آیت‌الله علیرضا اعرافی در مراسم افتتاحیه پژوهشکده امامت که با حضور جمعی از امامت‌پژوهان برگزار شد، طی سخنانی عنوان کرد: توطئه دوران امامت امام رضا (ع)، اتفاق بی‌نظیری هم قبل و هم بعد از دوران امامت امام رضا (ع) بوده است چراکه در آن دوران پیچیده‌ترین نقشه علیه امامت در عصر مأمون رقم خورد.
آیت الله اعرافی اضافه کرد: راهبرد مأمون هضم ولایت و امامت کبری در خلافت غاصبانه آن هم با جلوه به ظاهر آرام و نرم بود و به این شکل شاید نتوانیم در تاریخ امامت توطئه دیگری را پیدا کنیم.
مدیر حوزه‌های علمیه گفت: دعوت امام رضا (ع) به خراسان و تعیین ولایت عهدی برای ایشان با آن تشریفات نشان از هوش مأمون بود که در مسیر نادرست از آن استفاده کرد، او یکی از پیچیده‌ترین نقشه‌ها را علیه ولایت و امامت اجرایی کرد که این نقشه او می‌توانست دستگاه امامت را از مسیر اصلی‌اش خارج کند.
آیت الله اعرافی اضافه کرد: در طول ادوار مختلف دستگاه خلافت برابر ولایت دور و نزدیک می‌شد، اما همواره جامعه تمایز این دو خط را به صورت آشکار می‌دانستند و همگان آگاه بودند که امامت و ولایت از خلیفه‌ها جدا بودند و مسیر متفاوتی را دنبال می‌کردند به همین علت هم منزلتی متفاوت برای امامت قائل بودند و خلفا را با رویکرد ظالمانه‌شان می‌شناختند.
مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: مأمون به دنبال این بود که در مهندسی افکار عمومی و معماری فکر جامعه قصه تمایز این دو خط و جایگاه معرفتی خط ولایت و امامت را مخدوش کند تا در بخش وسیعی از امت اسلام جایگاه‌های ولایت و خلافت تغییر کند و در این راستا ولایت عهدی را به امام سپرد.
امام جمعه قم با بیان اینکه در برابر نقشه پیچیده مأمون، نقشه الهی و آسمانی امام رضا (ع) نیز روشن بوده است، تصریح کرد: تدبیری از سوی امام اتخاذ شد که به تعبیر امروز پیچیده‌ترین تهدید مبدل به یک فرصت فوق‌العاده کم‌نظیر شد.
آیت الله اعرافی کرد: تقابل نقشه مأمون و تدبیر امام دستاوردی داشت که نباید از یاد‌ها برود و این دستاورد این بود که نور ولایت و خورشید امامت فراتر از سرزمین‌های عرب زبان ترویج یافت و اولین بار امام و حجت خدا دورتر از سرزمین‌های صدر اسلام و مقر ائمه هدی حضور پیدا کنند، ضمن اینکه امامت نقشه ذوب کردن امامت در خلافت را خنثی کرد توانست به انتقال معارف الهی از جغرافیای عرب زبان به مرو را رقم زد که این انتقال آغاز یک دور جدید بود.
مدیر حوزه‌های علمیه عنوان کرد: با وجود همه فشار‌ها و تهدید‌ها تشیع و جریان خاندان پیامبر به یک گسترش قابل توجه رسید و قصه ولایت عهدی امری بود که در درون آن نور‌های الهی تجلی کرد و انوار امامت و ولایت در قلمرو وسیعی از عالم اسلام درخشش یافت.
او ادامه داد: بعد از شکست مأمون زندگی پسران امام رضا (ع) متفاوت شد چرا که دستگاه خلافت متوجه شد که اگر اندکی دست ولایت را باز گذارد دیگر نمی‌تواند مانع آن شود.
آیت الله اعرافی با بیان اینکه در دوران مأمون دشمن به خوبی از توان امامت آگاه شد، اظهار کرد: امامین بعد از امام رضا (ع) بعد از ایشان در شرایط بسیار سختی بودند و دستگاه خلافت از هر نظر برای آن‌ها مانع ایجاد کرد.
امام جمعه قم بیان کرد: ما به عنوان حوزه‌ای که برآمده از مکتب پرافتخار شیعه است با امام جواد (ع) پیمان می‌بندیم که بر سر آرمان‌های امامت خواهیم ماند.
مدیر حوزه‌های علمیه از سابقه بیش از هزار و ۲۰۰ ساله حوزه علمیه قم یاد کرد و گفت: حوزه قم از معدود حوزه‌های علمیه با سابقه است که فراز و فرود‌هایی داشته است، اما در هیچ عصری مشعل هدایت ولایت خاموش نشده است و در مجاورت قبر حضرت فاطمه معصومه (س) روشن بوده است و به فضل الهی در قرن اخیر با حضور مرحوم حائری تجدید حیاتی پیدا کرده است.
مدیر حوزه‌های علمیه تصریح کرد: امسال یازدهم آبان‌ماه همایش یکصدمین سالگرد حوزه قم را برگزار خواهیم کرد و امیدواریم از فیوضات مراجع و رهبری در این اتفاق بهره‌مند شویم.
مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه توسعه مرز‌های علوم اسلامی در قم جدید از دستاورد‌های جدید حوزه است،تصریح کرد: علوم اسلامی مسیر تکاملی خود را طی کرده‌اند، حوزه بغداد هم در مقطعی پویا و با نشاط بود که مرز‌های علوم اسلامی را گسترش داد و حوزه‌های مختلف هم این پیشرفت‌ها را داشته‌اند هر چند نقاط خلا هم وجود داشته، اما در کل روند مطلوبی را شاهد بوده‌ایم.
امام جمعه قم تصریح کرد: یکی از نقاط مهم در حوزه، توسعه علوم اسلامی انسانی بوده است و قم هم در نیم قرن اخیر پیشگام درجه یک در تعمیق علوم اسلامی بوده است و البته که همه ما وام دار حوزه‌های پیشین از جمله حوزه نجف هستیم، اما قم در دهه‌های اخیر پیشران بوده است، نمی‌گوییم در حد کافی بوده، اما توسعه مرز‌ها و تا حدی تعمیق علوم اسلامی رقم خورده است.
مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: قلمرو‌های جدید متناسب با نیاز زمانه در حوزه رقم زده شد و گسترش مرز‌های علوم اسلامی به عنوان نیاز مطرح شد، البته که این توسعه باید با دقت‌های لازم باشد و حساسیت لازم را داشته باشیم.
امام جمعه قم گفت: طی ۳۰ سال اخیر برابر گسترش مرز‌های علوم اسلامی یک افراط و تفریط را هم مشاهده کردیم، برخی به سادگی حرف از تاسیس رشته زدند و برخی هم بخاطر حساسیت زیاد مانع رشته‌های جدید شدند درحالی ما باید با وسواس زیاد مسیر توسعه علوم را دنبال کنیم و یکی از مهم‌ترین نقاط علوم کلامی است چراکه کلام اسلامی و شیعی امروز به دامنه و جغرافیای وسیعی رسیده است.
او دقت و وسواس در تعمیق و توسعه علوم را مورد توجه قرار داد و گفت: ما نیازمند اولویت‌گذاری هستیم، در حوزه اعتقادات هر علمی که به تعمیق اعتقادات بپردازد اولویت درجه یک دارد و اگر حوزه وظیفه‌ای در قبال ایران و جهان دارد این است که پاسبان اعتقاد درست به معارف شیعی باشد و هر چه به این هدف یاری می‌رساند در صدر اولویت‌ها قرار دارد.
آیت الله اعرافی با بیان اینکه فقه به صورت دائم با دانش اصول درحال داد و ستد است و این موجب بالندگی فقه شده است، گفت: همیشه فقه و اصول دوشادوش هم بوده‌اند، اما در بخش‌هایی از علوم اسلامی تعامل میان دانش و روش را شاهد نیستیم و از جمله علل نداشتن دستگاه قوی علمی در شاخه‌های غیر فقه همین مسئله است، هر چند اصول فقه ما دارای روش‌شناسی و قواعدی است که در سایر علوم اسلامی موثر است و در همین اصول فقه قواعد عامه‌ای داریم که فراتر از نقش‌آفرینی در فقه است.
مدیر حوزه‌های علمیه گفت: امامت با نگاه میان رشته‌ای به ۲۰ الی ۳۰ قلمرو توسعه یافته و قطعا این حوزه دانشی می‌تواند رشته‌های دیگر را پر بار‌تر کند.
آیت الله اعرافی، بهره‌گیری از ابزار‌ها و روش‌های جدید را از دیگر نیاز‌های توسعه علوم اسلامی دانست و گفت: آمدن فناوری‌های اطلاعاتی تحول بزرگی را رقم زده که باید از این فناوری‌ها بهره ببریم و این تجربه جدید و منحصر به قم است.
مدیر حوزه‌های علمیه بر ارتباط بیشتر میان آموزش و پژوهش تاکید کرد و افزود: گسترش اندیشه الهی و به ویژه مقوله امامت و گفتمان‌سازی بین‌المللی نیازمند پژوهش و آموزش است.
آیت الله اعرافی گفت: گفتمان اصیل انقلاب اسلامی در دنیا خریداران بسیاری دارد و در دنیا عاشقان معارف الهی و تشیع بسیار هستند، اما ما در حوزه و ایران درک دقیق نسبت به این ظرفیت نداریم.
مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه نشر و گفتمان‌سازی نیاز به یک حوزه بین‌المللی دارد، گفت: ما نگاهی به ظرفیت‌های جهانی نداریم یا در این حوزه ضعیف هستیم درحالی که توجه به ظرفیت بین‌المللی باید پیوست همه فعالیت‌های حوزوی باشد و البته که عرضه معارف در این عرصه نیاز به تندخویی ندارد.
آیت الله اعرافی داشتن رویکرد بین‌المللی در فعالیت‌های مختلف حوزوی را مورد توجه قرار داد و گفت: مقوله زبان فقط بخشی از قصه است، اما در همین عرصه هم تولیدات ما به زبان فارسی محدود است.
مدیر حوزه‌های علمیه گفت: مدیریت حوزه به گسترش علوم اسلامی همراه با عمق و اصالت حوزوی توجه دارد و وظیفه خود می‌داند که در حمایت از اساتید و پژوهشگران گام‌های بلندتری بردارد.