علی سامانی، معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای سازمان انرژی اتمی، با حضور در برنامه «ایران امروز» شبکه یک، با اشاره به دیدار روز گذشته با مقام معظم رهبری و بازدید ایشان از نمایشگاه دستاورد‌های صنعتی سازمان اظهار کرد: مقام معظم رهبری در دیدار روز گذشته با دست اندرکاران صنعت هسته‌ای کشور، بر سرریز این دانش در بخش‌های مختلف سلامت، محیط زیست، آب شیرین‌کن و دیگر موارد تاکید داشتند تا مردم در زندگی خود از این پیشرفت‌ها بهره‌مند شوند.
وی افزود: ایشان تاکید داشتند که اطلاع اکثر مردم از صنعت هسته‌ای محدود به مساله انرژی و برق بوده، اما مهم اطلاع یافتن آن‌ها از منافع سایر بخش‌ها از جمله کاربرد پرتو‌ها در حوزه‌های پزشکی، سلامت و کشاورزی است. همچنین مقام معظم رهبری بر نقش آفرینی صداوسیما در این زمینه اشاره داشتند تا معنای شعار «انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست» مشخص شود و مردم بدانند چه چیزی حق مسلم ما است.
سامانی با اشاره به الزام تبیین مناسب برای آشنایی مردم با حوزه‌های مختلف صنعت هسته‌ای کشور که مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز بود، عنوان کرد: در این زمینه و در موضوعاتی از جمله رادیودارو‌ها در حوزه تشخیص در یکی، دو سال گذشته طرح‌های تحقیقاتی انجام شده و اکنون مطالعات بالینی در حال انجام است.
وی ادامه داد: این رادیودارو‌ها به‌زودی در لیست دارویی کشور قرار می‌گیرند و نقش بسزایی در تشخیص زودهنگام سرطان‌ها خواهند داشت و کمک فراوانی به پزشکان هسته‌ای می‌کنند. این دستاورد‌ها را باید جزو مواردی دانست که شاید مردم ما با آن برخورد داشته باشند، اما نسبت به نقش‌آفرینی صنعت هسته‌ای در این حوزه اطلاع نداشته باشند.
این پژوهشگر هسته‌ای تصریح کرد: یکی از رادیودارو‌های تولید شده در کشور «تکنیسیوم ۹۹ ام» است که در تشخیص ۸۵ درصد بیماری‌های سرطانی به کار گرفته شده و تقریبا در کشور ما سالانه حدود یک میلیون نفر از آن استفاده می‌کنند. اینکه مردم ما بدانند این دارو چگونه و با چه شرایطی به دست جامعه پزشکی می‌رسد، موضوعی است که باید به آن توجه داشته باشیم.
وی ادامه داد: این رادیو دارو و تولید آن از طریق یک رادیوایزوتوپ دیگر به نام مولیبدن ۹۹ است که در صنعت هسته‌ای آن را مادر تکنیسیوم ۹۹ می‌دانیم. تولید این رادیوایزتوپ در شرایطی محقق شد که در کشور توانستیم به غنی‌سازی ۲۰ درصد دست یابیم. این مسیری است که با رسیدن به این سطح از غنی‌سازی به آن رسیده‌ایم.
سامانی گفت: سرریز دانش هسته‌ای با غنی‌سازی ۲۰ درصد آن هم در شرایط تحریم، مسیری را فراهم کرده که در حوزه پزشکی هسته‌ای از آن استفاده کنیم و مولیبدن ۹۹ که از پاره‌های شکافت اورانویم ۲۳۵ است را برای کاربرد‌های پزشکی هسته‌ای به‌کار ببریم. هم اکنون بسیاری از مردم ما همان‌طور که گفته شد از این رادیودارو با قیمتی مناسب استفاده می‌کنند، اما شاید آن‌ها اطلاع دقیقی از این مسیر و اینکه فناوری هسته‌ای تا چه حدی در آن نقش داشته نداشته باشند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای با اشاره به تولید رادیوداروی «ساماریوم» به‌عنوان تسکین دهنده درد برای بیماران سرطانی اظهار کرد: سرطان وقتی متاستاز کرده و به استخوان‌ها می‌رسد، درد شدیدی برای بیمار ایجاد می‌کند که نیاز به مسکن دارد. در این زمینه ۱۰ سال پیش فرآیند تولید ساماریوم در کشور آغاز شد.
وی افزود: این دارو توانست در بیماران امید به زندگی و انگیزه ایجاد کند. مساله امید بخشی که به ما کمک کرد در این مسیر با روحیه خودباوری بالا کار را پیش ببریم. مساله‌ای که روز گذشته در فرمایشات مقام معظم رهبری هم به آن اشاره داشت که لازم است روحیه خودباوری خود را بالا ببریم.
این پژوهشگر هسته‌ای در ادامه با اشاره به دیگر دستاورد‌های رونمایی شده در نمایشگاه دیروز صنعت هسته‌ای در حضور مقام معظم رهبری، گفت: در حوزه کاربرد پرتو‌ها یکی دیگر از مواردی که به نمایش گذاشته شد در بحث محیط زیست بود. پژوهشگران سازمان انرژی اتمی موفق شدند دستگاه شتابدهنده الکترواستاتیک الکترونی را بسازند که در تصفیه پساب‌های صنعتی کاربرد دارد.
وی افزود: تصفیه پساب‌های صنعتی یکی از مشکلات بزرگ زیست محیطی امروز است که این تکنولوژی، نقش فراوانی در تصفیه پساب‌ها و برگشت آن به چرخه دارد؛ آن‌هم در شرایطی که در دنیا با کمبود منابع آب مواجه هستیم. این مساله یکی دیگر از دستاورد‌هایی که بود که در نمایشگاه دیروز به نمایش گذاشته شد و مقام معظم رهبری نیز از آن استقبال کردند.
این محقق حوزه فناوری هسته‌ای ادامه داد: در حوزه ایزوتوپ‌های پایدار یک بخشی از رادیودارو‌ها قبل از اینکه تبدیل به دارو بشوند، از آن‌ها استفاده می‌شود که ید ۱۳۱ یکی از آن هاست. این رادیودارو در کشور ما در درمان بیماری‌های سرطان تیروئید کاربرد دارد. این رادیودارو برای تولید به تلوریوم ۱۳۰ نیاز داشت که قبلا از خارج وارد می‌شد، اما با سرریز غنی‌سازی در کشور، توانستیم این دارو را بسیازیم؛ موضوعی که آن را باید یکی دیگر از دلایل ایجاد چرخه خودکفایی در کشور دانست.
سامانی در ادامه گفت: در حوزه کشاورزی هم ما در تقابل با آفات، بحث عقیم‌سازی حشرات (SIT) را دنبال کردیم و هم اکنون دانش فنی آن را در اختیار داریم. در باغات مرکبات شمال کشور حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد محصولات به خاطر وجود مگس مدیترانه از بین می‌رفت که فناوری هسته‌ای در این زمینه به کمک حوزه کشاورزی آمد. پروژه‌هایی را در شمال کشور دنبال کردیم که با این روش هم اکنون ضرر و زیان به ۳ تا ۴ درصد رسیده و این یعنی کاهش ۱۰ درصدی از بین رفتن محصولات کشاورزی را شاهد هستیم.
وی با بیان اینکه بحث پرتودهی محصولات کشاورزی برای افزایش طول عمر و انبارمانی آن‌ها به شکل منظم توسط سازمان انرژی اتمی پیگیری می‌شود، گفت: در بحث رادیودارو‌های درمانی در نمایشگاه دیروز که توضیحات آن را خدمت مقام معظم رهبری می‌دادیم، ایشان پیگیر مراحل آن بودند و اینکه برای مرحله درمان چه برنامه‌ای داریم. در توضیح رادیودارویی که برای تشخیص استفاده می‌شود، این نوید را به مقام معظم رهبری دادیم که تولید رادیوداروی درمانی، فاز تحقیقاتی را طی می‌کند تا بتوانیم به‌زودی و در فاز بعدی دستاوردی را به مردم کشورمان ارایه کنیم که در زمینه درمان مورد استفاده قرار گیرد.