مسجد جامع عتیق شیراز که مسجد آدینه نیز نامیده می‌شود، از ابعاد مختلف نظیر تمدن اسلامی، معماری بنا‌های مذهبی، اثرگذاری سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، بنای بسیار مهمی به شمار می‌رود، اما اقدامات نسنجیده و غیرکارشناسی در تخریب بافت اطراف این بنا و فضاسازی‌های پیرامونی، این بنا را در معرض آسیبی جدی قرار داده است.
مسجد جامع عتیق که بسیاری آن را نخستین مرکز شکل‌گیری فعالیت‌های سیاسی متدینین در شیراز می‌دانند، به لحاظ کارگردی، نه تنها یک مکان مذهبی بلکه هسته‌ای مهم در شکل‌گیری و هدایت فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز بود.
بنای اولیه این مسجد که بی تردید یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری شیراز به شمار می‌رود، سال ۲۸۱ هجری قمری و در زمان "عمرولیث صفاری" پایه‌گذاری و احداث شد.
براساس آنچه در تاریخ آمده، این بنا را بعد‌ها "شاه اسحق اینجو" در سال ۷۵۲ هجری قمری، مرمت و بنایی در میان حیاط آن احداث کرد که "خدایخانه" یا "دارالمصحف" نامیده شد.
این مسجد که از ابتدای بنا تا اواخر دهه ۶۰، علاوه بر آثار فرهنگی مذهبی، مرکزی مهم و استراتژیک در برنامه‌ریزی و تصمیم‌سازی به شمار می‌رفت، نزد مردم شیراز جایگاهی ویژه دارد.
به ویژه بنای خدای خانه یا دارالمصحف که معماری آن برداشتی از کعبه دارد و همواره مکانی برای نگهداری و تلاوت کلام الله مجید بوده، کانون آموزش آداب حج به زائران خانه خدا، به شمار می‌رفته است.
کتیبه سنگی این بنا، از نمونه‌های ارزنده هنر خطاطی به‌شمار می‌رود. این کتیبه به خط "یحیی الجمالی الصوفی" خطاط نامدار زمان شاه اسحق نوشته شده و حاوی جملاتی در شان قرآن مجید است.
مسجد جامع عتیق شیراز، بنایی با قدمت بیش از ۱۱۵۰ سال است و نشان از عمق اعتقادات و باور‌های دینی و مذهبی مردمان این شهر دارد؛ بنایی که اکنون و همانطور که در تصاویر دیده می‌شود، بعد از تخریب بافت ارزشمند اطراف آن در سنوات گذشته، اسیر نگاه غیرکارشناسی مسئولانی شده است که در اجرای برنامه‌های باصطلاح عمرانی، هیچ یک از عناصر ارزشمند و لزوم حفظ و پاسداشت آن‌ها را نمی‌دانند.
همانگونه که در تصاویر دیده می‌شود، اجرای کفسازی معیوب و آسفالت محوطه پیرامونی این مسجد بسیار ارزشمند، تا قسمتی از سنگ‌های درگاه ورودی مسجد، به عنوان نماد‌هایی از معماری جذاب و ستودنی اسلامی را پوشانده و ظاهری نامناسب به این بنا داده و زمینه را برای ورود آب‌های سطحی و ... به درون بنا فراهم کرده است.
از طرفی احداث طاق بتونی بدقواره و فاقد هارمونی در جوار ورودی زیبای مسجد، بدون توجه به الزامات معماری و فعالیت‌های عمرانی پیرامون آثار و بنا‌های تاریخی، منظر این بنای زیبا و تاریخی را تحت تاثیر قرار داده و چشمنوازی آن را از بین برده است.
نبود برنامه‌ای دقیق برای فضاسازی‌های متناسب با بنا‌های موجود در بافت پیرامونی مسجد جامع عتیق و سایر اماکن متبرکه و مقدسه این محدوده، باعث شکل گیری یک محوطه باز و تغییر آن به کاربری پارکینگ خودرو‌ها شده است.
ورود دستگاه‌های مسئول برای ممانعت از تخریب بیشتر منظر مسجد جامع عتیق، یک ضرورت به شمار می‌رود و باید با نگاهی دقیق و کارشناسانه، نسبت به حفظ آثار ارزشمندی نظیر مسجد جامع عتیق، تلاش کرد.
منبع: ایسنا