محمدحسین جوادی‌مقدم رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کوهسرخ با بیان اینکه کوهسرخ یکی از قطب‌ها و رویشگاه‌های مهم گیاه دارویی آنغوزه در خراسان رضوی و حتی کشور است، گفت: گیاه آنغوزه مختص مناطقی است که از سطح دریا ارتفاعی بیش از ۱۶۰۰ تا ۱۷۰۰ متر داشته باشد.
او افزود: هرچند ۲۰ هزار هکتار از اراضی شهرستان کوهسرخ رویشگاه آنغوزه است اما طی ۲ تا ۳ سال اخیر برداشت‌های بی‌رویه و از سویی خشکسالی موجب کاهش پوشش و تراکم این گیاه دارویی شده است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کوهسرخ ادامه داد: اگر در سال‌های قبل هر یک متر مربع یک تا سه گیاه آنغوزه مشاهده می‌شد اما اکنون به دلیل برداشت بی‌رویه و غیر اصولی توسط روستائیان و بهره‌برداران در هر ۲۰ متر یک گیاه هم مشاهده نمی‌شود.
جوادی مقدم بیان کرد: برداشت‌های بی‌رویه و غیر اصولی، خشکسالی و... گیاه را در معرض انقراض قرار داده است؛ در همین راستا امسال و احتمالا سال آینده با هماهنگی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی عرصه‌های این محصول کاملا قرق خواهد شد و هیچکس اجازه برداشت ندارد.
او با بیان اینکه هر کس اقدام به برداشت غیر مجاز کند، به مراجع قضایی معرفی می‌شود، تصريح کرد: از ابتدای امسال تاکنون بیش از هشت پرونده تشکیل و متخلفان به مراجع قضایی معرفی شده‌اند.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کوهسرخ تاکید کرد: هرچند در خراسان رضوی فقط کوهسرخ و نیشابور و در خراسان جنوبی شهرستان طبس گیاه آنغوزه شیرین را دارند ولی از نظر درصد خلوص و ماده موثر گیاه کوهسرخ در خراسان رضوی رتبه اول را دارد.
گردش مالی آنغوزه ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان است
جوادی مقدم در ادامه با بیان اینکه پارسال گردش مالی گیاه آنغوزه در شهرستان کوهسرخ ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان بود، اظهار کرد: در حال حاضر هر کیلو شیره آنغوزه کیلویی ۵میلیون تومان خرید و فروش می‌شود.
او افزود: همه ساله در تیر یا مرداد ماه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی یک روستا را برای جمع‌آوری آنغوزه آزاد اعلام می‌کند و این منطقه در سامانه الکترونیکی دولت به مزایده گذاشته می‌شود.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کوهسرخ ادامه داد: بر اساس مجوزی که به فرد برنده مزایده پارسال داده شد، وی می‌توانست حدود ۲۰ تن شیره آنغوزه، ۱۲ تن آنغوزه و ۸ تن برگه آنغوزه برداشت کند و در قبال این ۲۰ تن متعهد شد ۱۵۰۰ هکتار از اراضی روستای دهمیان را بذرپاشی و مرتع را احیا کند.
جوادی مقدم با اشاره به اینکه هر کسی نمی‌تواند گیاه آنغوزه را جمع‌آوری کند، بیان کرد: فقط سه روستای دهمیان، اوندر و چلپو در شهرستان کوهسرخ می‌توانند گیاه را جمع‌آوری کنند. به کسانی که دامدار هستند پروانه بهره‌برداری داده می‌شود تا بتوانند اقدام به جمع‌آوری گیاه از سطح مراتع کنند.
او تصریح کرد: اگرچه روستای چلپو در سال ۱۳۸۳ حدود ۲۰ تا ۳۰ خانوار بیشتر جمعیت نداشت اما اکنون در این روستا که خواستگاه اصلی رویشگاه گیاه آنغوزه است حدود ۲۶۰ خانوار ساکن هستند و به نوعی مهاجرت معکوس داشته است.
۶۰ درصد ارتزاق مردم کوهسرخ به عرصه‌های منابع طبیعی وابسته است
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کوهسرخ مساحت شهرستان کوهسرخ را حدود ۲۰۰ هزار هکتار دانست و تاکید کرد: از این میزان ۱۶۰ هزار هکتار اراضی ملی است که در سطح ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار هکتار اراضی ملی و در عرصه‌های منابع طبیعی گیاهان دارویی خودرو، وجود دارد.
جوادی مقدم با اعلام اینکه ۶۰ درصد ارتزاق مردم کوهسرخ به عرصه‌های منابع طبیعی وابسته است، اظهار کرد: آنغوزه، ریواس، اسطوخودوس ، زیره، گیاه بادرنجبویه و... از مهمترین گیاهان دارویی شهرستان کوهسرخ هستند، حدود ۱۲ تا ۱۵ مورد از گیاه دارویی منطقه ماده مؤثره بالایی دارند.
او افزود: گیاه ریواس و قاقرویی که در شهرستان کوهسرخ وجود دارد از کیفیت بسیار منحصر به فردی برخوردار است، هرچند گیاه ریواس را در شهرهای مختلف داریم اما از این کیفیت برخوردار نیست.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کوهسرخ ادامه داد: شهرستان کوهسرخ از قطب‌های مهم گیاهان دارویی در خراسان رضوی است، با وجود اینکه آنغوزه کوهسرخ به لحاظ کمی و کیفی رتبه اول استان را دارد و از مهمترین رویشگاه‌های آنغوزه در ایران است ولی هنوز از ظرفیت کامل شهرستان در تولید گیاهان دارویی استفاده نشده است.
جوادی مقدم بیان کرد: هرچند تلاش می‌کنیم جایگاه گیاه آانغوزه و ریواس را حفظ کنیم اما خود مردم منطقه زیاد تمایلی به این کار ندارند و فقط به فکر کسب درآمد امسال هستند.
او با اشاره به اینکه خشکسالی و برداشت‌های بی‌رویه که مردم و اهالی روستا انجام می‌دهند گیاه آنغوزه را در معرض انقراض قرار داده است، تصریح کرد: اگرچه امسال حدود ۱۰۰۰ هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی را احیاء و گیاه انغوزه کشت نمودیم، اما به دلیل عدم بارندگی و خشکسالی‌های اخیر گیاه سبز نشده است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کوهسرخ با انتقاد از اینکه تمامی برداشت‌های گیاه آنغوزه غیر اصولی است و کسانی که برداشت را انجام می‌دهند دلسوز گیاه نیستند، تاکید کرد: افرادی که از شهرهای اطراف برای برداشت گیاه می‌آیند چون هیچ گونه آموزشی ندیده‌اند آسیب جدی وارد می‌کنند.
جوادی مقدم اظهار کرد: خود اهالی روستای دهمیان آموزش‌های لازم را فرا گرفته‌اند و گیاه را اصولی برش می‌زنند ولی سایر افراد به فکر حفظ گیاه نیستند و برداشت‌هایشان غیر اصولی است.
او در ادامه یکی از مهمترین مشکلات دیگر را چرای بی‌رویه دانست و افزود: ییلاقی بودن منطقه کوهسرخ موجب شده از ابتدای فروردین تاکنون بالغ‌بر ۴۰ مورد چرای دام غیر مجاز داشته باشیم.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کوهسرخ ادامه داد: هرچند در فصل رویش و تخم‌ریزی گیاه قرار داریم، اما چرای غیر مجاز آسیب جدی به مراتع وارد می‌کند، به طور میانگین هر روز برای یک متخلف پرونده تشکیل و به مراجع قضایی معرفی شده‌اند.
جوادی مقدم بیان کرد: همه تلاش داریم بتوانیم جایگاه شهرستان را از نظر منابع طبیعی و گیاهان دارویی برای آیندگان حفظ کنیم.