همه ما در برهه‌ای از زندگی احساس تنهایی را تجربه کرده‌ایم. گاهی تغییرات و اتفاقاتی مثل جابه‌جایی خانه، بازنشسته شدن، از دست دادن یکی از عزیزان، طلاق، بیماری و... باعث می‌شوند تا ما دچار احساس تنهایی شویم.
تنهایی به معنای تجربه احساسات ناخوشایند مانند اضطراب، غم و اندوه است. احساس تنهایی با تنها بودن یکسان نیست. آدم می‌تواند تنها باشد و احساس تنهایی نکند و می‌تواند در جمع باشد و همچنان احساس تنهایی کند، اما چرا چنین اتفاقی می‌افتد؟
دکتر مصطفی حیدری، متخصص روانشناسی سلامت و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار ایرنا زندگی به بررسی عوامل احساس تنهایی و راه‌های مقابله با آن می‌پردازد.
احساس تنهایی می‌تواند نشان‌دهنده افسردگی باشد
گاهی یک نفر با حضور در جمع دوستان، خانواده و حتی در مسافرت نیز احساس تنهایی می‌کند، اما چنین احساسی در افراد دلایل مختلفی دارد. احساس تنهایی، به‌ویژه زمانی که مزمن باشد، با بسیاری از مشکلات سلامتی، ازجمله شرایط سلامت روان (مانند اضطراب و افسردگی) و شرایط سلامت جسمی (مانند سکته، بیماری قلبی و چاقی) مرتبط است و تحقیقات نشان می‌دهد که تنهایی باعث افزایش درد می‌شود.
دکتر حیدری با اشاره به دلایل احساس تنهایی در افراد می‌گوید: «بسیاری از بیماری‌های روانی مانند دوقطبی، اضطراب و افسردگی زمینه‌ای، همگی می‌توانند افراد را دچار احساس تنهایی کنند.»
حیدری تأکید می‌کند: «احساس تنهایی نهتنها ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌های روانی مانند افسردگی زمینه‌ای باشد بلکه این احساس ممکن است منجر به ایجاد اضطراب، افسردگی و انزوا شود.»
این روانشناس یکی دیگر از دلایل احساس تنهایی را عادت به‌تن‌هایی در طول فرایند رشد می‌داند و می‌گوید: «افرادی که عادت به‌تن‌هایی دارند نهتنها با حضور در جمع حالشان بهتر نمی‌شود بلکه ممکن است دچار اضطراب شوند. افراد معمولاً هنگامی‌که دچار اضطراب می‌شوند، سعی می‌کنند از عواملی که باعث اضطرابشان شده فاصله بگیرند؛ یکی از این عوامل اضطراب‌آور، ارتباطات فردی است.»
او تصریح می‌کند: «عوامل تأثیرگذار در ایجاد احساس تنهایی در افراد متفاوت است، به همین دلیل چنین افرادی حتماً باید مورد ارزیابی روانشناسی قرار بگیرند تا پس از شناخت علت این احساس، مورد درمان قرار بگیرند.»
احساس تنهایی در نوجوانتان را جدی بگیرید
حیدری در خصوص سن بروز این احساس در افراد می‌گوید: «احساس تنهایی ممکن است از اوایل کودکی به دلیل سبک تربیتی و پرورشی کم‌کم شکل بگیرد، اما معمولاً این احساس در دوران نوجوانی شدت پیدا می‌کند، زیرا در دوران نوجوانی معمولاً افراد تصور می‌کنند که از طرف دیگران درک نمی‌شوند و به همین دلیل دچار احساس تنهایی می‌شوند.»
این روانشناس توصیه می‌کند: «والدین درصورتی‌که احساس کردند نوجوانشان دچار احساس تنهایی شده است، حتماً باید این مسئله را جدی گرفته و به دنبال درمان و ارزیابی شناختی آن باشند چراکه بی‌توجهی به این مسئله می‌تواند باعث تثبیت این رفتار در نوجوان شود.»
احساس تنهایی در این مواقع خطرناک است
به گفته حیدری، انسان‌ها ذاتاً دوست دارند یک‌زمان‌هایی را به خودشان اختصاص داده و تنها باشند که این احساس گهگاهی در افراد طبیعی است؛ مثلاً گاهی می‌بینیم که نوجوانی از حضور در جمع اجتناب می‌کند و گاهی در مهمانی‌ها حاضر نمی‌شود، این عدم حضور در جمع اگر محدود باشد و تکرار نشود، طبیعی بوده و همه ما حق‌داریم که زمان‌هایی را به خودمان اختصاص دهیم، اما چنانچه فرد در خیلی از مواقع تمایل به‌تن‌هایی داشته باشد و این مسئله در فرد شدت پیدا کند و عملکرد فرد را پایین بیاورد، این می‌تواند نشان‌دهنده افسردگی باشد. در چنین شرایطی فرد باید تحت درمان‌های روان‌شناختی و در موارد شدید تحت درمان‌های روان‌پزشکی قرار بگیرد.
ازدواج راه‌حل مناسبی برای رفع احساس تنهایی نیست
حیدری در پاسخ به این سؤال که آیا ازدواج می‌تواند راه‌حلی برای رفع احساس تنهایی باشد، می‌گوید: «متأسفانه ما با مراجعین زیادی مواجه هستیم که ازدواج را دلیلی برای رفع تنهایی می‌دانند و این افراد در خیلی از موارد با این استدلال ازدواج می‌کنند تا خوشبخت شوند و خودشان را از این احساس رها کنند، اما توصیه بنده این است که افراد زمانی باید اقدام به ازدواج نمایند که در درجه اول حال خودشان خوب باشد، زیرا ازدواج با حال بد می‌تواند رابطه را دچار آسیب کند.»
این روانشناس ادامه می‌دهد: «گاهی افراد اظهار می‌کنند که ما با کسی مثل خودمان ازدواج می‌کنیم، کسی که مثل ما دچار احساس تنهایی، افسردگی، انزوا و... باشد، اما چنین ازدواجی نهتنها موفق نخواهد بود بلکه شدت احساسات منفی در این افراد را بیشتر خواهد کرد.»
حیدری بابیان اینکه ازدواج نمی‌تواند افراد را از احساس تنهایی نجات دهد، می‌گوید: «ازدواج افراد را در یک موقعیتی قرار می‌دهد، به همین دلیل فرد اوایل ازدواج حال خوبی را تجربه می‌کند، اما باگذشت مدتی، بدن به تنظیمات کارخانه بازمی‌گردد و ویژگی‌های فرد کم‌کم ظاهر می‌شود.»
این روانشناس تأکید می‌کند: «ازدواج به‌خودی‌خود استرس‌زاست و افراد به‌خصوص در چهار-پنج سال اول زندگی مشترک با چالش‌های زیادی مواجه می‌شوند، به همین دلیل ازدواج اصلاً راهکار مناسبی برای برون‌رفت از احساس تنهایی و سایر مشکلات خلقی نیست و بهتر است افراد برای داشتن یک ازدواج موفق، ابتدا اقدام به درمان مشکلات خلقی خود نموده و بعد اقدام به ازدواج نمایند.»
با احساس تنهایی خود مقابله کنید
حیدری می‌گوید معمولاً افرادی که احساس تنهایی می‌کنند خیلی به دنبال درمان نمی‌روند و تصور می‌کنند این احساس، یک احساس طبیعی است. این روانشناس برای مقابله با احساس تنهایی توصیه می‌کند: «افراد تا جایی که می‌توانند در جمع قرار بگیرند. یکی از موارد کمک‌کننده در درمان احساس تنهایی ثبت‌نام در باشگاه ورزشی و کلاس‌های خودیاری است، زیرا حضور در این کلاس‌ها منجر به افزایش ارتباطات فردی می‌شود.»
یکی دیگر از موارد مقابله با احساس تنهایی خوردن غذا‌های مغذی، ورزش و خواب کافی است؛ لذا سعی کنید غذا‌هایی بخورید که برای تقویت سلامت روحی و جسمی شما مفید است مثل غذا‌های حاوی ویتامین C، کلسیم، اسید‌های چرب امگا ۳، فولات، پتاسیم، ویتامین B۱ (تیامین)، فیبر و پروتئین. بدن خود را حداقل ۳۰ دقیقه در روز حرکت دهید و کاری را انجام دهید که از آن لذت می‌برید، مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و.... سعی کنید حداقل ۷ ساعت بخوابید و مدیتیشن را به برنامه روزانه خود اضافه کنید تا به پاک‌سازی ذهن شما کمک کند.
در نهایت چنانچه احساس کردید که تنهایی منجر به افسردگی یا اضطراب در شما شده است، حتماً به یک روانشناس مراجعه نمایید.
منبع: ایرنا