توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و مردمی‌سازی اقتصاد، یکی از موضوعات مورد توجه و تأکید همیشگی مقام معظم رهبری بوده است. اقتصاد دانش‌بنیان فرصت مغتنمی برای جامعه علمی و اقتصادی کشور و موتور محرک رشد و تولید در اقتصاد جهانی و زمینه‌ساز عزت و اقتدار ملی و اقتصادی کشور خواهد بود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اخیر نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ایشان، توجه به مشکلات کشور در قوانین و مصوبات را نقطه قوت مجلس دانستند و مورد تأکید قرار دادند و به قانون جهش تولید دانش‌بنیان به‌عنوان یکی از قوانین راهبردی اشاره کردند.
این قانون در صدد است که مسیر هدایت فناوری و دانش‌بنیانی را به صنایع بزرگ هموار و زمینه را برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان فراهم سازد.
دانش‌بنیابی نه به عنوان یک انتخاب بلکه به عنوان یک ضرورت حیاتی و اجتناب ناپذبر است و برای توسعه آن باید با برنامه‌ریزی وارد عمل شد. گسترش فعالیت‌های دانش‌بنیان و مردمی در کشور، افزایش بهره‌وری فعالیت‌های اقتصادی، کاهش معضلاتی مانند خام‌فروشی و به طور کلی رشد تولید و اقتصاد را به دنبال خواهد داشت.
علی پاشایی بیدار، پژوهشگر حوزه اقتصاد دانش‌بنیان در گفتگو با خبرنگار گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس، اظهار داشت: در همه جای دنیا زمانی که تجربه کشور‌های مختلف را ارزیابی می‌کنید که کدام مدل اقتصادی موفق بودند و کدام عقب مانده‌اند، چیزی که اثبات شده است اقتصاد‌های مبتنی بر بخش خصوصی و مردم است.
وی با اشاره به رتبه خوب اقتصاد‌های مبتنی بر مردم و بخش خصوصی در جهان ادامه داد: رتبه خوب اقتصاد‌های مردمی در دنیا، این امر را نشان می‌دهد که اقتصاد‌های مردمی و خصوصی هستند که می‌توانند جلو روند و اقتصاد‌های دولتی به دلیل رانت‌ها و بهره‌وری‌های پائین، عملا در مدل‌های اقتصادی دنیا جوابگو نیستند. نقش مردم در اقتصاد کلان و اقتصاد دانش‌بنیان نقش محوری است و زمانی که مردم پای کار نباشند، عملا بازار وجود ندارد.
پاشایی بیدار درباره اهمیت حضور مردم در اقتصاد ملی مبتنی بر دانش افزود: مردم و بخش خصوصی هستند که محصولات دانش‌بنیان را تولید و مصرف می‌کنند، بنابراین در عرضه و تقاضا اگر عنصر اجتماع را کنار بگذارید محصول فناورانه به طور کامل تولید و مصرف نمی‌شود.
این پژوهشگر حوزه دانش‌بنیان ادامه داد: به طور کلی در کشوری شرکت‌هایی مانند اپل، ماکروسافت و... اگر توانمندی بالایی دارند به دلیل این است که توانسته‌اند بین دو بخش مردمی تولیدکننده و مصرف‌کننده پل خوبی باشند و این‌ها را به هم وصل کنند. همچنین نمونه آسیایی آن شرکت علی بابا که در چین فعال است و توانسته است ظرفیت‌های اجتماعی را فعال کند و مدل‌های نوین کسب‌وکار را تعریف کند و جلو ببرد.
بشیتربخوانید
پاشایی بیدار، بیان داشت: وقتی به مشخصات اقتصاد کلان کشور نگاه می‌کنیم، می‌بینم که کشور، درحال حاضر دچار معضل کم‌فروشی، تک‌فروشی، خام‌فروشی و بعضاً نیمه‌خام‌فروشی است. این امر عاملی است که باعث می‌شود ارزش افزوده بسیاری از محصولات از دست برود و نبود فناوری می‌تواند یکی از اصلی‌ترین علت‌های آن باشد.
او در ادامه اظهار داشت: سازنده بسیاری از فناوری‌ها کشور‌هایی هستند که محصولات خام و نیمه‌خام را از ما می‌خرند و بعد از فرآوری، صادرات مجدد می‌کنند. قطعا به نفع آن‌ها نیست که فناوری در دست کشور‌هایی مانند ایران باشد.
پاشایی بیدار، تصریح کرد: برای خروج از خام‌فروشی و رسیدن به اقتصاد ملی مبتنی بر دانش‌بنیان نقش سیاستگذاری و چگونگی تغییر ریل اقتصاد را باید بدانیم. سیاست‌گذار باید متوجه باشد زمانی که می‌خواهد تغییر پارادایم اقتصادی دهد، امکان خرید بسیاری از فناوری‌ها در خارج از کشور نیست، چرا که تضاد منافع ایجاد می‌شود.
وی افزود: پدیده انتقال فناوری در دنیای امروز به دلیل اهمیت بالای موضوع، کار سختی است و همچنین کشور‌ها راغب نیستند فناوری خود را به کشور‌های دیگر منتقل کنند. در چنین شرایطی ساخت فناوری در داخل کشور نمود بالایی پیدا می‌کند؛ چرا که راه دست‌یابی به ارزش افزوده فناوری است و اگر فناوری وجود نداشته باشد، ارزش افزوده‌ای حاصل نمی‌شود.
پاشایی بیدار اظهار کرد: به طور مثال کشور ژاپن شعاری مبنی بر این دارد که محصولات خام را بخرند و محصولات فرآوری شده بفروشند. بسیاری از محصولات که در حال حاضر ژاپن صادر می‌کند مواد اولیه وارداتی دارد و هنر آن‌ها ساخت فناوری و صادرات محصولات پرارزش بوده است.
پژوهشگر اقتصاد دانش‌بنیان، تحول اقتصادی را نیازمند توجه ویژه به مقوله اقتصاد دانش‌بنیان دانست و افزود: تحول اقتصادی و صنعتی کشور نیازمند توجه ویژه به مقوله اقتصاد دانش‌بنیان است. اگر مسیر دانش‌بنیان شدن اقتصاد ملی و صنایع بزرگ را یک مجموعه ببینیم، مسئله تأمین مالی، مدل بومی‌سازی و حتی کنش بازیگران مختلف زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان نسبت به این تحول بزرگ مشخص است.
وی سیاست جدید اعتبار مالیاتی در قانون جهش تولید دانش‌بنیان را سیاستی حیاتی خواند و خاطرنشان کرد: راهکار ورود فناوری به صنعت، تنها با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان انجام خواهد پذیرفت. اهمیت تأمین مالی نقشه راه دانش‌بنیان شدن اقتصاد ملی نیز از طریق سیاست اعتبار مالیاتی بسیار زیاد است.
منبع: فارس