خلاء فقدان مرحوم فاطمی نیا به سادگی پر شدنی نیست

مراسم بزرگداشت نخستین سالگرد رحلت محقق فرزانه استاد سید عبدالله فاطمی نیا با حضور علما و مسؤولان کشوری و لشکری در مرکز همایش‌های بین المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، حجت الاسلام محمدرضا زائری رئیس اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی به ایراد سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: خسارت درگذشت و فقدان آیت الله فاطمی نیا خسارتی سنگین بود. خلائی که با فقدان آن مرحوم ایجاد شد قطعاً به سادگی پر شدنی نیست مخصوصاً آن جنبه علمی، فکری و روشی ایشان است که کمتر شناخته شده است.

وی افزود: شاید لازم باشد زمان بگذرد تا این جنبه آن مرحوم بیشتر مورد توجه قرار گیرد، زیرا آن مرحوم با درس‌های اخلاقی که داشت مشهور و شناخته شده شد. حاصل ۵۰ سال پژوهش، حاشیه نگاری‌ها، کتاب شناسی و تلاش جدی آن مرحوم بر روی نسخه‌های خطی و کار عمیقی که در برخی از پروژه‌های مطالعاتی داشت باید توسط فرزندان و شاگردان آن مرحوم معرفی شود.

زائری با استناد به روایتی از پیامبر اکرم (ص) عنوان کرد: حضرت فرمودند: هر که عالمی را بزرگ بدارد مرا تکریم کرده و هر کسی مرا بزرگ کند خدا را بزرگ کرده است و هر کسی خداوند را تعظیم و تکریم کند روانه بهشت است؛ آیت الله فاطمی نیا بزرگترین ویژگی‌اش آن بود که ایشان عالمی بود که اهل فهم، درایت و تعقل بود نه صرف تعبد و تعین که آن هم مهم است، اما کسانی که اهل درایت و تعقل باشند مرتبه بالاتری دارند.

رئیس اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی با تاکید بر اینکه آیت الله فاطمی نیا دین را می‌فهمید و بر اساس فهم مخاطبان آن را به دیگران ارائه می‌کرد گفت: آن مرحوم دین را درک می‌کرد. ایشان عالمی جامع و اصیل بود و بر اساس مبنا سخن می‌گفت برای همین جوشش‌های علمی او مخاطبان را جذب می‌کرد و کسی نبود که مطالب علمی را طوطی وار حفظ و ارائه دهد. صرف بیان زیبا به راحتی در دل‌ها اثر نمی‌گذارد اگر مخاطبان آن مرحوم را می‌فهمیدند به خاطر آن بود آیت الله فاطمی مطالبی را که بیان می‌کرد با هم وجود آن مطالب را با جان و دل درک کرده بود.

در ادامه سید رضا حجازی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران به ایراد سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: بنده ده سال به صورت هفتگی و مداوم در درس‌های عرفان اسلامی مرحوم آیت الله فاطمی نیا شرکت کردم مطالبی را که در این جلسات بیان می‌شد را با عنوان تقریرات دروس عرفان اسلامی استاد در یک کتب جمع‌آوری کردم.

وی با طرح یک سوال ادامه داد: آیا کسی اقدام می‌کند تا خاک تقلبی تولید کند و به مردم بفروشد؟ چون خاک شیء بی ارزشی است کسی این کار را نمی‌کند، اما درباره طلا شاهد فلزات تقلبی طلا در بازار هستیم، چون طلا فلزی با ارزش است بنابراین عرفان اسلامی نیز گوهر نابی است که استاد برای مقابله با عرفان‌های کاذب و تقلبی به بیان عرفان اسلامی اهتمام داشت.

عرفان اسلامی از خود اسلام می‌جوشد

این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه عرفان اسلامی از خود اسلام می‌جوشد گفت: این عرفان در طول تاریخ جوشش و جریان داشته است. مباحث عرفانی را باید با مباحث عرفانی که از لسان مبارک اهل بیت (ع) بیان شده مقایسه و تطبیق داده شود.

حجازی با اشاره به کتاب عرفان اسلامی عنوان کرد: این کتاب شامل ۲۷ فصل است که مطالب آن مربوط به مراتب و مراحل سلوک الی الله می‌شود.

در ادامه علی درستکار مجری صدا و سیما به ایراد سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: از مهمترین شاخصه‌ها و ویژگی‌هایی که ایشان داشت می‌توان به فروتنی زائد الوصفی اشاره کرد که در وجود آن مرحوم کاملاً مشهود بود.

وی افزود: توصیه‌ای که ایشان همواره داشت این بود که می‌فرمود بکوشید به آنچه می‌دانید عمل کنید، عمل حب بیشتر می‌آورد و حب بیشتر تمایل بیشتر به عمل در دستورات معبود را به همراه دارد. چرخه حب عمل و اطاعت را بالا می‌برد و انسان را به ود می‌رساند.

در ادامه حجت الاسلام حسین فاطمی نیا فرزند آن مرحوم به ایراد سخنرانی پرداخت و در خصوص سلوک انسان اظهار داشت: مرحوم فاطمی نیا همواره می‌فرمود رذائل اخلاقی اگر به صورت ملکه در وجود انسان درآید سپس به صورت صور وجودی در می‌آید و این ملکه شدن رذائل اخلاقی انسان را رها نمی‌کند تا در عالم برزخ بر او وارد شود تا به پیشگاه خداوند برسد و قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید حق است که اهل جهنم با یکدیگر مخاصمه کنند چرا که این ملائک و صور رذائل انسان را رها نمی‌کند.

وی با بیان خاطره‌ای از آن مرحوم تصریح کرد: خاطرم هست روزی وقتی از منبر پایین آمد یکی از حاضران به سوی آن مرحوم آمد و دست ایشان را به اعتراض گرفت و آن مرحوم در پاسخ فرمود خدا متوجه می‌کند. وقتی به منزل آمدیم دیدم دست حاج آقا کبود شده است برای همین با پدرم مطرح کردم که فردا به ایشان تذکر می‌دهم، آن مرحوم مرا از این کار منع کرد و فرمودند این کار را نکنید شاید آن مرد خجالت بکشد و من نمی‌خواهم ایشان را خجالت زده کنم.

فرزند مرحوم فاطمی نیا درباره ذکر مصیبت تصریح کرد: در ذکر مصیبت گاهی وقایع با جزئیاتی که دارد تشریح می‌شود و دیگر بعد شرح مصیبت تبیین فضائل است رویکرد مرحوم فاطمی نیا تبیین فضائل اهل بیت (ع) بود و این را بزرگ‌ترین ذکر مصیبت می‌دانستند.

در ادامه آیت الله علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به ایراد سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: یکی از انحرافاتی که در جامعه شیعی پدید آمده این تصور است کسی که به خطابه و وعظ می‌پردازد لازم نیست اهل مطالعه و تحقیق باشد، گاهی می‌گویند واعظ، واعظ است و خطابه با قرآن فرق دارد و مرحوم فاطمی نیا فاضل و درس خوانده بود شاید ایشان زمانی که به خطابه می‌پرداخت گویی بر خلاف عرف جامعه عمل می‌کرد.

وی افزود: مرحوم فاطمی نیا عالم و درس خوانده بود و در مقام تحصیل استخوان خرد کرده بود. ایشان برای سخنرانی خود مطالعه می‌کرد و، چون اهل مطالعه بود اهل اطلاع نیز بود، نظرات و آرا را می‌شناخت و مطالعاتش جهت دار بود.

مهمترین رسالت واعظ آن است که بین مردم و خدا آشتی برقرار کند

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه مرحوم فاطمی نیا سنجیده سخن می‌گفت اظهار داشت: ایشان فنی سخن می‌گفت و اگر می‌فهمید مخاطب اهلیت ندارد همه حقایق را نمی‌گفت و به اندازه ظرفیت وجودی مخاطب به بیان حقایق می‌پرداخت. ایشان اخلاقی سخن می‌گفت و در جوهر وعظ آن مرحوم اخلاق و معنویت نهفته بود. مگر می‌شود وعظ کرد، اما از اخلاق و معنویات خالی بود؟ ایشان تکیه زیادی به اخلاق و حفظ معنا داشت.

رئیس شورای سیاست گذاری حوزه علمیه استان تهران ادامه داد: در مقام خطابه باید به اسماً جمالی تمرکز کرد و استاد فاطمی در این جهت اهتمام خاصی داشت. مهمترین رسالت واعظ آن است که بین مردم و خدا آشتی برقرار کند و بر روی قلب مردم کار کند مرحوم فاطمی نیا چنین بود.

رشاد ادامه داد: اصولاً در منابع ما جایگاهی که قلب دارد هیچ عنصر دیگری در وجود انسان ندارد. ۱۴۰ هزار مرتبه از لفظ قلب در روایات استفاده شده است و قرآن نیز سرانجام کار انسان را قلب سلیم بیان می‌کند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مجلس و پارلمانی داریم که پشت سر هم قانون وضع می‌کند البته لازم است، اما جایی نداریم که قانون‌های اخلاقی وضع و به جامعه معرفی شود، امروز منابعی که در دست هست در کتابخانه‌ها خاک می‌خورد، ما صحیفه سجادیه را داریم، اما به اندازه یک رمان در دست مردم نیست، صحیفه سرمایه است، اگر می‌توانستیم این کتاب را ترویج کنیم و جوانان با این کتاب آشنا شوند دلشان نرم می‌شود، چرا نباید این کتاب در دروس درسی آموزش داده نشود، اگر این معارف آموزش داده شود شاهد اتفاقات اخیر چند ماه پیش نخواهیم بود.