علی دارابی؛ قائم مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی در آیین تجلیل از «تنوع فرهنگی» که به مناسبت ۳۱ اردیبهشت ماه روز جهانی تنوع فرهنگی در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد، با طرح این پرسش که مراد از تنوع فرهنگی چیست، گفت: ما در جهانی زندگی می‌کنیم که بیش از ۱۰ هزار اجتماع متمایز انسانی در محدوده‌های بالغ بر ۲۰۰ کشور همزیستی می‌کنند.
وی افزود: تنوع فرهنگی بدین معناست که تمامی افراد و گروه‌ها بتوانند از حقوق فرهنگی خود بر مبنای حقوق بشر و آزادی‌های اساسی انسان بهره‌مند شوند. همه فرهنگ‌ها امکان فعالیت مساوی، همگام با سایرین را داشته باشند و هیچگونه تبعیض و نابرابری تحت هیچ عنوانی وجود نداشته باشد.
قائم‌مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ادامه داد: هر چند جوامع انسانی در مورد بسیاری از ویژگی‌های فرهنگی با هم اشتراکاتی دارند، اما در عین حال همه جوامع، چه در حوزه داخلی و چه در مقایسه با یکدیگر، با درجات مختلف دارای سرشت نامتجانس هستند که این تنوع و کثرت باید همچون «تنوع زیستی» به عنوان «میراث مشترک بشری» و «گنجینه سرشار تجربه، خرد و رفتار تمام انسان ها» مورد حفاظت و حمایت قرار گیرد.
دارابی، اصل کثرت گرایی به معنای دیگرپذیری و احترام به کثرت فرهنگ‌ها را هم در داخل کشور‌ها و روابط بین قومی و هم در مناسبات بین کشور‌ها حائز اهمیت دانست و گفت که این اصل، حق برخورداری از فرهنگ خاص خود، حق ابراز ایمان و اجرای مراسم دینی خاص خود، حق استفاده از زبان خاص خود، حق شرکت در زندگی فرهنگی ... را شامل می‌شود.
وی اضافه کرد: تنوع فرهنگی در برابر یکسان سازی فرهنگی که آمریکا و برخی کشور‌های غربی در قالب «صدور ارزش‌های غربی و دموکراسی» به سایر ملل جهان هستند اقدامی ارزنده محسوب می‌شود.
قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی گفت: سیاست فرهنگی ایران، احترام به تنوع فرهنگی، برابری فرصت برای گروه‌های اجتماعی و فرهنگی به منظور مشارکت در حیات فرهنگی و حمایت از فرهنگ‌های در حاشیه مانده و یا در خطر فراموشی است.
تنوع فرهنگی نشانه پویایی فرهنگی جامعه ایرانی در طول تاریخ بشر است
دارابی در بخش دیگری از سخنان خود به پیشینه طولانی ایران به عنوان محل تلاقی فرهنگ‌های مختلف گفت: ایران نمادی از تنوع فرهنگ، همزیستی مسالمت آمیز ادیان و نمادی از صلح و گفتگو، مدارا و روا داری بوده است. مسجد، کلیساها، کنیسه‌ها و ... در شهر‌های مختلف کشور حکایت از این رواداری، تنوع فرهنگی دارد.
وی افزود: ثبت جهانی مجموعه کلیسا‌های ارامنه ایران در سال ۲۰۰۸ میلادی، آیین زیارت کلیسای تادئوس با ارمنستان در فهرست عناصر فرهنگی ناملموس توسط جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۰، گویای به رسمیت شناختن و تلاش برای جهانی کردن تنوع فرهنگی است.
معاون میراث فرهنگی گفت: اسلام عزیز ما را به تضارب آراء، جدال احسن دعوت می‌کند. این نمادی عالی از «گفتگو» و «مشورت خواهی» از دیگران است. نمونه‌های فراوان تاریخی از دوران پیامبر اکرم (ص)، امامان شیعه علیهم السلام وجود دارد. البته وقتی از تنوع فرهنگی در ایران سخن می‌گوییم به معنای آن است که این تنوع موجب اتحاد، همبستگی و وحدت ملی بوده است نه ایجاد بی ثباتی و کشمکش‌های قومی.
وی افزود: تنوع فرهنگی نشان بارز از پویایی فرهنگی جامعه ایرانی در طول تاریخ بشر بوده است. ایران عزیز ما منظومه‌ای درخشان از اقوام و اقلیم‌ها را در دل خود جای داده است. این اقوام متناسب با اقلیم، قدمت، باور‌ها و سبک زندگی خویش از ویژگی‌های منحصر بفردی برخوردار هستند. در ایران عزیز ما بیش از ۱۰۰ گویش وجود دارد.
دارابی ضمن اشاره به سیر تکوین میراث فرهنگی مشترک ایرانیان و تشکیل عناصر هویت ملی، تأکید کرد: این هویت خود را در تاریخ کهن این سرزمین به شکل آیین ها، سنت ها، آداب و رسوم گوناگون به نمایش گذاشته که عامل پیوند تمامی ایرانیان شده است. عید نوروز، شب یلدا (چله)، شاهنامه فردوسی، حافظ، سعدی، مولانا، ... از جمله این نماد‌ها هستند که در میان تمامی ایرانیان از محبوبیت خاص برخوردار هستند. شاهنامه فردوسی که «شناسنامه»، «ثبت احوال» و «تاریخ ایران» است که بر قله ادبیات جهان پرتو افشانی می‌کند و نظیری بر آن نیست.
وی یادآور شد: بیانیه جهانی تنوع فرهنگی یونسکو به مثابه «میراث مشترک انسانی» است که می‌تواند با احترام به فرهنگ‌های مختلف گفتگو، صلح، مدارا، همزیستی را جایگزین نزاع، خشونت، جنگ، نماید.
معاون میراث فرهنگی گفت: رسانه ها، شبکه‌های اجتماعی نوین یا همان که فضای مجازی می‌خوانیم که امروزه به یک ابررسانه بی رقیب تبدیل شده است. رادیو، تلویزیون، مطبوعات، سازمان‌های مردم نهاد، نخبگان، گروه‌های مرجع و ... می‌توانند در گسترش تنوع فرهنگی پیشگام باشند. چرا که وجود تنوع فرهنگی در یک سرزمین، یعنی زیست با کیفیت فرهنگ‌های متنوع یا متفاوت است که در مقابل تک فرهنگ یا همگن سازی فرهنگ‌ها که تکامل فرهنگی شناخته می‌شود.
وی گفت: تنوع فرهنگی در یک سرزمین و توسعه آن، فرصتی برای نو شدن، بهتر شدن، اجتماعی‌تر اندیشیدن و جهانی‌تر زندگی کردن در عصر کنونی است.
قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی در خاتمه سخنان خود ابراز امیدواری کرد این سلسله نشست‌ها و نقش آن در کاهش ایران‌هراسی، تداوم یابد.
فرهنگ ایران، پهنایی به عظمت تاریخ دارد
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین تجلیل از تنوع فرهنگی گفت: از برگزار کنندگان چنین جلسه فاخری که توسط دست اندرکاران فرهنگی کشور در وزارت میراث فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت امور خارجه تدارک دیده شده است، تشکر می‌کنم.
او افزود: از اصل تنوع فرهنگی در سطح بین‌المللی دفاع می‌کنید و مدافع به رسمیت شناختن تنوع فرهنگی هستید و در عمل در کشورمان این تنوع فرهنگی اجرا می‌شود.
اسماعیلی تصریح کرد: ایران فرهنگی به لحاظ سابقه تاریخی شکوهمند خود و با دارا بودن تمدن چندین هزار ساله، اقوام مختلفی را با فرهنگ‌ها و آیین‌های گوناگون در خود جای داده، مجموعه واحدی با هویت والایی به نام ایران گردهم آمدند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: ایران فرهنگی پهنایی به عظمت تاریخ دارد. ایران فرهنگی پیش از آنکه ماهیت سیاسی داشته باشد حاصل قرن‌ها زیست مسالمت امیز اقوام مختلف است، شعار نیست بلکه عمل است.
او ادامه داد: امروز ما در همه مناسبت‌های بین المللی و مراکز جهانی و هر تریبونی که در اختیار ما قرار می‌گیرد مدافع تنوع فرهنگی و قومیت‌های مختلف هستیم، مدافع ایجاد فرهنگ جهانی هستیم.
اسماعیلی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران و انقلاب اسلامی با نگاه احترام آمیز به تمام فرهنگ‌ها و اقوام سیاست خود را تنظیم کرده، ما در جمهوری اسلامی ایران دست دوستی به سمت تمام ملت‌ها دراز می‌کنیم. ایران به واسطه این تنوع فرهنگی و به رسمیت شناختن تفاوت ها، پرچمدار گفت و گوست.
او تصریح کرد: در داخل کشور رنگین کمانی از تنوع‌های فرهنگی مختلف گرد هم آمدند، امروز در بلوچستان و ترکمن صحرا و خوزستان و کردستان و در همه بخش‌های مختلف کشور مردم و قومیت‌های مختلف به سنت‌های خود پایبند هستند و زیر چتر هویت ایرانی اسلامی تنوع فرهنگی را به نمایش گذاشتند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تنوع فرهنگی توجه داریم، از مدیریت فرهنگسرای نیاوران تقاضا دارم تا برای هر یک از اقوام ایرانی بخشی را در فرهنگسرای نیاوران تدارک ببینند و به معرفی این حوزه فرهنگی غنی کشورمان بپردازند ان‌شاء‌الله به زودی خانه اقوام در این فرهنگسرا راه‌اندازی شود.
وی در پایان گفت: خانه اقوام به دنبال نشان‌دادن تنوع فرهنگی ایران و وحدت در عین کثرت اقوام ایرانی است و در خانه اقوام نشان خواهیم داد ایرانیان با همه تفاوت‌های زبان، لهجه قومیت، یک هویت واحد تاریخی را یدک می‌کشند و همه کثرت‌ها و تفاوت‌ها ذیل یک وحدت بزرگ به نام ایران قرار دارد که مبتنی به نگاه حکیمانه و فلسفی بزرگان این سرزمین است.
تنوع فرهنگی فرصتی استثنایی برای تبادل و انتقال فرهنگ به دیگران است
نیک بین نماینده مردم کاشمر در مجلس شورای اسلامی در این مراسم گفت: در مجلس تنوع فرهنگی وجود دارد به طوری که از همه اقوام و ادیان نماینده‌ای حضور دارد. تنوع فرهنگی فرصتی استثنایی برای تبادل و انتقال فرهنگ به دیگران است.
نماینده مردم کاشمر در مجلس شورای اسلامی گفت: یکی از شیوه‌های انتقال فرهنگ، موسیقی است و یکی از محتوا‌های رساندن فرهنگ، شعر است. شعر و موسیقی می‌تواند بیانگر مفاهیم دینی به دیگران باشد.
برگزیدگان تجلیل شدند
در این مراسم از بهروز وجدانی به عنوان تهيه كننده پرونده موسيقی بخشی خراسان و احياگر و مروج موسيقی مقامی و عضو شورای ثبت و محمود طالقانی طراح و مجری موزه ميراث روستايی گيلان در حوزه ميراث فرهنگی، شهر خلاق رشت، شهر ياد گيرنده بندر خمير، ميردهقان به عنوان ۲۰ سال تجربه در آموزش زبان فارسی به غير فارسی زبانان تجلیل شد.
همچنین در حوزه صنايع‌دستی و هنرهای سنتی و بومی از مریم حاج ابراهیمی معاون صنایع‌دستی استان گلستان برگزار کننده پانزدهمین دوره جشنواره اقوام و زهرا عرب علیدوستی پژوهشگر و ترویج دهنده پوشاک اقوام ایرانی خاص سوزن‌دوزی و دارای نشان درجه یک هنری و مازیار آل داوود ترویج دهنده تنوع فرهنگی بومی تجلیل شد.