علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سمپوزیوم بررسی چالش‌های فرهنگی و اجرایی برنامه پزشکی خانواده، گفت: در طرح ملی پزشک خانواده، اقناع همکاران، مردم و فرهنگ عمومی پیش نیاز موفقیت اجرای آن خواهد بود. از طرفی مداخلات بزرگ در عرصه سلامت باید با متانت و دور از شتابزدگی انجام شوند.
وی، به هنگام سازی ماژول‌های مورد نیاز حوزه سلامت را برای اجرای این طرح ملی ضروری دانست و اظهار کرد: سالمندی جامعه ایرانی یکی از مهمترین مسائلی است که باید در قالب طرح ملی پزشک خانواده مد نظر قرار گیرد. طبق تعریف اگر هفت درصد جامعه‌ای بالای ۶۵ سال سن داشته باشند، آن جامعه را سالمند می‌نامند.
زالی افزود: سالمندی دوران سخت و پررنجی است که می‌توان با ترویج فرهنگ سلامت سالمندی و اقدام برای پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌ها در نوجوانی همچون داشتن تغذیه سالم و ورزش، دوران سالمندی آسوده‌تری داشت.
وی ادامه داد: سالمندی و سالخوردگی شرایط متفاوتی را به افراد تحمیل می‌کند؛ بنابراین برنامه ریزی اجرای طرح ملی پزشک خانواده باید عمیق‌تر، دقیق‌تر و جامع‌تر، در قالب بسته خدماتی متفاوت‌تر از قبل با ساختار بومی ایرانی انجام شود.
زالی به تغییر در میزان شیوع سندرم متابولیک نیز به عنوان دیگر عامل مهم در نظام سلامت اشاره کرد و گفت: افزایش یا کاهش ریسک فاکتور‌هایی نظیر فشارخون، دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی به سبک زندگی افراد وابسته است و تغییر در آن بسیار زمان بر است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: ۱۸ درصد از جمعیت تهران به فشارخون مبتلا هستند، از طرفی مصرف نمک در ایران ۳ تا ۷ برابر و مصرف شکر ۴.۵ برابر سرانه مصرف جهانی است. شناسایی، تغییر در ریسک فاکتورها، توجه به تغذیه و سبک زندگی از اهمیت بالایی برای کنترل شیوع سندرم متابولیک محسوب می‌شود.
زالی در ادامه به تأثیر تغییرات آب و هوا و وجود پدیده‌های بیولوژیک نظیر آلاینده‌ها بر سلامت مردم نیز اشاره کرد و گفت: مطالعات نشان می‌دهند گرما موجب افزایش میزان افسردگی و خشونت در افراد جامعه به ویژه زنان می‌شود.
وی تصریح کرد: احتمال شیوع بیماری‌های نوپدید عفونی نظیر کرونا از دیگر عواملی است که نظام سلامت را دچار بحران می‌کند. یکی از مهمترین عوامل در شیوع بیماری‌های ویروسی نزدیک شدن بیشتر بشر به زیستگاه حیوانات و گسترش طبیعت گردی است.
بر اهمیت توجه به تجارب تلخ گذشته در اجرای طرح پزشک خانواده تاکید کرد و گفت: در دوره قبل اجرای این طرح، دو استان اقدام به تجربه‌نگاری کردند، تحلیل و ارزیابی آن تجارب در عملکرد این دوره بسیار مؤثر خواهد بود؛ نگاه عمیق و واکاوانه، مطالعه مقالات و مستندات، ایجاد نظام ارزیابی مبتنی بر شواهد و آسیب شناسی در ادامه مسیر، به اجرای موفق طرح پزشک خانواده کمک می‌کند.
زالی همچنین مطالعه عمیق در خصوص ساختار سلامت در کشور، توان نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه (PHC)، کمبود نیروی انسانی، بهسازی و نوسازی زیرساخت‌های فرسوده و تأمین فضای فیزیکی مورد نیاز را از اقدامات لازم برای آغاز اجرای طرح اعلام کرد و گفت: تأمین اعتبارات و بودجه مکفی نیز برای اجرای آن باید انجام شود.
وی با بیان مسائل موجود در حوزه بهداشت، افزود: طرح پزشکی خانواده، طرحی ملی است و باید با همکاری تمامی ارگان‌ها اجرایی شود تا به ثمر نشیند.
زالی از اجرای فاز اول این طرح در سه شهرستان فیروزکوه، اسلامشهر و شهر قدس در استان تهران خبر داد و گفت: پیش بینی می‌شود در فاز اول اجرا بالغ بر ۱۱ میلیون نفر تحت پوشش طرح قرار گیرند که با توجه به فعالیت ۲ هزار و ۷۲۰ مراقب سلامت و ۲ هزار و ۳۳۰ پزشک، با کمبود نیروی انسانی مواجه خواهیم شد.
وی در پایان بر لزوم مراقبت از نظام PHC، هماهنگی با تغییرات داینامیک سلامت محور، تعریف بسته خدمتی متفاوت نسبت به قبل، تأمین اعتبارات و همکاری تمام ارگان‌ها در سطوح ملی تاکید کرد.