روز زمین زاییده فکر گیلورد نلسون، سناتور آمریکایی و فعال محیط‌زیست است که پس از نشت نفت در سال ۱۳۴۸/ ۱۹۶۹ در سانتا باربارای کالیفرنیا تصمیم گرفت استادان دانشگاه‌ها را ترغیب کند تا اهمیت اقلیم پاک را نشان دهند و ۲۲ آوریل را برای برگزاری این برنامه به‌عنوان تاریخی مناسب که بین تعطیلات بهار و امتحانات آخر سال قرار دارد برگزید. یک‌سال بعد، تصمیم بر آن شد که این تاریخ را روز زمین نامگذاری کنند. درست دو دهه بعد، این روز به پویشی بین‌المللی بدل شد. برنامه‌های روز زمین امسال، شعار «سرمایه‌گذاری در سیاره‌مان» را یدک می‌کشند و این مناسبت در کشورمان از ۲ تا ۸ اردیبهشت با عنوان «هفته زمین پاک؛ سرمایه‌گذاری در زمین، توسعه بازیافت و بهره‌وری سبز» برگزار می‌شود. کاتلین راجرز، رئیس Earthday.org درخصوص شعار امسال روز زمین می‌گوید: «ما در سال ۲۰۲۳ باید بار دیگر برای مشارکت در سیاره دور هم جمع شویم. کسب‌وکارها، دولت‌ها و جامعه مدنی به یک اندازه مسئول اقدام علیه بحران اقلیم و روشن‌کردن جرقه‌ای برای تسریع تغییرات به‌سوی آینده‌ای سبز، مرفه و عادلانه‌اند. اکنون زمان سرمایه‌گذاری در سیاره‌مان است. باید روی نوآوران و نوآوری‌ها سرمایه‌گذاری کنیم.»
بیشتربخوانید
دستیابی به انتشار خالص صفر گازهای گلخانه‌ای از راه‌های رسیدن به سیاره‌ای سبزتر و پاک‌تر است. برای نیل به این هدف تا سال ۱۴۲۹/ ۲۰۵۰ به بیش از ۱۵۰تریلیون دلار سرمایه‌گذاری برای گذار از انرژی همچنین پیشرفت‌های سریع در رفتار مصرف‌کنندگان و توسعه سیاست‌ها و نوآوری‌های فناوری نیاز است. زمانی‌که راه‌حل‌های فناوری وجود دارند، باید با سرمایه‌گذاری‌های قوی و سیاست‌های عمومی حمایت شوند. در نتیجه، پیش‌بینی می‌شود که ظرفیت جهانی انرژی‌های تجدیدپذیر ــ به‌ویژه انرژی‌های بادی و خورشیدی تا سال ۱۴۰۵/ ۲۰۲۶ بیش از ۶۰ درصد نسبت به سال ۱۳۹۹/ ۲۰۲۰ افزایش یابد و به بیش از ۴۸۰۰ گیگاوات برسد که معادل مجموع ظرفیت کنونی انرژی جهانی سوخت‌های فسیلی و هسته‌ای است.
انرژی بادی
سال ۱۳۹۶/ ۲۰۱۷ خبری منتشر شد که امیدهای بسیاری درخصوص آینده انرژی‌های بادی به‌وجود آورد. شرکت راه‌آهن سراسری هلند (NS) اعلام کرد که صددرصد برق مورد نیاز برای حرکت قطارهای این کشور را از انرژی بادی تامین می‌کند.
هلند که از گذشته‌های دور به کشور آس‌بادها معروف بود با این خبر نشان داد که در تلاش برای استفاده از اقلیم بادخیزش برای راه تولید برق بدون انتشار دی‌اکسیدکربن گام‌های موفقیت را به بهترین شکل پشت‌سر‌می‌گذارد.
به‌طورکلی، ان‌اس حدود ۱.۲تراوات‌ساعت برق برای تغذیه قطارهایش مصرف می‌کند که معادل مقدار برق مصرفی سالانه همه خانوارهای این کشور است.
اما هلند تنها کشور اروپایی نیست که از توان بادی خود به نفع تولید انرژی پاک بهره می‌گیرد. به‌طوری‌که گزارش WindEurope ــ صدای صنعت باد در اروپا ــ نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۱/ ۲۰۲۲، تأسیسات بادی جدید در اروپا به ۱۹.۱گیگاوات (۱۶.۷گیگاوات نیروگاه‌های درونخشکی و ۲.۵گیگاوات دور از ساحل) بالغ شد. با وجود شرایط چالش‌برانگیز اقتصادی و مشکلات زنجیره تامین، سال گذشته توسعه نیروگاه‌های بادی اروپا با افزایش ۴درصدی نسبت به سال قبل همراه بود. در سال ۲۰۲۱، تأسیسات بادی جدید در اروپا ۱۷.۴گیگاوات، برابر با ۱۴گیگاوات درونخشکی و ۳.۴گیگاوات دور از ساحل بود. آلمان، سوئد و فنلاند بیشترین نیروگاه‌های بادی درونخشکی را ساخته‌اند درحالی‌که تقریبا نیمی از تأسیسات دور از ساحل در بریتانیا ساخته شده است. به‌علاوه، فرانسه اولین مزرعه بادی بزرگ دریایی‌اش را در این سال نصب کرد.WindEurope پیش‌بینی می‌کند که اروپا ۱۲۹ گیگاوات و اتحادیه اروپا ۹۸ گیگاوات نیروگاه بادی جدید در دوره ۲۰۲۷ ــ ۲۰۲۳ نصب کند. تولید انرژی بادی در اروپا به‌طور پیوسته از ۳۷۰ تراوات‌ساعت در سال ۲۰۱۸ به ۴۸۹ تراوات‌ساعت در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است.
انرژی خورشیدی
درست همان سالی که راه‌آهن سراسر هلند خبر تامین برق تمام قطارهایش را از انرژی بادی اعلام کرد در آن‌سوی دنیا، در کشور چین از مرزعه خورشیدی جدیدی رونمایی شد که با وسعت حدود ۱۰۲هکتار و شکلی شبیه به پاندا به نمونه‌ای از پویش‌های عمومی چین برای پیشتازی در سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل شد. همان‌سال، فاز اول این مزرعه خورشیدی پاندا ــ مانند ۵۰مگاوات (از مجموع ۱۰۰مگاوات) به شبکه برق در داتونگ چین افزود. این نیروگاه خورشیدی جدید قرار است طی ۲۵ سال آینده جایگزین سوزاندن یک‌میلیون تن زغال‌سنگ در داتونگ شود. پیش‌بینی می‌شود که چین در سال جاری میلادی ۹۵ تا ۱۲۰ گیگاوات برابر با ۳۰درصد به انرژی خورشیدی بیفزاید. داده‌های رسمی CPIA (انجمن صنعت فتوولتائیک چین) نشان می‌دهد که این کشور به‌عنوان بزرگ‌ترین سازنده محصولات خورشیدی و مولد برق خورشیدی در جهان، از ۷۸.۴۱گیگاوات برق جدید خورشیدی در سال گذشته بهره‌برداری کرده و مجموع ظرفیت نیروگاه‌های نصب‌شده در این کشور را به۳۹۲.۶۱گیگاوات رسانده است. همچنین با ۱۳۱درصد رشد نسبت به سال ۱۴۰۰/ ۲۰۲۱ حدود ۲۳.۸گیگاوات سلول خورشیدی صادر کرده است.
کاهش پلاستیک
دانشمندان در دهه ۱۹۶۰/ ۱۳۴۰ دریافتند که بیش از ۱۰۰میلیون تن زباله در اقیانوس ریخته شده است. از آن‌زمان بیش از ۶۰سال گذشته و هر روز برآمار ترسناک مربوط به هدررفت پلاستیک افزوده می‌شود، به‌طوری‌که درحال‌حاضر، در هر دقیقه ۱۸ تن پلاستیک به دریاها ریخته می‌شود و جزیره پلاستیک در اقیانوس‌آرام با وسعتی سه‌برابر مساحت کشور فرانسه بزرگ‌ترین زباله‌دان اقیانوسی جهان شناخته می‌شود. دانشمندان هشدار می‌دهند که اگر تولید پلاستیک یک‌بارمصرف با نرخ فعلی به رشد خودش ادامه دهد می‌تواند تا سال ۲۰۵۰/ ۱۴۲۹ عامل ۵ تا ۱۰درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان باشد (درحال‌حاضر پلاستیک عامل ۳.۴درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان است). مصرف پلاستیک طی ۳۰ سال گذشته به‌دلیل رشد بازارهای نوظهور، چهاربرابر و تولید جهانی پلاستیک از سال ۱۳۷۰/ ۲۰۰۰ تا ۱۳۹۸/ ۲۰۱۹ دوبرابر شده و به ۳۵۳میلیون تن رسیده است. تقریبا دوسوم زباله‌های پلاستیکی از پلاستیک‌هایی با عمر کمتر از پنج سال به‌دست‌می‌آید که ۴۰درصد آن از بسته‌بندی، ۱۲درصد از کالاهای مصرفی و ۱۱درصد از لباس و منسوجات است و این درحالی‌است که فقط ۹درصد زباله‌های پلاستیکی بازیافت می‌شود. ۱۹درصد سوزانده می‌شود، ۵۰ درصد به محل دفن زباله ختم می‌شود و ۲۲درصد از سامانه‌های مدیریت زباله فرار می‌کند و به دفن زباله‌های کنترل‌نشده می‌رود، در گودال‌های روباز سوزانده می‌شود یا به محیط‌های خشکی یا آبی، به‌ویژه در کشورهای فقیرتر ختم می‌شود.سازمان همکاری و توسعه اقتصاد (OECD) در گزارش چشم‌انداز جهانی پلاستیک که سال گذشته منتشر کرد سناریوها و پیش‌بینی‌هایی را در مورد پلاستیک تا سال ۱۴۳۹/ ۲۰۶۰ شرح داده است.
این گزارش نشان می‌دهد که تا سال ۱۴۳۹/ ۲۰۶۰، سناریویی با عنوان «اقدام منطقه‌ای» می‌تواند ضایعات پلاستیکی را تقریبا ۲۰درصد و نشت پلاستیک را تا بیش از ۵۰ درصد با اعمال مالیات بر استفاده و بسته‌بندی پلاستیک کاهش دهد. این نوع مالیات تقاضا و تولید پلاستیک را محدود می‌کند و بازیافت جهانی را تا ۴۰درصد افزایش می‌دهد. سیاست‌هایی که تقاضا برای ضایعات پلاستیکی و عرضه پلاستیک‌های بازیافتی را افزایش می‌دهند بین ۱۲درصد تا ۲۹درصد به افزایش سهم بازار پلاستیک‌های ثانویه منجر می‌شوند.
سناریوی دیگری که در این گزارش به تصویر کشیده شده‌است «بلندهمتی جهانی» نام دارد که می‌تواند استفاده و ضایعات پلاستیکی را بیش از ۳۰درصد کاهش دهد و تا سال ۱۴۳۹/ ۲۰۶۰، نشت پلاستیک را تقریبا ازبین‌ببرد. کاهش ضایعات عمدتا ازطریق مالیات بر پلاستیک انجام می‌شود که تا سال ۱۴۰۹/ ۲۰۳۰ به ۷۵۰ دلار در هر تن و تا سال ۱۴۳۹/ ۲۰۶۰ به ۱۵۰۰دلار در هر تن افزایش می‌یابد. با اعمال این مالیات، بازیافت تقریبا تا ۶۰ درصد بیشتر می‌شود و سهم بازار پلاستیک‌های ثانویه تا سال ۱۴۳۹/ ۲۰۶۰ به ۴۱درصد می‌رسد و سهم زباله‌های مدیریت‌نشده تقریبا به صفر کاهش می‌یابد، از نشت زباله به محیط‌زیست هم تا ۸۵درصد کاسته می‌شود. برپایه این گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، کشورها به‌منظور دستیابی به اهداف این سناریوها باید بین سال‌های ۱۳۹۹/ ۲۰۲۰ تا ۱۴۳۹/ ۲۰۶۰ حدود ۳۲۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنند.
منبع: روزنامه جام جم