میز اقتصاد امروز به بررسی احتکار طلا و ارز و تفسیر آیه ۳۴ سوره توبه با حضور نعمتی، اقتصاد دان، مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، معلمی، اقتصاد دان بحث و بررسی شد.
سوال درباره آیه ۳۴ سوره توبه توضیح می‌فرمایید؟
نعمتی: یکی از فعالیت های اقتصادی که مورد اعتراض قرار گرفته همین ثروت اندوزی است و کسانی که به این فعالیت می‌پردازند خداوند وعده عذابی بزرگ را به آن‌ها داده است و مورد نکوهش است.بعضی از افرادی که پول را برای فعالیت‌های سفته بازی نگه می دارند را هم مورد نکوهش قرار میدهند. اگر پولی از فعالیت اقتصادی بیرون بیاید و نیازی به آن وجود نداشته باشد و از آن درآمدی به دست بیاید که راحت‌تر از تولید به دست آمده است دین اسلام آن را نکوهش میکند.
فردی میخواهد کار نکند، اما از زحمت بقیه افراد جامعه استفاده کند و سر سفره آن‌ها قرار بگیرد چنین چیزی در اسلام وجود ندارد و اموال هم اینگونه است و اموال در مسیر تولید میتواند افزایش پیدا کند، اما در مسیر احتکار خیر. طلا و نقره به عنوان دارایی‌هایی هستند که امروزه رایج است. احتکار از زمینه دارو تا... را شامل میشود و منظور هر نوع چیزی است. قطعا در آخرت عذاب وجود دارد. مکافات این کار را ما در دنیا هم می‌بینیم. بخشی از تورمی که اکنون وجود دارد زاییده این است که تولید در تنگنا است و به همین دلیل افزایش قیمت‌ها را داریم.
سوال مصادیق کنز اکنون در اقتصاد ما چیست؟
مصباحی مقدم : کنز به معنی انباشته شدن ثروت و ندادن حقوق مردم است. مرحوم علامه طباطبایی به خوبی یک کتابی را درباره کنز ایجاد کرده اند. ابوذر با معاویه درگیر بود و درگیری با معاویه بابت همین ثروت اندوزی بود و می‌گفتند که نگذارید مردم ثروت هایشان را انباشته کنند. دولت اسلامی نیاز به جهاد در راه توسعه مسأله‌های اجتماعی اسلامی و پیشرفت جامعه دارد و نتیجه اش این است که تقاضای نیازمندان کاهش پیدا میکند. اگر نیازمندان تقاضا های خود در جامعه تامین نشود و هزینه‌های تحصیل آن‌ها تحمیل نشود فقر حاکم شود. دایره انفاق بسیار گسترده و وسیع است. نیاز‌های عمومی جامعه باید پرداخت شود تا مورد بازخواست خداوند قرار نگیرند. بخشی از بیکاری نتیجه کنز است.
سوال: احتکار چه تاثیری بر اقتصاد کشور دارد؟
معلمی اقتصاد دان: کنز در آن دو عنصر معنایی وجود دارد که یکی خرج نکردن و دیگری راکد گذاشتن این سرمایه است. اگر مثلا کسی تعدادی سکه بخرد و آن را به امید گران شدن نگه دارد اینگونه بزرگترین ضربه به اقتصاد وارد میشود. کسانی که سرمایه‌های جامعه را کنز میکنند و آن را در راه خدا خرج نمی‌کنند به عذاب الهی دچار خواهند شد.
سوال: چه راهکارهای در این بخش برای جلوگیری از انباشت اموال وجود دارد
نعمتی: دو راهکار باید پیگیری شود که یکی از آن فرهنگ عمومی جامعه است و ما باید ثروت‌های باد آورده را زشت بدانیم. سیاست گذار اقتصادی جامعه باید فضایی را فراهم کند که امکان تبدیل برای رفع نیاز‌ها وجود نداشته باشد. ما در اقتصاد مان تا کنون بر موضوع مالیات‌های تنظیمی نپرداختیم این‌ها برای کسب درآمد دولت نیست.
سوال: چطور می‌میتوانیم اقدامات اقتصادی را شاهد باشیم؟
معلمی: اگر مردم به عاقبت این کار توجه کنند به سمت آن نخواهند رفت. انگیزه برای کنز سازی باید کم شود و با آن مقابله شود و مهم‌ترین عامل آن موضوع تورم است. افراد به جای اینکه اشتغال ایجاد کنند سرمایه‌ها را به انبوهی از سکه تبدیل میکنند. این سرمایه‌ها باید از رکود نجات پیدا کنند و به سمت تولید بیایند. اگر بازار سرمایه رونق داشته باشد کنز کردن سرمایه در جامعه کمتر خواهد شد. انفاق کردن به معنای دادن زکات و خرج کردن برای خانواده است.
مصباحی مقدم: بخشی از ثروتمندان خیّر هستند و کار‌های مفید انجام میدهند. هرگونه سرمایه گذاری مولد که ایجاد اشتغال کند به معنای خروج از کنز است. اگر مالیاتی برای رفع فقر گرفته شود میتواند به رفع فقر کمک کند. اگر کسی ده سکه بهار آزادی نگه دار و زکات آن را ندهد این از نظر شرعی کنز است.
سوال: چه اقداماتی بر اقتصاد کشور میتواند تاثیر گذار باشد؟
معلمی: حرمت کنز یک مسأله شرعی جدا از زکات است. مهم‌ترین کار علاوه بر کار‌های فرهنگی این است که بازار سرمایه یک بازار قابل پیش بینی باشد.
نعمتی: تورم فضای جدا از تولید نیست. یکی از دلایل ایجاد تورم این است که سرمایه در مسیر تولید قرار ندارد. در سال‌های گذشته متاسفانه کنز خیلی در کشور ما رایج شده است و باعث کاهش سرمایه و تولید و اشتغال شده است.