هر ساله با فرارسیدن بهار، شهرهای جنوبی ایران زمین به خاطر موقعیت جغرافیاییشان درهای خود را در خوش آب و هوا ترین روزهای این خطه به روی گردشگران و مسافران نورزی باز می کنند و در این میان ۲ شهر آبادان و خرمشهر هم به دلایل مختلف میزبان هزاران هموطن می شوند.
این ۲ شهر که در جنوب غربی ترین نقطه کشور در محاصره سه رودخانه کارون، اروند و بهمنشیر قرار دارند از دیرباز به خاطر موقعیت خود محور اقتصادی و صنعتی ایران بودند.
احداث نخستین پالایشگاه و پتروشیمی کشور و فعالیت بزرگترین بندر تجاری ایران در سال های پیش از انقلاب عامل اساسی برای رونق این ۲ شهر بود. آوازه بلند آبادان صنعتی و خرمشهری که به نگین خاورمیانه معروف بود، سبب شد این ۲ شهر از همان زمان پذیرای میهمانان از نقاط مختلف جهان باشند و حالا با وجود تحمیل جنگی نابودگر هنوز هم جذابیت های خود را حفظ کرده و گردشگران با سلیقه های مختلف را به خود جلب می کنند.
درج نام آبادان با اوپان یا عبادان و خرمشهر از خاراکس تا محمره در اسناد تاریخی گواهی بر قدمت این شهرها در سرزمینی جلگه ای است.
آبادان و خرمشهر از قدیمی ترین شهرهای متمدن ایران نیز به حساب می آیند. اعطای لقب شهر اولین ها به آبادان لاف و حرفی گزافه نیست و اسناد آن در این شهر و میان خشت های باقی مانده پس از جنگ جای گرفته است.
پالایشگاه آبادان قدیمی ترین پالایشگاه کشور است که بعد از کشف نفت در مسجد سلیمان در سال ۱۲۹۰ توسط انگلستان احداث شد و سنگ بنای پیشرفت را در این شهر بنا نهاد.
از قدیمی ترین سینماهای کشور هم سینما شیرین آبادان بود که با سرمایه گذاری یک تاجر هندی در سال ۱۳۱۰ با ظرفیت ۷۰۰ نفر در ۲ طبقه سرپوشیده و سالن نمایش تابستانه احداث شد و پس از جنگ جهانی ۲ طبقه به این ساختمان اضافه شد. این سینما در ۱۷ خرداد ۱۳۷۵ ثبت ملی شد.
دیگر سینمای بزرگ و تاریخی آبادان سینما نفت است که ساخت آن از جنگ جهانی دوم با آخرهای قرمز وارداتی از بریتانیا در بوارده یا منطقه سکونت کارمندان پالایشگاه آبادان آغاز و در سال ۱۳۲۳ فعال شد که یکی از مدرن ترین سینماهای جهان در آن دوره بوده و همچنان فعال است.
هرچند پیش از احداث پالایشگاه و بنا به اسناد تاریخی این محدوده جغرافیایی خواستگاه مردمان دیار مختلف از مذاهب گوناگون بوده اما مسجد رنگونی ها پس از ورود کارکنان پالایشگاه رنگون یا همان میانمار امروزی به درخواست مسلمان سنی مذهب آن سرزمین در سال ۱۳۰۰ توسط کارگران پاکستانی به سبک بنای شبه قاره هند ساخته شد. این مسجد تنها مسجد کشور است که در معماری داخلی و سنگ بری و رنگ آمیزی آن از سبک ایرانی استفاده نشده است.
مسجد ولیعصر (عج) در شهرستان خرمشهر بنایی ارزشمند
است که در كنار یادمان شهدای نهرخَیِن در نزدیكی روستای خین در جاده ی شلمچه قرار دارد. آثار باقی مانده بر بدنه این بنا که هشتم دیماه ۱۳۹۰ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید از مقاومت این بنای تاریخی در دوران دفاع مقدس حکایت می کند.
مسجد جامع خرمشهر که به دلیل نقش آفرینی در دوران دفاع مقدس و قدمت بیش از ۱۰۰ ساله خود ثبت ملی شده است هم امروز نماد دیگری از مقاومت خرمشهر محسوب می شود . آثار هنری و بقایای ترکش های باقی مانده از جنگ تحمیلی، این مسجد را علاوه بر بعد مذهبی به مقصد گردشگری دفاع مقدس تبدیل کرده است.
از دیگر جاذبه های شهر آبادان وجود مراکز عبادت ادیان مختلف از جمله کلیساهاست. کلیسای سورت گاراپت یکی از باقی مانده های این مراکز مذهبی اقلیت های دینی کشور در آبادان است. این کلیسا بزرگترین محل اجتماع مسیحیان در آبادان بوده و از نکات قابل توجه وجود این کلیسا در مجاورت مسجد بوشهری هاست که گواه بر زندگی مسالمت آميز ادیان در آبادان است .
ثبت بیش از ۱۰۰ اثر ملی در آبادان و خرمشهر اعم از مدارس با قدمتی بیش از ۱۰۰ سال و مناطق مسکونی و رفاهی باقی مانده با همین قدمت این منطقه را به مقصدی برای گردشگرانی تبدیل کرده که خواهان سفر به گذشته هستند و موزه های متنوع کامل کننده این ترکیب کهن است .
موزه آبادان در بیش از ۲ هزار مترمربع مساحت با گنبدی به طول ۵هزار و ۲۲ متر مربع برگرفته از زیارتگاه خزر نبی در شوش و دارای چهار تالار برای عرضه آثار باستان شناسی، مردم شناسی و هنرهای سنتی می تواند تامین کننده سلیقه این طیف مخاطبان باشد.
از دیگر موزه های دیدنی آبادان موزه کارآموزان و بنزین خانه است. در موزه بنزین خانه اولین پمپ بنزین کشور، گالن های نفت، تصاویری از صنایع نفت و بنزین و پمپ های و نازل های پمپ بنزین قدیمی به نمایش گذاشته شده و نحوه چیدمان آن بازسازی آن دوران است.
اولین نقطه یورش دشمن بعثی خرمشهر بود و آبادان و خرمشهر نخستین شهرهایی بودند که آژیر قرمز جنگی واقعی در آنها به صدا درآمد. سقوط خرمشهر و دوران حصر آبادان در کنار خرابی های برجای گذاشته، امروز و با وجود بازسازی همچنان یادآور آن روزگار هستند . دورانی که دل هایی بسیاری را از جای جای ایران به این خطه راهی می کرد. اما این بار نه برای کسب و کار و یا تفریح بلکه برای حماسه آفرینی. شلمچه از مهمترین مناطق عملیاتیست که هر ساله میزبان کاروان های راهیان نور و دیگر مسافران می شود. عرصه ای که به قطعه ای از بهشت لقب گرفت. شلمچه که زیارتگاه و آرامگاه شهدای بسیاری از سرتاسر پهنه میهن است امروز پیام جانفشانی را به مهمان های آمده از نقاط دور و نزدیک می رساند و راوی ها هرچه از آنجا بگویند به گفته خود حق مطلب ادا نشده است. این قطعه بهشتی با زیارتگاهی که در قلب خود جای داده و همینطور تانک ها و دیگر تجهیزات نظامی در نقطه صفر مرزی واقع است .
کمی دورتر از شلمچه و در مسیر منتهی به آن یادمان نهر خین قرار دارد. نهری که خط شکن های بسیاری به خود دیده است. مسجد صحرایی امام حسین و یادمان کربلای ۴ یا همان علقمه دیگر یادمان های دفاع مقدس در خرمشهر هستند.
علقمه واقع در منطقه آلبونایی خرمشهر هر ساله داستان غواصان دست بسته و آخرین شیرجه در اروندشان را برای هزاران نفر بازگو می کند. یادمان والفجر در اروندکنار و ذوالفقاری در آبادان نیز همچنان حماسه حصر را روایت می کنند.
در این میان مرکز فرهنگی دفاع مقدس خرمشهر و باغ موزه دفاع مقدس آبادان نیز مرکزی برای مستند سازی و نمایش بخش هایی از آن دوران است.
مرکز فرهنگی دفاع مقدس خرمشهر در سال ۱۳۰۹ به عنوان ساختمان اداری نفت ساخته شد. در زمان سقوط بخشی از خرمشهر به دست رژیم بعث مقر نظامیان عراقی بود و حالا در آن انواع عکس ها، یادگاری ها و تجهیزات نظامی نیروهای ایرانی نگهداری می شود. باغ موزه آبادان نیز در دو بخش اسنادی و فضای باز تاسیسات نظامی و برشی از تاریخ مقاومت این شهر را به عموم مردم نشان می دهد.
قرار گرفتن آبادان و خرمشهر در کرانه رودهای کارون، اروند و بهمنشیر فضای زیبایی برای آنان که آرامش و یاتلاطم آب را دوست دارند فراهم کرده است . ساحل کارون در خرمشهر که این شهر را به دو نیم تقسیم می کند محبوبت ترین محل برای تفریح اقشار مختلف است. رودخانه که در طول ساحل آن چرخ دستی و دکه های عرضه کالا و نوشیدنی هایی همچون قهوه به چشم می خورد و بسترش با انواع قایق های کوچک و لنج های و کشتی های گردشگری هر بهار چشم انتظار مسافران نوروزی است.
اروند نیز شانه به شانه کارون از این مهمان ها میزبانی می کند و ساحل اروند صغیر در مجاورت نخلستان های مینوشهر یا همان جزیره مینو هم مقصد گردشکران بسیاری است.
علاوه بر رودخانه روستاهای مختلف در مسافت های نزدیک از این ۲ شهر وجود دارند، روستاهایی با نخلستان های سبز و درختانی سدری که در بهار به بار نشسته اند.
تالاب ناصری در ۱۷ کیلومتری شمال خرمشهر از پساب صنایع نیشکر ایجاد شده و بستری برای زیست انواع پرندگان مهاجر و بومی است . بسیاری از مردم برای ماهی گیری و سپری کردن اوقاتی به دور از هیاهوی شهر، رفتن به این تالاب را انتخاب می کنند.
قرار گرفتن آبادان و خرمشهر در محدوده منطقه آزاد اروند و مجاورت با بنادر مختلف عاملی است که در این منطقه گردشگری بازار هم حرفی برای گفتن داشته باشد. بازارهای ته لنجی و همینطور وجود پاساژهای مختلف از جمله بازار کویتی های آبادان که یکی از قدیمی ترین بازارهای این شهر است و همینطور بازار اروند یا همان کنزالمال برای عرضه کالای همراه مسافر و دیگر مراکز خرید، محلی برای عرضه کالاهای مختلف فراهم کرده است. علاوه بر بازارهای مدرن بازارهای سنتی و ماهی فروشی در این ۲ شهر، مقصد مناسب برای خرید سنتی نوستالژی خواهان است.
نوراله اسعدی مدیرکل بندر و دریانوردی خرمشهر در نشست خبری با اصحاب رسانه به آغاز گردشگری آبی در خرمشهر از ۲۵ اسفند اشاره کرد و در ادامه گفت برای ایمنی گردشگری دریایی علاوه بر آمادگی ستاد نوروزی و گشت های دریایی قرار است به مهمانان نوروزی سوار شدن با شناورهای امن در قالب ارسال پیامک یادآوری شود.
حجت الاسلام فرحی معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند سال گذشته اعلام کرده بود که بیش از یک میلیون ۲۰۰ گردشگری در قالب راهیان نور به خرمشهر و آبادان سفر کردند.
او آمار اقامت گردشگران از ۲۵ اسفند ۱۴۰۰ تا ۱۲ فروردین ۱۴۰۱ را ۲ هزار و ۴۰۰ نفر اعلام کرده و از رشد ۱۰۰ درصدی گردشگران ورودی به منطقه آزاد اروند در نوروز ۱۴۰۱ با کنترل بیماری کرونا خبر داده بود .
گزارش از سیده فاطمه هلالات