گیلان از استان‌های شمالی کشور پهناور ایران است که بدون شک یکی از پرجاذبه‌ترین و زیباترین مناطق سیاحتی در جهان به شمار می‌آید. وجود چشم انداز‌های طبیعی دلنواز و روحبخش در جای جای این استان، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره و مسحور می‌کند.
این استان از شمال به دریای خزر و از شرق به استان مازندران و از جنوب به استان قزوین و زنجان و از غرب به استان اردبیل متصل می‌شود. گیلان همچنین از استان‌های مرزی کشور محسوب می‌شود و با جمهوری آذربایجان همسایه است و سالانه تعداد کثیری از گردشگران آسیای میانه از آثار تاریخی و دیگر جاذبه‌های آن بهره مند می‌شوند.
برنج، چای، ابریشم، زیتون، بادام زمینی و خاویار از محصولات عمده گیلان است. در کنار این محصولات، مردم این استان به تولید صنایع دستی از جنس چوب، حصیر، بامبو، مروارید، ابریشم، سفال و چرم می‌پردازند. علاوه بر این‌ها تنوع در غذاهایی که به صورت سنتی در گیلان مورد استفاده عموم قرار می‌گیرد از جمله جاذبه‌های گردشگری این بهشت روی ایران زمین است.
استان گیلان به طور کلی از ۳ ناحیه جغرافیایی جلگه ای، کوهپایه‌ای و کوهستانی تشکیل شده و به همین سبب در هر فصلی از تنوع آب و هوایی برخوردار است. این استان به خاطر بارش باران‌های با طراوت و شبنم‌های شبانه، همیشه سرسبز و معتدل است.
مناظر بدیع و سحرانگیز در گیلان، چشم و دل هر بیننده‌ای را افسون می‌کند؛ جاذبه‌های گردشگری این استان آنقدر زیاد است که سر زدن به هر نقطه‌ای از آن خالی از لطف نیست.
استان گیلان در تقسیمات کشوری دارای ۱۷ شهرستان است: آستارا، آستانه اشرفیه، املش، بندر انزلی، تالش، خمام، رشت، رودبار، رودسر، رضوانشهر، سیاهکل، شفت، صومعه‌سرا، فومن، لاهیجان، لنگرود و ماسال.
آشنایی با جاذبه‌های گردشگری سرزمین سبز گیلان به مسافران نوروزی برای داشتن سفری دلچسب کمک خواهد کرد. به همین منظور در آغاز سال نو به معرفی اجمالی استان گیلان از این نظر می‌پردازیم.
رشت، مرکز استان گیلان به دلیل بارش باران‌های ریز و درشت و مداوم به «شهر باران‌های نقره‌ای» شهرت دارد. تابستان هایش گرم و شرجی و زمستان هایش سرد و مرطوب است.
شهری با معماری و اسلوب خاص، خانه‌هایی با سقف‌های شیروانی و غذا‌های محلی متنوع و بسیار لذیذ که طرفداران بسیاری در بین گردشگران دارد. غذاهایی چون کال کباب، ترشی تره، باقلا قاتق، اناربیج، واویشکا، انواع ماهی، اشپل کوکو و ... که در انواع رستوران‌های محلی و شهری در دسترس مسافران قرار دارد.
پارک جنگلی و دریاچه سراوان، مجموعه موزه میراث روستایی، پارک قدس (باغ محتشم)، مجتمع ساحلی مروارید خزر، منطقه ساحلی حاجی بکنده و امین آباد، منطقه توریستی سقالکسار و ... از جمله مناطق مهم گردشگری این شهرستان است.
کاروانسرای شاه عباسی، عمارت کلاه فرنگی، بازار بزرگ رشت، سبزه میدان، کتابخانه ملی رشت، ساختمان شهرداری، بقعه خواهر امام، دانای علی، مسجد صفی، زیارتگاه امامزاده هاشم و آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی هم از جمله جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و مذهبی رشت به شمار می‌آیند.
بندر مرزی آستارا در منتهی‌الیه غرب استان گیلان از دیرباز به علت سفالی بودن پشت بام خانه‌ها به «شهر بام‌های سفالی ایران» مشهور بوده است.
این شهر هم کرانه با دریای خزر و همجوار با جنگل‌های هیرکانی از مناطق گردشگرپذیر ایران است.
رودخانه آستارا چای در شمال این شهر، آستارا را به ۲ قسمت آستارای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان تقسیم می‌کند.
نقاط گردشگری و زیارتی این شهرستان شامل باغ عباس آباد، تالاب استیل، بازار‌های مرزی، بهشت کاکتوسان، آبگرم کوته کومه و علی داشی، آبشار لوندویل، پارک جنگلی بی بی یانلو، منطقه سرسبز حیران و بقاع متبرکه متعدد است.
این شهرستان ساحلی به مرکزیت شهر آستانه اشرفیه به سبب وجود بقعه سید جلال‌الدین اشرف دارای اهمیت ویژه مذهبی در استان گیلان است.
پارک‌های متعدد جنگلی و ساحلی، اسکله بندر کیاشهر، پل خشتی نیاکو، آرامگاه استاد محمد معین و بقاع متبرکه از جاذبه‌های سیاحتی، زیارتی و مکان‌های تفریحی آستانه اشرفیه است.
از سوغاتی‌های معروف و منحصر به فرد این شهرستان می‌توان به مرغوبترین بادام زمینی ایران، برنج‌های معطر، تخمه آفتابگردان، گوجه سبز، کدو و ظرف سفالی «گمج» برای پخت غذا‌های محلی اشاره کرد.
شهرستان املش در کنار زیبایی‌های طبیعی، پر از یادگار‌های به جا مانده از دل تاریخ است. این منطقه از زمان شاه عباس صفوی، محلی مسکونی برای مردم بود و جاذبه‌های تاریخی بسیاری بر پیکره خود دارد. املش دیاری است با باغ‌های وسیع و جنگل‌های سرسبز و بکر و کوهپایه‌های بسیار که طبیعت زیبای آن تفرجگاه هر ساله گردشگران است.
وجود جاذبه‌های طبیعی شامل کوه‌های سر به فلک کشیده، مزارع و باغات چای، مناطق کوهستانی و روستا‌های ییلاقی، جاذبه‌های تاریخی متعدد و اماکن مذهبی شهرستان املش را به یکی از ارزشمندترین قطب‌های گردشگری گیلان تبدیل کرده است.
از مناطق سیاحتی و زیارتی املش می‌توان تالاب زربیجار، آبشار سیاه تاش، ییلاق هلودشت، روستای ییلاقی خصیل دشت، عمارت صوفی‌ها، قلعه شاه‌نشین گورج، برج تاریخی میل امام، غار لیاروی، پل شاه عباسی و بقعه متبرکه سرتربت چهار تن از سادات کیایی را نام برد.
بندر انزلی اولین و بزرگترین بندر سواحل جنوبی دریای خزر در ناحیه‌ای کاملا جلگه‌ای و ساحلی واقع شده است. این شهرستان از شمال به دریای خزر، از جنوب به تالاب انزلی، از شرق به رشت و از غرب به شهرستان رضوانشهر محدود می‌شود.
بندر انزلی یکی از پر باران‌ترین مناطق کشور محسوب می‌شود و دارای تابستان‌های گرم و مرطوب و زمستان‌های ملایم و گاهی سرد است.
تالاب بین المللی انزلی با یک وسعت دلربا از برگ‌های سبز و نیلوفر‌های صورتی خوشرنگ روی آن، بهترین قاب برای ثبت یک عکس یادگاری است. در بهارِ تالاب گل‌های لاله مردابی و نیلوفر‌های آبی بر سطح مرداب ظاهر می‌شوند؛ گل‌هایی که نمونه آن‌ها در کمتر شهری از دنیا وجود دارد.
بسیاری از گردشگران با کرایه کردن قایق و پرسه زدن در این تالاب، یک طبیعت‌گردی جانانه را در خاطرات خود ثبت می‌کنند.
فانوس دریا، برج ساعت (مناره انزلی)، موج شکن ها، ساحل دریا، پل‌های انزلی، کاخ میان پشته (موزه نظامی)، مناطق ساحلی جفرود و سنگاچین، پل قدیمی غازیان و بقعه بی بی حوریه از اماکن دیدنی این شهرستان محسوب می‌شود.
شهرستان زیبای تالش شامل ۲ ناحیه جلگه‌ای و کوهستانی است. این سرزمین با داشتن آثار فراوان باستانی و تاریخی از مناطق پرجاذبه برای گردشگران است.
شهرستانی با طبیعتی ناب و تمدنی هزاران ساله که ترکیب ماهرانه کوه و دریا و ابر و جنگل طبعیت آن بسیار دل انگیز و چشم نواز است.
سواحل آرام و دلپذیر پارک جنگلی گیسوم، پارک جنگلی سیاه داران، رودخانه کرگان‌رود، آبشار ورزان، منطقه ییلاقی و غار سوباتان، ییلاقات متعدد از جمله روستای آق اُولَر و مِریان، قلعه صلصال لیسار، کاخ‌های قدیمی و بقاع متبرکه از جمله مناطق گردشگری تالش است.
شهرستان تازه تأسیس خمام در ناحیه‌ای کاملا جلگه‌ای در کناره ساحل دریای خزر و تالاب انزلی واقع شده و دارای آب و هوای معتدل مرطوب است.
جنگل فتاتو یکی از بکرترین جنگل‌های کناره دریای خزر، مرداب دهنه‌سر شیجان از زیستگاه‌های طبیعی پرندگان، جانوران آبزی و ماهیان، چراگاه طبیعی چوکام، پناهگاه حیات وحش و تالاب چوکام، ساحل جفرود بالا از جاذبه‌های گردشگری شهرستان خمام هر ساله پذیرای مسافران و گردشگران بی‌شمار هستند.
شهرستان رضوانشهر در ۷۰ کیلومتری غرب مرکز استان گیلان واقع شده و از ۲ ناحیه جلگه‌ای و کوهپایه‌ای تشکیل شده است.
این شهرستان دارای ییلاقات خوش آب و هوا و باغ‌های سرسبز، کوه‌های بلند پوشیده از جنگل، درختان بلند و مقاوم، کوچه باغ‌ها، چشمه سار‌ها و رودخانه‌های جاری است.
سفر به طبیعت بکر رضوانشهر و پره سر به همراه تاریخ غنی آن در هر فصل از سال بی‌شک تجربه‌ای فراموش نشدنی برای گردشگران خواهد بود.
برخی از نقاط گردشگری و تاریخی آن شامل آبشار ویسادار، پارک جنگلی، پل تاریخی شفارود، گورستان پرن پرن وسکه پره سر، مسجد تاریخی اسپیه مزگت و بقاع متبرکه است.
رودبار از شهرستان‌های کوهپایه‌ای است که در جنوب استان گیلان قرار دارد. بر دامنه کوه‌های البرز و تالش، در کناره رودخانه سفیدرود و در امتداد باغ‌های زیتون. دارای آب و هوای مدیترانه‌ای با زمستان‌های معتدل و اندکی مرطوب و تابستان‌های گرم و خشک.
شهری با قدمت تاریخی ۶ هزار ساله و تمدنی کهن است و از نظر جاذبه‌های گردشگری یکی از مناطق بسیار مستعد برای جذب توریست به شمار می‌آید. دارای نقاط دیدنی فراوان از سرو هزار ساله هرزویل، کوه درفک، تپه مارلیک، بقعه شاه شهیدان و امامزاده محمد حنفیه گرفته تا نیروگاه بادی و سد سفیدرود در منجیل، پل خشتی لوشان و تالاب سیاهرود.
از دریاچه ویستان و چشمه آب معدنی سنگرود گرفته تا روستای خوش آب و هوای داماش؛ رویشگاه گل کمیاب سوسن چلچراغ.
شهرستان رودسر از مناطق زیبا و سیاحتی در شرقی‌ترین نقطه استان گیلان است با مناظر طبیعی و اماکن تاریخی و زیارتی.
رودسر از جمله معدود شهر‌هایی است که فاصله میان کوه و دریا در آن بسیار اندک است. چشمه زیبا و خروشان آسمان رود واقع در رحیم آباد، منطقه سرسبز و فوق العاده دیدنی اشکورات با طبیعتی بکر و ساحل بسیار زیبا و آرام این شهرستان هر ساله پذیرای خیل گردشگران است.
منطقه سفیدآب رحیم آباد، مناطق جنگلی و کوهستانی سرولات، چشمه آب معدنی سجیران، روستای تمیجان، گنبد پیرمحله، مساجد و بقاع متبرکه از دیگر نقاط گردشگری و زیارتی این شهرستان است.
شهرستان سیاهکل از شهرستان‌های شرقی استان گیلان به واسطه قرار گرفتن در ۲ اقلیم آب هوایی متفاوت (جلگه‌ای و کوهستانی) از تنوع زیستی منحصر به فردی برخوردار است. قسمت شمالی این شهرستان دارای آب و هوای معتدل با میانگین بارش بالا و قسمت جنوبی آن دارای آب و هوای نیمه سرد کوهستانی با زمستان‌های نسبتا طولانی و میانگین بارش سالانه کم است.
سیاهکل با جنگل‌های وسیع هیرکانی مربوط به دوره سوم زمین شناسی دارای برخی از گونه‌های نادر حیوانی از قبیل پلنگ و مرال است.
وجود جاده رویایی و زیبای سیاهکل به دیلمان که علاوه بر سرسبزی منطقه وجود آثار تاریخی زیبای واقع در این مسیر میزبان گردشگران زیادی است. طبیعت زیبای سیاهکل همراه با آثار تاریخی و دیدنی به جامانده از دوران قدیم، هر ساله علاقه‌مندان زیادی را به سوی خود می‌کشاند.
از مناطق گردشگری و زیارتی این شهرستان می‌توان به منطقه زیبای اسپیلی، آبشار لونک، چشمه‌های آب معدنی، تی تی کاروانسرا، غار اسپهبدان، مناطق باستانی قلعه کوتی، قلعه کوتول شاه، خانه عضدی سیاهکل، حمام تاریخی دیلمان و بقاع متبرکه اشاره کرد.
شهرستان شفت شامل مناطق جلگه ای، کوهستانی و خشک ییلاقی است و وجود این ۳ ناحیه در کنار هم چهره‌ای بدیع و کم نظیر از طبیعت را به نمایش می‌گذارد.
منطقه سیاحتی زیارتی سیاهمزگی، باغات و مراتع سرسبز، چنار رودخان، آبشار دودوزن، مناطق ییلاقی امامزاده ابراهیم و امامزاده اسحاق، بقعه شیخ عبدالقادر گیلانی و بقاع متعدد دیگر از جاذبه‌های گردشگری و معنوی این شهرستان است.
صومعه‌سرا، از مراکز عمده پرورش کرم ابریشم ایران با جاذبه‌های بکر طبیعی و بنا‌های تاریخی در غرب استان گیلان قرار دارد.
این شهرستان دارای مناطق گردشگری و جاذبه‌های تاریخی شامل محوطه تاریخی هفت‌دغنان، مناره آجری گسکر، پل‌های خشتی متعدد، منطقه جنگلی و کوهستانی تنیان، غار نارنج پره تنیان، بقعه بی بی فاطمه و مساجد و بقاع متبرکه است.
تالاب‌های سیاه درویشان، نرگستان، سیاه کشیم و هندخاله، تالاب گل لاله، پناهگاه حیات وحش سرخانکل و پناهگاه حیات وحش سلکه از دیگر جاذبه‌های گردشگری صومعه سرا است.
فومن یکی از قدیمی‌ترین شهرستان‌های گیلان است که طبیعت‌دوستان و مسافران زیادی سالانه از آن بازدید می‌کنند. در این شهر مجسمه‌های زیادی در نقاط مختلف آن وجود دارد که نمادی از آداب و سنن و فرهنگ منطقه را به نمایش گذاشته‌اند.
شهرک باستانی ماسوله، دژ معروف قلعه رودخان، غار فوشه، تالاب خطیب سرا گوراب و کهنه گوراب، پارک تفریحی، جنگل‌ها و مراتع سبز و پارک‌های تفریحی از جمله جاذبه‌های گردشگری این شهرستان است.
منطقه گشت رودخان، رودخانه پلنگ ور، چشمه آب معدنی علی زاخونی، آبشار لار چشمه و بقعه سبز قبا از دیگر مناطق گردشگری و زیارتی شهرستان فومن است.
لاهیجان معروف به عروس گیلان از زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ شهر‌های این استان شمالی است که تاریخی به قدمت دوران اشکانیان و جاذبه‌های طبیعی، سیاحتی و زیارتی فراوان دارد.
این شهرستان سرزمینی هموار و جلگه‌ای حاصل رسوبات به جا مانده از سفیدرود است که از شمال به دریای خزر، از جنوب به سیاهکل و دیلمان، از غرب به آستانه اشرفیه و از شرق به لنگرود می‌رسد.
مجموعه تفریحی بام سبز، شیطان کوه، آبشار مصنوعی، استخر، تله کابین و شهر بازی، باغ ملی، پارک‌ها و سواحل، ایستگاه تحقیقات گل و گیاهان زینتی و درختان بومی از جمله جا‌های دیدنی لاهیجان است.
مسجد جامع لاهیجان، مسجد اکبریه، بقعه چهارپادشاهان، بقعه امیرشمس الدین، مقبره شیخ زاهد گیلانی، آرامگاه کاشف السلطنه (موزه تاریخ چای ایران)، پل خشتی لاهیجان، حمام گلشن و دیگر بقاع متبرکه، مساجد متعدد با قدمت بسیار از اماکن سیاحتی و زیارتی و آثار تاریخی گردشگرپذیر این شهرستان است.
جاذبه‌های طبیعی و تاریخی دیگر این شهرستان شامل پارک جنگلی میرصفا، تالاب‌ها و مرداب ها، رودخانه ها، جنگل، روستا‌های بکر با آب و هوای پاک و معتدل، مراتع وسیع برنج، باغ‌های چشم نواز چای و توت و مرکبات است.
لنگرود شهرستانی تاریخی در شرق گیلان است. این شهرستان با داشتن مناطق جنگلی، کوهستانی و حدود ۱۸ کیلومتر نوار ساحلی از دیرباز مورد توجه گردشگران قرار داشته است.
جاذبه‌های سیاحتی و زیارتی لنگرود شامل تالاب کیاکلایه، تالاب چاف و چمخاله، مجتمع‌های ساحلی، قلعه دیزبن، خانه منجم‌باشی، خانه دریابیگی، مسجد جامع و بقاع متبرکه است.
پل خشتی لنگرود، آبشار ماهی مشو، پارک جنگلی خرما، رودخانه‌های شلمان رود و لنگرود رودخان، لیلا کوه، بام کومله و روستای دیوشل از دیگر جاذبه‌های تاریخی، مذهبی، طبیعی و گردشگری این شهرستان است.
ماسال در بین کوه‌های مرتفع غرب گیلان قرار گرفته و طبیعت شگفت انگیزش آن را به یکی از پر طرفدار‌ترین نقاط گردشگری تبدیل کرده است.
این شهرستان ماسال با دارا بودن مناطق ییلاقی و جنگلی، مراتع سرسبز و بی‌انتها، آبشار‌های بلند و غار‌های دیدنی، نقاط زیارتی و تاریخی به لحاظ گردشگری دارای اهمیت بسیار است.
از جاذبه‌های گردشگری این منطقه می‌توان بام سبز و پارک ساحلی ماسال، منطقه جنگلی تاسکو، غار آویشو، آبشار‌های رامینه و تولی نسا، دهکده ییلاقی اولسبلنگاه، قلعه کول، منطقه باستانی اسبه ریسه، مشهد میرزا کوچک خان و بقاع متعدد را نام برد.
بر اساس اعلام پلیس راهور در نوروز ۱۴۰۱؛ بیش از ۸۰ درصد سفر‌ها و تردد‌های نوروزی به گیلان و مازندران بوده است.
گیلان با حدود ۳۰۰ کیلومتر خط ساحلی و برخورداری از ظرفیت کوهستان و جنگل‌های هیرکانی همواره یکی از مقاصد اصلی گردشگران بوده است. سرزمینی که در آن جاذبه‌های گوناگونی در زمینه‌های مختلف طبیعی و تاریخی نهفته است و آن را به یکی از مراکز گردشگری نام آشنا برای مسافران بدل کرده است.
این استان دارای ۳ هزار و ۴۸۳ واحد تأسیسات گردشگری و ۵ هزار اثر تاریخی و فرهنگی است که یک هزار و ۲۲۰ اثر از این تعداد در فهرست ملی به ثبت رسیده است.
علاوه بر طبیعت زیبا و دلفریب، خانه‌های روستایی، بازار‌های هفتگی، لباس‌های محلی، دریا و سواحل آن، باغات چای و زیتون، ابنیه‌های تاریخی و آرامگاه شخصیت‌های علمی و فرهنگی و موزه و آثار باستانی همه خبر از تنوع جاذبه‌های گردشگری استان گیلان دارد.
این جاذبه‌ها که در دل تمامی شهر‌ها و روستا‌های گیلان با قدمت چند هزار ساله دیده می‌شود، فضا‌های خاص و منحصر به فردی همانند یک تابلوی نقاشی بزرگ و هدیه‌ای الهی در این استان شمالی ایجاد کرده است و پذیرای مهمانانی است که از نقاط دور و نزدیک به این سرزمین کوه و دریا و جنگل می‌آیند.
امید آنکه سفر‌های نوروزی امسال بدون اقدام ناپسند انباشت و رها کردن زباله مسافران و مردم محلی در جاده‌ها، خیابان‌ها، جنگل، کوه و سواحل گیلان همراه باشد تا همگان از محیط زیست سالم و عاری از هرگونه آلودگی این خطه سرسبز بهره ببریم.
آدمو گریه میگیره بعده رفتنشون