مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد ضمن تبریک نوزدهمین سالروز تأسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور طی سخنانی گفت: این ایام را به زحمتکشان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در سراسر کشور تبریک می‌گویم؛ همکاران و کتابداران عزیزی که بدون هیچ نام و نشانی در نقاط مختلف کشور در حال خدمت در عرصه فرهنگ با محوریت کتاب و کتابخوانی هستند. ان‌شاءالله زحمات و خدمات آن‌ها اثر خود را در جامعه خواهد داشت و این عزیزان نیز از ثمرات آن در زندگی خود بهره‌مند خواهند بود.
وی با اشاره به تقارن مبارک سالروز تأسیس نهاد با ولادت حضرت حجت بن الحسن علیه السلام افزود: برنامه‌ریزی اولیه ما بر این بود که مجموعه برنامه‌های این ایام از افتتاح کتابخانه مرکزی قم، مراسم سالروز تأسیس نهاد و همایش مدیران‌کل استان‌ها به صورت همزمان در همین روز در شهر قم برگزار شود، اما به دلیل سفر کاری پیش‌بینی نشده وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی به خارج از کشور برنامه‌های ما با تغییراتی مواجه شد؛ البته علی رغم مشغله جناب آقای دکتر اسماعیلی، خوشبختانه توانستیم افتتاحیه همایش مدیران‌کل استانی و افتتاح کتابخانه مرکزی قم را با حضور ایشان برگزار کنیم. همچنین از جناب آقای دکتر هاشمی، معاون محترم حقوقی، امور مجلس و استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که محبت کردند و در جلسه حاضر شدند تشکر می‌کنم.
مهدی رمضانی با اشاره به اهمیت کتابخانه‌ها در جامعه گفت: ما در مجموعه مدیریت فرهنگی کشور معتقدیم شبکه مهم و گسترده و تأثیرگذار کتابخانه‌های عمومی علاوه بر اینکه در موضوع مطالعه، ایجاد دسترسی به کتاب و افزایش سرانه خواندن و مطالعه در کشور می‌تواند اثرگذار باشد، قادر است بار‌های دیگری را از دوش فضای فرهنگی و اجتماعی کشور بردارد. برای اینکه این فضا محقق شود برنامه‌ریزی‌های متعدد و مفصلی صورت گرفته است که بخشی از آن‌ها انجام شده و بخشی از آن‌ها در دست انجام است.
دبیرکل نهاد افزود: ما نمی‌توانیم داعیه اثرگذاری داشته باشیم، ولی تأثیری از این اثرگذاری در جامعه دیده نشود. این اثرگذاری زمانی رخ می‌دهد که مابه‌ازای بیرونی در جامعه داشته باشد و این موضوع محقق نخواهد شد مگر اینکه ما توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی را داشته باشیم. همانطور که اشاره شد به همت همه عزیزان همکار در نهاد کتابخانه‌ها امروز بیش از ۶۰ خدمت در حوزه‌های مختلف در کتابخانه‌های عمومی ارائه می‌شود تا این توسعه خدمات منجر به اثرگذاری بیشتر ما در سطح جامعه شود.
کتابخانه مرکز آموزش و محل سوادافزایی است/ نقش ویژه کتابخانه‌ها در بحران‌های اجتماعی
منابع هسته اصلی کتابخانه‌های عمومی هستند
مهدی رمضانی در ادامه به موضوع اهمیت منابع اطلاعاتی در کتابخانه‌ها پرداخت و گفت: همانطور که معتقدیم باید توسعه خدمات را پیگیری کنیم، نمی‌توانیم از این موضوع بگذریم که هسته اصلی کتابخانه حتماً منابع اطلاعات آن هستند که در صدر این موضوع کتاب قرار دارد و در ادامه سایر منابع مانند نشریات مورد توجه است. ما در سال ۱۴۰۱ توانستیم با حمایت دولت محترم تلاش مؤثری را برای تأمین منابع و مجموعه‌سازی در کتابخانه‌های عمومی انجام دهیم که امیدواریم با ادامه این حمایت‌ها در سال ۱۴۰۲ نیز موضوع تأمین منابع اطلاعاتی را به ثمر برسانیم.
وی در ادامه با تأکید بر لزوم توجه به مسائل فرهنگی و ترویجی در نهاد گفت: همانطور که بار‌ها در سفر‌های استانی به این موضوع اشاره کرده‌ام ما نمی‌توانیم از توسعه در کتابخانه‌های عمومی صحبت کنیم و توجهی به مسئله کار تربیتی و فرهنگی نداشته باشیم. همه عزیزان ما در هر نقطه‌ای از نهاد که مشغول فعالیت هستند، باید رویکرد فرهنگی و ترویجی به حوزه کتابخانه‌های عمومی داشته باشند تا همگان بتوانند پژواک این اقدامات فرهنگی را ببینند.
رمضانی با اشاره به برخی اظهارات مطرح شده مبنی بر خارج از شرح وظایف بودن برخی اقدامات در کتابخانه‌ها، گفت: ما در جلسات و صحبت‌هایی که با اهل فن، استادان دانشگاه چه در حوزه عمومی و چه در حوزه پزشکی داخل و خارج کشور و همچنین سیاستگذاران حوزه فرهنگ داشتیم، همگی بر این موضوع تأکید و اذعان داشتند که فعالیت‌های ترویجی در نهاد یک اصل است؛ البته این موضوع باید توسعه و تعمیم پیدا کند و ما در حال حاضر در حال انجام آن هستیم. اعداد و ارقامی که در این حوزه وجود دارد، گواه بر توجه نهاد به این رویکرد است. ما نه تنها در این مسیر حرکت کرده‌ایم، بلکه در این مسیر گسترش و توسعه نیز خواهیم داشت.
دبیرکل نهاد در بخش دیگری از سخنان خود به تأثیر نقش کتابداران در کتابخانه‌ها و جامعه گفت: ما در بخشی از برنامه امروز تلاش کرده‌ایم تا بر اساس شاخص‌های موجود افرادی که احساس می‌کنیم زحمات بیشتری در حوزه فعالیت خود کشیده‌اند تقدیر کنیم؛ احتمالاً می‌تواند در این انتخاب‌ها خطایی هم وجود داشته باشند و برخی از عزیزانی که زحمت کشیده‌اند نیز دیده نشوند، لذا این موضوع نباید به یک نکته منفی تبدیل شود و ما قدردان همه همکاران و کتابداران عزیزمان هستیم. بر این اساس همه عزیزانی که در ستاد، استان‌ها و در تهران فعالیت می‌کنند، در خدمت کتابخانه‌های عمومی هستند. اصل فعالیت ما کتابخانه‌های عمومی و نقطه وصل ما با مردم عزیز است؛ بنابراین نقش کتابداران ما در این خدمت‌رسانی بسیار مهم و اثرگذار است.
وی ادامه داد: در جهان نمونه‌های متعددی وجود دارد که کتابداران با اقدامات خود باعث شدند که کتابخانه‌ها محل توجه واقع شوند و کتابخانه محل رشد و نمو اجتماعی باشد. ما در ایران نمونه این مسئله را داریم. کتابخانه‌های بسیاری در روستا‌ها و شهر‌ها وجود دارند که کتابداران آن‌ها با فعالیت‌های خود باعث شدند آن کتابخانه به یک مرکز شاخص و مسئله کتابخانه در آن شهر و منطقه مطرح شود. اساساً نگاهی که در استان‌ها نسبت به کتابخانه وجود دارد، با پایتخت و مراکز استان‌ها متفاوت است و کتابخانه‌ها در این مناطق بسیار محل مراجعه هستند و کتابداران نقش اصلی را در تعمیق این مراجعه دارند.
مهدی رمضانی در ادامه به بحث عضومحوری در کتابخانه‌های عمومی اشاره کرد و گفت: کتابخانه‌ها و کتابداران با خدمات خود به مردم تعریف می‌شوند. اگر ما نمود بیرونی در خدمت‌رسانی به مردم نداشته باشیم، در واقع نقش و جایگاه خود را تضعیف کرده و از دست داده‌ایم؛ لذا کاربرمحوری و عضومحوری در توسعه خدمات و برجسته‌سازی نقش اعضا در کتابخانه‌ها یک بحث اصلی و اساسی است که منجر به افزایش سواد اجتماعی و گردش اطلاعات در جامعه خواهد شد.
کتابخانه مرکز آموزش و محل سوادافزایی است/ نقش ویژه کتابخانه‌ها در بحران‌های اجتماعی
کتابخانه مرکز آموزش و محل سوادافزایی است
دبیرکل نهاد با اشاره به مکاتبه اخیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با وزیر آموزش و پرورش گفت: در این مکاتبه با اشاره به نقش کتابخانه‌های عمومی در این حوزه عنوان شده که ما پس از مدارس گسترده‌ترین مرکز آموزشی در سطح کشور هستیم. باید با این دید به کتابخانه‌ها نگاه شود. اساساً نیازمند تغییر رویکرد در میان خودمان، در میان مسئولین و در بین مردم نسبت به کتابخانه‌های عمومی هستیم. کتابخانه مرکز آموزش و محل سوادافزایی است. در واقع افزایش سواد در جامعه باید در کتابخانه رخ دهد و این نقش با حضور اعضا محقق می‌شود.
رمضانی ادامه داد: یکی از کار‌های مغفول ما در نهاد، وجود نرم‌افزار ویژه اعضا است. با اینکه سامانه‌های بسیاری مانند «سامان» داریم، اما نرم‌افزاری اختصاصی و مشخص برای خدمت‌رسانی به اعضا نداریم که باید این مورد را نیز مدنظر قرار دهیم. در مقاله‌ای که اخیراً می‌خواندم به ۲۳ دلیل بر اهمیت کتابخانه‌ها در جامعه اشاره شده بود که ۵ محور اصلی آن از این قرار است: «کتابخانه‌ها به عنوان سازندگان جامعه»؛ «کتابخانه‌ها به عنوان مراکز اجتماعی برای جمعیت‌های مختلف»؛ «کتابخانه‌ها به عنوان مراکز هنر»؛ «کتابخانه‌ها به عنوان دانشگاه» و «کتابخانه‌ها به عنوان قهرمانان جوانان». تحقیقات نشان داده که می‌توانیم بسیاری از مسائل و مشکلات به ویژه بحران‌های اخیر که در جامعه با آن روبه‌رو بودیم را از طریق کتابخانه حل کنیم. این موضوع از سوی جناب آقای دکتر اسماعیلی نیز در همایش مدیران‌کل استانی نهاد مورد تأکید گرفت که با توجه به اهمیت حوزه کتابخانه‌های عمومی و ظرفیتی که در این حوزه وجود دارد کتابخانه‌ها می‌توانند به صورت عملیاتی به این موضوع ورود کنند.
وی تصریح کرد: ما حتماً به فضای کتابخانه‌ای در کشور نیاز داریم، اما مهمتر از فضا، نرم‌افزار اداره کتابخانه است. ساختمان وسیله‌ای برای خدمت‌رسانی است، اما تا اعضا حضور نداشته باشند، خروجی صورت نخواهد گرفت. این دولت به اتمام پروژه‌های بزرگی که در کشور وجود دارد اهتمام دارد و جلسات متعددی در همین ایام در این باره برگزار شده و همکاران حاضر می‌توانند فعال شدن پروژه‌های مختلف در استان‌ها را گواهی دهند. خوشبختانه از محل سفر‌های رئیس‌جمهوری مبالغ خوب و قابل توجهی به این حوزه اختصاص یافته و بسیاری از پروژه‌هایی که متوقف شده بودند، امروز فعال شده‌اند، به طوری که امروز ۱۲ کتابخانه مرکزی فعال در کشور داریم.
دبیرکل نهاد افزود: همچنین ۳ پروژه کتابخانه مرکزی در شرف افتتاح در گیلان، لرستان و مازندران داریم و الباقی پروژه‌ها در دیگر استان‌ها نیز به لحاظ عمرانی فعال هستند. به طور کلی ۳۰۰ پروژه در کشور داریم که از این تعداد حدود ۱۲۰ پروژه بیش از ۵۰ درصد پیشرفت و حدود ۱۸۰ پروژه زیر ۵۰ درصد پیشرفت داشته‌اند که همگی در حال حاضر پروژه‌های فعال هستند. اما همه این ظرفیت‌ها زمانی اثرگذار خواهد بود که این چرخه شکل بگیرد و در فضای نرم‌افزای پیش برویم.
مهدی رمضانی با گرامیداشت حضور مدیران‌کل کتابخانه‌های عمومی استان‌ها در این مراسم گفت: برگزاری چنین جلسه‌ای در ۱۰ سال اخیر در نهاد سابقه نداشته که مراسم سالروز تأسیس را با حضور مدیران‌کل استانی داشته باشیم. مغتنم است و برای مسیری که در پیش داریم مؤثر خواهد بود. از برگزیدگان این مراسم به دلیل عملکرد مؤثرشان تشکر می‌کنم. همچنین وظیفه می‌دانم از جناب آقای دکتر اسماعیلی، وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکر کنم؛ ایشان تنها وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از تأسیس نهاد هستند که این حجم از پیگیری و حمایت از کتابخانه‌های عمومی را داشته و همین مسئله به احیای موضوع کتابخانه در استان‌ها و حل مشکلات کتابخانه‌های عمومی کمک کرده است.