حسین دلشاد، فوق تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در برنامه ضربان شبکه سلامت درباره بیماری دیابت به گفت‌وگو پرداخت.
کارشناس برنامه از دیابت به عنوان یک بیماری سوخت و ساز و متابولیک مواد قندی نام برد که در کنار آن، اختلال در سوخت و ساز پروتئین‌ها و چربی‌ها هم وجود دارد.
او دیابت را به عنوان یکی از شایعترین بیماری‌های غیر واگیر در دنیا دانست و گفت: دیابت به معنای افزایش قند خون است که به دلیل کاهش ترشح انسولین و یا افزایش مقاومت در مقابل اثرات انسولین در بدن، ایجاد می‌شود.
او افزود: دیابت از نظر کلاسیک به ۴ گروه، دیابت نوع یک، نوع دو، دیابت زمان بارداری و سایر انواع اختصاصی دیابت تقسیم بندی می‌شود.
این متخصص غدد و متابولیسم شایعترین تقسیم بندی دیابت را نوع ۱ و نوع ۲ دانست و گفت: دیابت نوع ۱ به علت فقدان ترشح انسولین و یا کاهش شدید ترشح آن از لوزالمعده ایجاد می شود. این نوع بیماری معمولاً از کودکی آغاز می‌شود.
او ادامه داد: دیابت نوع ۲ شایعترین نوع دیابت است که در پی مقاومتی که در بافت‌های بدن بخصوص در بافت عضلانی و بافت چربی نسبت به اثر انسولین ایجاد می‌شود، بوجود می‌آید، افزایش میزان انسولین پاسخی است که بدن نسبت به این مقاومت ایجاد می‌کند، اما در طول زمان سلول‌های ترشح کننده انسولین فرسوده می‌شوند و میزان انسولین در خون کاهش می‌یابد که به دنبال آن، قند خون بالا می‌رود.
کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که چه عواملی باعث به وجود آمدن مقاومت نسبت به انسولین می‌شوند گفت: چاقی یکی از مهمترین علل ایجاد کننده مقاومت نسبت به انسولین است، البته زمینه ژنتیک در این بین نیز بی‌تاثیر نیست امروزه در جهان دیابت و چاقی را اپیدمی دوقلوی قرن نامگذاری کرده‌اند که موازی با هم پیش می‌روند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: حدود ۵۵۰ میلیون نفر از جمعیت ۸ میلیاردی جهان مبتلا به دیابت و چاقی هستند.
او علت چاقی، را بی تحرکی، زندگی ماشینی و تمایل به شهرنشینی دانست که فعالیت جسمی را از جامعه و جمعیت گرفته است. از سوی دیگر مصرف غذا‌های آماده، فست فود‌ها و شیرینی جات با کالری زیاد را، از دیگر دلایل این بیماری برشمرد.
دلشاد، به افرادی که ژن مستعد کننده دیابت دارند توصیه کرد: با رعایت شیوه زندگی درست، تحرک و فعالیت روزانه، انتخاب غذای سالم و مناسب، عدم مصرف دخانیات و.. از بروز زودتر این بیماری جلوگیری کنید.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است تشخیص دیابت نوع ۲ در بعضی افراد مغفول مانده باشد گفت: متاسفانه از هر دو نفر فرد دیابتی یک نفر از وجود بیماری خود مطلع نیست. به این ترتیب یعنی حدود ۵۵۰ میلیون نفر نیز مطابق با مبتلایان دیابت در دنیا دیابت نهفته و شناخته نشده دارند.
دلشاد ادامه داد: بعد از ۳۵ سالگی برای تشخیص دیابت نهفته، انجام آزمون‌های غربالگری، قند خون ناشتا، دستکم یک بار ضروری است، در این صورت اگر فرد قند خون ناشتای کمتر از ۱۰۰ داشته باشد فردی طبیعی است و تا ۳ سال بعد از آزمایش ایمن محسوب می‌شود.
او در پاسخ به این سوال که افراد پرخطر در معرض دیابت، چه کسانی هستند گفت: افرادی که در خانواده‌ها و بستگان درجه یک خود بیمار دیابتی دارند، افراد چاق، مبتلایان به دیابت بارداری و یا افرادی که در تحمل گلوکوز اختلال دارند، باید هر سال یکبار قند خون ناشتا را اندازه گیری کنند.
به گفته دلشاد، اگر قند خون ناشتا بیشتر از ۱۲۶ واحد در دسی لیتر باشد، فرد مبتلا به دیابت آشکار و افرادی که قند خون ناشتای بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ دارند، دچار اختلال تست تحمل گلوکز و یا به عبارتی «پیش دیابت» هستند که با گذشت هر سال، ۵ درصد از این افراد مبتلا به دیابت آشکار خواهند شد، همچنین این افراد نیاز به انجام تست تکمیلی دیگری به نام تست تحمل گلوکز، با ۷۵ میلی گرم پودر گلوکز، دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: بر اساس آمار‌های ارائه شده از استان‌های مختلف، بین ۴ تا ۶ میلیون نفر از جمعیت بالای ۲۰ سال در کشور مبتلا به دیابت هستند (۶ الی ۶/۵ درصد) که معادل همین تعداد نیز مبتلایان به دیابت تشخیص داده نشده در کشور وجود دارند. او افزود: کشور ایران دربین کشور‌های منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا سومین کشوری است که بعد از پاکستان و مصر بیشترین مبتلایان به دیابت را به خود اختصاص داده است. کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که هموگلوبین A۱C چیست؟ گفت: هموگلوبین موجود در گلبول قرمز، پروتئینی است که تمایل زیادی به چسبیدن به گلوکز خون را دارد این هموگلوبین اتصال یافته به گلوکز خون، هموگلوبین گلوکوزاید، طول عمر سه ماه دارد که با اندازه گیری این پروتئین A۱C به متوسطه قند سه ماهه گذشته فرد پی می‌بریم.
دلشاد به کلیه افراد دیابتی که عوارض مزمن و پیشرونده دیابت را ندارند، توصیه کرد: هموگلوبین A۱C خود را بین ۶ الی ۷ نگه دارند و تاکید کرد: اگر در طولانی مدت این هموگلوبین زیر ۷ باقی بماند از بسیاری از عوارض این بیماری جلوگیری خواهد شد.
او همچنین در خصوص بیماران سالمند دیابتی یادآور شد: عدد هموگلوبین A۱C مناسب این افراد، بین ۷ الی ۸ است، زیرا باید مراقب خطر کاهش قند خون آن‌ها باشیم (هایپوگلایسمی)
کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که عوارض مزمن این بیماری چیست گفت: بر اساس این که دیابت، عروق کوچک یا عروق بزرگ را درگیر کند عوارض متفاوت خواهد بود یکی از شایعترین درگیری‌های عروق کوچک، درگیری عروق کوچک ته چشم (رتینوپاتی دیابتی) است که باعث خونریزی در چشم، کندگی شبکیه، کاهش دید، تاری دید و در نهایت کوری می شود.
دلشاد همچنین افزود: در کلیه‌ها درگیری عروق کوچک منجر به عوارض کلیوی، نفروپاتی دیابتی، می‌شود که باعث افزایش اوره و کراتین و نارسایی مزمن کلیه می شود و ممکن است بسیاری از بیماران نیاز به دیالیز پیدا کنند، در بسیاری از موارد فرد ابتدا با نارسایی کلیه مراجعه می کند که حاصل بیماری دیابت تشخیص داده نشده است.
این استاد دانشگاه گفت: عوارض مزمن دیابت، کلیه ها، چشم‌ها، اندام‌ها و به خصوص پا‌ها را درگیر می‌کند.
او افزود: اگر عروق بزرگ پا‌ها درگیر شود، باعث ایجاد زخم پای دیابتی و در صورت عدم درمان باعث گانگرن و حتی قطع عضو می شود.