فقط طبیعت نیست که باعث می‌شود یک شهر زیبا و معروف باشد. گاهی معماری به کمک هویت بصری یک شهر می‌آید، نیاز‌های روحی ساکنان شهر را پاسخ می‌دهد و چنان جذابیتی به شهر اضافه می‌کند که آدم‌های زیادی از گوشه و کنار دنیا مشتاق تماشای آن شهر باشند. هنوز خیلی از مردم فرانسه، برج ایفل را که در یادبود انقلاب این کشور ساخته شده بود زشت می‌دانند، اما چه کسی است که نداند ایفل معروف‌ترین سازه دنیاست و طی دهه ها، آدم‌های زیادی برای تماشایش به پاریس رفته اند. یعنی یک وقت‌هایی معماری در یک شهر، به چیزی فراتر از ذهنیت ساکنانش تبدیل می‌شود.
گاهی هویت و نماد یک شهر است که دنیا آن جا را براساس همان نماد‌ها می‌شناسد. چه کسی است که حتی یک بار تصویری از کاخ‌های رویایی و زیبای سن پترزبورگ ندیده باشد. کاخ‌هایی که شبیه نقاشی‌های کتاب‌های داستان هستند. نمونه‌های خاصی از چنین شهرهایی در دنیا داریم که زیبایی شان را مدیون معماری هستند. شهرهایی که یک سبک معماری شاخص در آنها به چشم می‌خورد، کم وبیش هویت بصری یکسانی دارند و گردشگر حتی اگر اسم آن سبک معماری را نداند، اما می‌تواند با ذخیره ذهنی اش در مواجهه با یک تصویر بگوید تصویری که دیده مربوط به کدام شهر و در کجای دنیاست.
گذر زمان و تغییر سبک‌های معماری هم نتوانسته اصالت معماری این شهر‌ها را به چالش بکشد و از آن جایی که ورای مُدهای زودگذر، زیبایی واقعی همیشه در اصالت است این شهر‌ها همچنان دیدنی و خاص محسوب می‌شوند، حتی اگر بلندترین برج‌ها ساخته شوند و خاص‌ترین آسمان خراش‌ها طراحی شوند. در این پرونده چند شهر را که چنین ویژگی‌هایی دارند، بررسی می‌کنیم. اگر علاقه‌مند به معماری هستید شما را به یک تور جذاب دعوت می‌کنیم.
اصفهان نصف جهان
هرجای دنیا باشید و بخواهید از معماری بگویید نمی‌توانید از کنار یک نام راحت بگذرید: اصفهان. شهری که قبل از اسلام هم معماری در آن جایگاه ویژه‌ای داشته، معماری شهر کمی قبل از صفویه رونق گرفته و در دوره صفویه شاهکارهایش به اوج رسیده. هندسه قوی، خیره کننده، گنبد‌هایی که با شکل کانونی و توحیدی شان سخن می‌گویند، وجود رنگ در نما، پلان‌های ساده و وجود قوس در گنبد و همه این‌ها با رعایت درون گرایی بنا‌های ایرانی. متاثر از سبک اصفهانی بنا‌های زیادی در نقاط مختلف کشور وجود دارد. شاید برای ما که در ایران هستیم معماری سبک اصفهانی خیلی به چشم نیاید، اما وقتی گردشگران خارجی را ببینید که مسحور کلیسای وانک و دیگر بنا‌های تاریخی شده اند و از گوشه گوشه آن عکس می‌گیرند می‌فهمید دنیا چقدر معماری ما را تحسین می‌کند. این جا اصفهان است، جایی که اصالت هنر ایرانی، زیبایی اش را به رخ جهان می‌کشد، این جا نصف جهان است.
رم ایتالیا شکوهی که ارمغان معماری است
رُم نیازی به معرفی ندارد؛ پایتخت زیبای ایتالیا که همزمان پایتخت مُد و معماری جهان هم هست، هنوز زیباترین جواهرات و خاص‌ترین مجسمه‌ها را می‌شود در این شهر پیدا کرد. این شهر ما را به یاد معماری باروک و امپراتوری روم باستان می‌اندازد. رومی‌هایی که به خاطر تسلط به بخش‌های زیادی از جهان و بهره گرفتن از بهترین‌های دنیا، از همان زمان حرف اول را در معماری می‌زدند. ویژگی‌های معماری قدیمی در این شهر عظمت و شکوه بناها، پرزرق و برق بودن شان و کاربرد جذاب نور و سایه در معماری است. در این سبک معماری فضا‌هایی برای تفکر در نظر گرفته می‌شد. از طرفی احساس با عناصر معماری درآمیخته می‌شود و کنتراست نور بسیار بالاست. حالا رم را نه با تیم معروفش که با تاریخ جذاب به جا مانده از آن دوران باشکوه می‌شناسیم، با رستوران‌های زیبایی که شهر را چشم نواز کردند و بنا‌هایی قدیمی که از گزند زمان سرافراز خارج شدند. این جا رم است، شهری که از دل تاریخ هنر و معماری بیرون آمده است.
بوداپست مروارید دانوب
بوداپست پایتخت سیاسی مجارستان است، اما همزمان پایتخت فرهنگی این کشور هم هست. قدم زدن در این شهر برابر است با سفری شگفت انگیز در زمان، به قرن‌ها قبل، به دنیایی عجیب، با حضور در این شهر همزمان تاریخ و معماری رومی، گوتیک و حتی عثمانی را تجربه می‌کنید، اما بیشتر معماری شهر مبتنی بر آرت نو است. اشکال منظم، نقش‌های گلدار و رنگ‌های گرم. مجسمه‌های زیبا و باشکوه، حمل و نقل فراگیر، چشمه‌های آبگرم بی نظیر در سازه‌هایی باشکوه که شبیه قصر پادشاهان است. در یک کلام انگار به دنیای جادویی کتاب‌های «هری پاتر» سفر کرده باشید. بوداپست که به مروارید دانوب مشهور است در تمام فصل‌ها زیباست، اما در پاییز با کارناوال‌های خیابانی و پرشدن خیابان‌ها از رنگ چیز دیگری است. این جا بوداپست است، جایی که معماری جادو می‌کند.
استانبول تلاقی بیزانس و عثمانی
امپراتوری بیزانس یا روم شرقی به پایتختی قسطنطنیه یا استانبول امروز، بازمانده‌ای از دوران باشکوه امپراتوری روم است. استانبول به همین دلیل، مولفه‌های دو امپراتوری را در دل خودش جای داده، هم روم شرقی، هم عثمانی. دو امپراتوری که به رغم ضعف‌های زیاد، میانه خوبی با هنر و معماری داشتند و یادگار‌های زیادی از آنها باقی مانده است. استانبول در جوار دریای مرمره، با مساجد معروفش مثل سلطان احمد و ایاصوفیه، شهری است پرشور. خواهرخوانده تبریز خودمان را می‌توان با متعصب‌ترین هواداران فوتبال جهان شناخت که برای تیم‌هایی مثل «فنر باغچه»، «بشیکتاش» و... احساسات فراوانی خرج می‌کنند. شهری با کافه‌های قدیمی، با موسیقی خیابانی، با دیدنی‌های خاص خودش که یکی از آنها موزه‌های فراوان است و البته معماری که با کاشی کاری، محراب و پلان مرکزی شناخته می‌شود. مسعود ضابطیان در سفرنامه اش برای این شهر به نام «استامبولی» می‌نویسد: «اگر نگویم استانبول عجیب‌ترین شهری است که در زندگی دیده ام، دست کم می‌توانم ادعا کنم که یکی از عجیب‌ترین شهرهایی است که به آن سفر کرده ام. شهری بینابین سنتی چند هزارساله و مدرنیسمی اغراق شده که گاهی در اروپای غربی هم نمی‌شود نمونه اش را دید. استانبول برآمده از تاریخی چند هزارساله است... دروازه‌ای که فقط یک ارتباط جغرافیایی میان شرق و غرب نیست، آخرین ایستگاه فرهنگی تفکر شرق در ورود به اندیشه غربی هم هست و البته می‌توان در این جملات، جای شرق و غرب را هم با هم جابه جا کرد». این جا استانبول است شهری که معماری نگاه‌ها را مبهوت می‌کند.
سن پترزبورگ پایتخت فرهنگی هنری روسیه
سن پترزبورگ را با قصر‌های شگفت انگیزی می‌شناسیم که انگار از وسط قصه‌های شاه پریان به دنیای واقعی پرت شده اند، سبک «روکوکو» حرف اول را در معماری این شهر می‌زند که مقابل زمختی باروک قرار دارد. اما روکوکو فقط یکی دو گام باروک را ارتقا داده و همچنان پر از تزیینات است. نقش پررنگ زنان در شهر طی قرن‌ها باعث شده بنا‌های شگفت انگیزی مثل قصر کاترین، کاخ پترهوف و موزه آرمیتاژ با معماری زیبا و چشم نوازشان از گردشگران دلبری کنند، اما در این بین سن پترزبورگ یک بنای دیگر هم دارد؛ قلعه پتروپال. قلعه‌ای که اولین بنای مهمی است که در شهر ساخته شده و یک شاهکار تمام عیار معماری است. این جا سن پترزبورگ است، جایی که معماری به رویا‌ها واقعیت می‌دهد.
پاریس تور کامل معماری
پاریس نیازی به معرفی ندارد؛ شهری که با حداقل ۲۳ شاهکار معماری یک تور کامل برای عاشقان این هنر است تا انواع سبک‌های معماری از گوتیک تا نوآرت را در کنار هم ببینند. شهری که سبک قالبی ندارد، اما به خاطر پل ها، سنگفرش ها، پیاده راه‌های زیبا، کافه‌های قدیمی که بزرگان هنر و ادبیات داخلش قهوه خورده اند، کلیسا‌ها و برج‌های شگفت انگیزش و در نهایت شب‌های روشن و ... دوست داشتنی است. در پاریس می‌توان از سازه‌های کلاسیک تا برج‌های متقارن و بلند را دید. حتی بازمانده‌هایی از گذشته دور مثل معابد قدیمی، کلیسای جامع و... و در این بین ایفل و خیابان معروف شانز لیزه فقط دو شاهکار معروف پاریس هستند که نام شان دنیای معماری را تسخیر کرده است. این جا پاریس است، شهری که از قرون وسطی تا امروز با معماری و هنر عجین بوده است.
پراگ شهر نور و رنگ
پراگ پایتخت چک با ۱۱۰۰ سال قدمت، به اندازه قدمتش سبک‌های معماری باروک، گوتیک و رنسانس را دیده و تا امروز با میدان‌های باشکوه، سالن‌های اپرا و پیاده راه‌هایی زیبا که هر کسی را به پیاده روی ترغیب می‌کند، شهری است انسان محور، شهری که برای زندگی ساخته شده و برای همین پر از نغمه، جشنواره و دیدنی هاست. می‌شود در این شهر قدم زد، از یک رستوران خوراکی خرید و کنار رودخانه ولتا، معنی واقعی ویوی ابدی را درک کرد که این روز‌ها در ادبیات مشاوران املاک ما به ابتذال کشیده شده. پل‌های قدیمی شهر پیاده‌ها را به قلب زیبایی می‌برد، وسط رودخانه، جایی که می‌توانید به سازه‌های قدیمی که در تیررس نگاه تان است خیره شوید. پراگ بعد از دوران کمونیسم که پر شده بود از ساختمان‌های بی روح حالا چهره عوض کرده است. این جا پراگ است، شهری که عاشقان معماری دوستش دارند.
فلورانس شهر داوینچی
فلورانس را به خاطر سبک معماری رنسانس، بنا‌های آراسته و برافراشته، ظهور ستون و گنبد و جایگاه شهر در تاریخ و هنر می‌شناسند. قلمروی فلورانس پیش از آن که یک شهر باشد حکومتی خودمختار بود. سرزمینی که داوینچی در هنر و خاندان مدیچی در سیاست و اقتصاد را به دنیا معرفی کرد. فلورانس زیبا با صومعه‌هایی که شاهکار معماری هستند، به واسطه مدرن‌تر کردن گوتیک، هندسه منظم در معماری، توازن در ستون‌ها و... شهرت بسیاری دارد، اما به رغم گذشته جذاب، در تاریخ متوقف نشده و امروز یکی از دیجیتالی‌ترین شهرهای دنیاست. با پیاده رو‌های زیاد، معماری شهری دوست داشتنی و انسان محور و همه این‌ها وقتی تکمیل می‌شود که بدانیم فلورانس با یکی از مشهورترین شهرهای دنیا در زمینه معماری پیمان خواهرخواندگی دارد یعنی شهر اصفهان، نگین معماری ایران. این جا فلورانس است؛ شهری که مجسمه هایش قصه‌های طولانی دارند.
برازیلیا شهری برای آینده
وقتی صحبت از شهرهای زیبای جهان می‌شود که به خاطر معماری شان شناخته شده هستند می‌توان از ونیز گفت و راه‌های آبی اش. از آمستردام که پر است از آسیاب بادی، دوچرخه، گل و کانال‌های آبی، می‌شود از میامی آمریکا گفت که با سبک آرت دکو، تقارن، رنگ‌های پاستیلی و روشن و نوگرایی تبدیل به یک شهر متفاوت شده، یا شهر تمام آبی شفشاون در مراکش. اما وقتی ناچار باشی انتخابت را محدود کنی از همه این زیبایی‌ها صرف نظر می‌کنی، ولی نمی‌توانی از کنار معماری آینده‌نگرانه یا به اصطلاح سبک فوتوریسم در برازیلیا پایتخت برزیل بگذری. شهری که تازه در سال ۱۹۵۶ تاسیس شده، یک معمار بزرگ و معروف به نام اسکار نیمایر به دستور رئیس جمهور، ایده پرداز شکل شهر بوده و با خطوط پویا، بتن، شیشه، تضاد‌های تند و خاصش شناخته می‌شود. در اهمیت جایگاه نیمایر در معماری همین را بدانید که او یکی از طراحان بنای سازمان ملل در نیویورک است. این جا برازیلیاست شهری که برای آینده طراحی شده است.
منبع: خراسان