محمود طغرایی مسئول ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: روستای تاریخی گنگ در شهرستان طرقبه شاندیز و در ۲۰ کیلومتری غرب شهر طرقبه، در مسیر نغندر و در کنار دره رودخانه گنگ قرار دارد.
او افزود: بافت تاریخی این روستا با معماری بومی که دارد، از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است و تحت تأثیر عوامل مختلف طبیعی همچون رودخانه و شیب طبیعی زمین و در مسیر رخداد‌های تاریخی و مهاجرت‌های اقوام مختلف، بیش از ۷۰۰ سال گذشته در این منطقه ایجاد شده و با استفاده هوشمندانه از مصالح بوم‌آورد محلی مانند سنگ و چوب توانسته در طول زمان به حیات فعال روستایی خود ادامه دهد.
مسئول ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی ادامه داد: در روستای گنگ، تکیه سفلی، قبرستان تاریخی و مزار موسوم به مزار شیخ عبدالله در پنج کیلومتری ضلع غربی روستا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
طغرایی بیان کرد: وجود بنا‌های تاریخی شناسایی‌شده از جمله قلعه گبری‌گنگ و محله‌بندی بافت تاریخی که همچنان به همان اسامی قدیمی و بر اساس اقوام مهاجر قدیمی آن نامیده می‌شود و توجه به عناصر طبیعی مانند اقلیم، جهت تابش آفتاب، جهت وزش باد و پلکانی بودن خانه‌های قدیمی ۲، سه و گاه چهار طبقه (اشکوبه) از جمله ارزش‌های کالبدی میراث معماری این روستای کوهستانی تاریخی است.
او تصریح کرد: پوشش‌های سنگ چینی شده دیوار‌های باربر، اندود کاه‌گلی بدنه‌های داخلی و خارجی بخش‌های مسکونی با ترکیبی از پنجره‌های مربع شکل و ایوان‌های چوبی زیبا، چشم‌اندازی دل‌نشین و باصلابت از این بافت پلکانی به وجود آورده است.
مسئول ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی تاکیدکرد: شکل‌گیری الگو‌های متنوع با بیش از هفت الگوی کلی که دقیقا منطبق بر نیاز مالکان خانه‌های روستای گنگ طراحی و ساخته شده نیز در نوع خود بسیار جالب بوده و گویای دانش و مهارت سنتی معماری بومی روستا در سده‌های گذشته است.
طغرایی اظهار کرد: برگزاری آداب و رسوم سنتی و رواج میراث فرهنگی ناملموس ارزشمند مذهبی و ملی در این روستا همچون آئین علم‌گردانی و تعزیه‌خوانی ماه محرم سنتی و همچنین پاسداشت جشن نوروز و چهارشنبه‌سوری، بخش هویتی فرهنگی این روستاست.
او افزود: وجود طبیعت بکر، رودخانه و باغات سرسبز و چشم‌انداز زیبای آن، ظرفیت منحصر به فردی را برای حضور گردشگران و طبیعت‌گردان در این روستا به‌وجود آورده است.
مسئول ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی ادامه داد: وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با ثبت ملی این محدوده بافت روستایی، در نظر دارد به منظور انجام اقدامات حفاظتی از این اثر ارزشمند تاریخی‌فرهنگی با همکاری سایر نهاد‌های دولتی و مردمی نسبت به مستندسازی فنی، برنامه‌ریزی استحکام‌بخشی خانه‌ها و معابر، اقدام در امور حفاظتی و اجرای برنامه‌های عملیاتی مرمتی زمینه مناسب زندگی روستائیان را فراهم نماید و موجب پاسداری از میراث فرهنگی و کالبدی یکی از کهن‌ترین روستا‌های کشور شود.