خبرگزاری‌های رسمی کشور کدامند؟

خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)‌ تنها خبرگزاری با هویت دانشجویی و نخستین خبرگزاری غیردولتی ایران پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی محسوب می شود که امتیاز آن در تاریخ ۱۳۷۸/۴/۲ از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اختیار جهاددانشگاهی قرار گرفت. خبرگزاری دانشجویان ایران با بهره‌گیری از سرمایه‌ی اندیشه، صداقت و با تکیه بر توان، خلاقیت، نوآوری جوانان دانشجو در ۱۳ آبان ۱۳۷۸ با اظهار لطف مقام معظم رهبری خطاب به ایسنا که فرمودند: "اخبار خوب، مفید و امیدبخش مخابره کنید."  با هدف اطلاع رسانی صحیح، بهنگام و همه جانبه به صورت آزمایشی و در ۱۶ آذر همان سال مصادف با روز دانشجو به صورت رسمی به عرصه اطلاع‌رسانی گام نهاد. مدیرعامل این خبرگزاری هم‌اکنون مهدی عرفاتی است.

دفاع‌ مقدس

«خبرگزاری دفاع مقدس» با عنوان انگلیسی Defapress.ir، موسسه‌ای است فرهنگی هنری که وابسته به بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس می باشد.

رسا

سال ۱۳۸۲، جمعی دانش‌پژوه و محقق حوزوی در حوزه علمیه قم با هدف ایجاد ارتباط رسانه‌ای بهتر میان جامعه و حوزه  های علمیه، پایگاهی خبری تأسیس کردند. در سال ۱۳۸۶، با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، عنوان «پایگاه خبری» جای خود را به «خبرگزاری» داد. از آن سال تا امروز، «خبرگزاری رسا» توانسته است در عرصه اطلاع رسانی از حوزه‌های علمیه، علما و اندیشمندان جهان تشیع، نقشی پیشرو داشته باشد. محمد مهدی محققی مدیر مسئول این خبرگزاری است.

سلامت

خبرگزاری سلامت با عنوان اختصاری (طبنا) به پوشش اخبار مربوط به بهداشت و درمان می‌پردازد.

شبستان

خبرگزاری شبستان در آذرماه ۱۳۸۶ با دریافت مجوز خبرگزاری از معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی[۳][۴] فعالیت خود را در فضای مجازی به صورت رسمی آغاز کرد. پیش از این؛ در سال ۸۳ به صورت آزمایشی و در قالبوبگاه به انعکاس رویدادهای مساجد می‌پرداخت.

فارس

نخستین خبرگزاری مستقل ایران است كه در بهمن‌ماه سال ۱۳۸۱ همزمان با فرارسیدن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی راه‌‌اندازی شد.

قدس

خبرگزاری قدس نخستین تجربه جمهوری اسلامی ایران در ایجاد خبرگزاری های تخصصی و دومین تجربه خبرگزاری غیر دولتی در ایران است که در آبان ماه سال ۱۳۸۰ در سالروز مبعث پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) پیامبر مهربانی ها راه اندازی و با حوزه ماموریت مشخص مشغول به فعالیت شد. به رغم این اما مجوز رسمی فعالیت خود را در سال ۱۳۸۴ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرد.

ایلنا

خبرگزاری كار ایران (ایلنا) در ۵ اسفند ماه ۱۳۸۱ خورشیدی به عنوان بنگاه خبررسانی بخش خصوصی و در دوران دولت جناب آقایسید محمد خاتمی با برگزاری یك مراسم رسمی در خیابان طالقانی افتتاح شد. ایلنا درحقیقت بخش اطلاع‌رسانی موسسه اطلاع‌رسانیكار ایران بود كه پیش‌تر توسط علیرضا محجوب دبیركل خانه كارگر بنیان‌گذاری شده بود و اینك به عنوان یك تجربه جدید در بخشرسانه‌ای كشور فعالیت خود را آغاز كرده بود.

ایبنا

خبرگزاری کتاب ایران، اولین و تنها خبرگزاری تخصصی کتاب است که فعالیت خود را به‌طور رسمی از ۲۴ آبان‌ماه ۱۳۸۵ آغاز کرده است. این خبرگزاری، زیر نظر «خانه‌کتاب و ادبیات ایران» که نهادی غیردولتی و غیرانتفاعی است، فعالیت می‌کند. هدف از این فعالیت، اطلاع‌رسانی خبری در حوزه کتاب و کتابخوانی و سایر موضوعات مرتبط نظیر چاپ، نشر و گرافیک است.

مهر

خبرگزاری مهر (MNA) از هجدهم اسفندماه سال ۸۱ فعالیت آزمایشی خود را آغاز کرده و پس از آن در ۲۹ اردیبهشت ماه سال ۸۲. متقارن با ۱۷ ربیع‌الاول، سالروز ولادت رسول گرامی اسلام (ص) به صورت آزمایشی بر روی شبکه اینترنت قرار گرفت. این خبرگزاری سوم تیرماه سال ۱۳۸۲ همزمان با روز اطلاع رسانی دینی فعالیت رسمی خود را به دو زبان فارسی و انگلیسی آغاز کرد و بخش عربی «مهر» ۱۴ دی ماه همان سال، همزمان با میلاد با سعادت هشتمین اختر آسمان امامت و ولایت فعالیت خود را در پیش گرفت. 

کرد پرس

کرد نخستین خبرگزاری کرد زبان در ایران است. کردپرس فعالیت خود را در شهریور ۱۳۸۹ آغاز کرد. این خبرگزاری رویدادهایخبری دنیا را با اولویت بر اخبار ایران، عراق، ترکیه به سه زبان کوردی سورانی، فارسی و انگلیسی انتشار می‌دهد.کردپرس برترینخبرگزاری ششمین جشنواره مطبوعات و خبرگزاری های غرب کشور در سال ۱۳۹۱ اعلام شد.قرار است زبان‌های ترکی و عربی بهزبان‌های این خبرگزاری اضافه بشوند.

میزان

خبرگزاری «میزان» از ۲۶ مرداد ۱۳۹۳ به صاحب امتیازی «مرکز رسانه قوه قضاییه» فعالیت خود را با هدف اطلاع‌رسانی درخصوص آخرین رویدادها و تحولات ایران و جهان با تاکید بر پوشش خبرهای «حقوقی و قضایی» آغاز کرد.

برخی خبرگزاری‌ها کنشگری لازم را ندارند

فرشاد مهدی پور معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره ادغام خبرگزاری‌ها اظهار کرد: درحال حاضر تعدادی خبرگزاری داریم که اصلا کنشگری خبرگزاری را ندارند و به دنبال آن هستیم که یک ساماندهی انجام شود.

به گفته معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد، اگر خبرگزاری‌های قوی و بزرگ با نیروی کار بسیار داشته باشیم که دفاتر خارجی متعدد داشته باشند و بتوانند با رسانه‌های جریان اصلی دنیا رقابت کنند و نقش آفرینی کنند به نفع کشور است.

وی با بیان اینکه ادغام و ساماندهی خبرگزاری‌ها یک کار مثبت است افزود: در مواردی هم که ادغام اتفاق می‌افتد نیروهای انسانی خبرگزاری‌ها را از دست نمی‌دهیم و آن‌ها را جابه‌جا می‌کنیم تا تکلیفشان را انجام دهند.

در دنیا از خبر مکتوب به خبر تصویری مهاجرت کردیم

حسن عابدینی، کارشناس رسانه گفت: آسوشیتد پرس که یکی از بزرگترین خبرگزاری‌های دنیاست و به زبان‌های مختلف و در کشور‌های متعددی دارای دفتر است، در حال حاضر بخش عمده‌ای از درآمدش از بخش تصویری خبرگزاری است. یا رویترز که خبرگزاری بریتانیاست و بسیاری از اوقات در زمره برجسته‌ترین خبرگزاری‌ها به ویژه در اقتصاد دنیاست و حتی یک خبرش می‌تواند بازار بورس دنیا را تکان دهد، اکنون به سمت یک خبرگزاری تصویری پیش رفته است. حتی خبرگزاری فرانسه که مدت‌های مدید در زمره خبرگزاری‌هایی بود که خبر‌های اجتماعی و بعضاً سیاسی را زودتر از دیگران در اختیار مخاطبانش قرار می‌داد به سمت و سویی رفته است که تصویر را در درجه اول اهمیت خبری قرار داده است. چراکه در دهه سوم قرن بیست و یکم مردم تصاویر زودتر از متن مکتوب محتوا و خبر را به اطلاع مخاطبان می‌رسانند.

او با استفاده از واژه «رسانه‌های خبری» به جای خبرگزاری بیان کرد: بعضی از رسانه‌های خبری پیشرو هستند و دستور کار مخاطبان بین الملل را ترسیم می‌کنند که این سه خبرگزاری که نام بردم از این رسانه‌ها هستند و هشتاد درصد تصاویر دنیا که در شبکه‌های تلویزیونی دنیا پخش می‌شود از یکی از این سه خبرگزاری گرفته می‌شود.

عابدینی با اشاره به رشد تکنولوژی و دگرگونی فناوری اظهار کرد: ما باید همگام با فناوری پیش برویم و خبرگزاری‌هایمان را چه در ایران و چه در هرجای دنیا به سمتی که مخاطبمان می‌خواهد پیش ببریم و خبرگزاری‌های ما باید به سمت خبرگزاری‌های مالتی مدیا بروند. برای رسانه دو اتفاق طی ۲۰ سال گذشته افتاده است، ما زمانی خبرنگاری کوله پشتی یا خبرنگاری خوداتکا را تبلیغ می‌کردیم که خود فرد تصویر دهد و نریشن بخواند و اکنون روزنامه نگاری موبایلی در دستور کار رسانه‌ها قرار دارد.

ساختار مدیریت علمی و فکری در خبرگزاری‌ها بسیار مهم است

علیرضا عبداللهی، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به عدم توانایی رسانه‌ای ما در پوشش اخبار اظهار کرد: ما نتوانستیم حتی در پوشش اخبار تاثیر گذاری و جریان سازی لازم را داشته باشیم و مخاطب ایرانی بعضا بیشتر نگاهش به سمت رسانه‌های بین المللی است.

او ادامه داد: یک تعریف مرجع و جامع از خبرگزاری را باید برای فهم بین الاذهانی تحت نظر قرار داد. بررسی‌های من نشان می‌دهد که خیلی از افرادی که در این حوزه مدیریت خبرگزاری‌ها را به عهده دارند، حتی سیاست گذاری می‌کنند تعریف خبرگزاری را به معنای دقیق جامع و پذیرفته شده در مجامع علمی و در حوزه‌های حرفه‌ای نمی‌دانند.

او در تعریف از خبرگزاری آن را یک سازمان رسانه‌ای دانست و بیان کرد: سازمان رسانه‌ای واسطه است و قرار است که افکار و مطالب مختلف را در قالب‌ها و ژانر‌های مختلف گرد آوری کند و در اختیار رسانه‌ها و نهاد‌های حرفه‌ای قرار دهد در تعریف جدید این یک مقدار تغییر می‌کند و می‌گوییم خبرگزاری یک سازمان رسانه‌ای است که با استفاده از شبکه پوشش وسیع خودش در نقطه تماس مستقیم با رویداد قرار می‌گیرد و اطلاعات و اخبار مرتبط با رویداد‌ها را گردآوری می‌کند و در قالب‌ها، ژانر‌ها و سبک‌های مختلف را از طریق خروجی‌های متنوع منطبق و متعدد خود در اختیار مخاطبان یا مشتریان قرار می‌دهد.

عبداللهی نژاد افزود: وقتی به این تعریف‌ها به عنوان یک تعریف مرجع مراجعه می‌کنیم، میبینیم حتی در سطح خبرگزاری‌های ملی دنیا هم دچار مشکل هستیم. زمانی هم در کمسیون فرهنگی دولت و هم در وزارت ارشاد بحث می‌شد که چرا تعداد خبرگزاری‌هایی که در کشور ما شناسنامه داشتند و مجوز گرفته بودند به نزدیک ۸۰ تا ۸۵ خبرگزاری رسیده بود و این تعداد، دوبرابر تعداد خبرگزاری در قاره اروپا است. ایالات متحده سال‌ها خبرگزاری‌های پیشرو داشت که جزو خبرگزاری‌های مرجع بود و سال ۲۰۰۰/۲۰۰۱ از صحنه خارج شدن و اکنون آسوشیتد پرس به عنوان یکی از سه خبرگزاری مهم و بزرگ بین المللی دنیا فعالیت می‌کند. یا بریتانیا سال‌هاست فقط از رویترز که به عنوان یک خبرگزاری آوانگارد فعالیت می‌کند برای پوشش اخبار داخلی و خارجی اش استفاده می‌کند.

او توجه به ساختار حرفه‌ای و مدیریت علمی در رسانه‌ها را از جمله مواردی عنوان کرد که رسانه‌ها باید در عرصه بین المللی از منظر پوشش اخبار به آن توجه داشته باشند و گفت: ما یک دوره طلایی در خبرگزاری ایرنا داشتیم که از نیرو‌های حرفه‌ای بهره برده بود و حتی در برخی اخبار جریان ساز در عرصه بین المللی بود. حتی در غرب هم مخاطبان بین المللی به ایرانا مراجعه می‌کردند. خبر‌هایی از جمله خبر دستگیری صدام جزو این جریان سازی‌ها بود. یا زمانی شبکه پرس تی وی یا العالم در بدو راه اندازی خوب درخشیدند و تاثیرگذاری خوبی داشتند، اما چه اتفاقی افتاد که این جریان، جریان مستمری نبود؟ ساختار مدیریت علمی و فکری بسیار مهم است. فردی که نسبت به این حوزه بیگانه است چطور انتظار دارید مدیریت آن را برعهده بگیرد. اما رویترز ۴۰ درصد درآمدی که دارد برای سیاست گذاری بهتر و اصول در صحنه‌هایی که باید حضور داشته باشد، صرف می‌کند.