بهبودی جای زخم با کمک دارو‌های تغییر‌دهنده ساعت شبانه روزی

زخم‌ها اغلب پس از بهبودی، یک اِسکار (جای زخم) بر جای می‌گذارد؛ اما نقش خود اسکار در بهبود اغلب دست کم گرفته می‌شود.

اِسکار، جای زخمی است که به خوبی بهبود نمی‌یابد و می‌تواند دردناک یا ناراحت‌کننده باشد یا بر دامنه حرکت قسمت آسیب‌دیده بدن تأثیر بگذارد. حتی ممکن است نیاز به درمان جراحی بیشتری داشته باشد. اکنون، دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا لس آنجلس دریافته‌اند که ترکیباتی که ساعت شبانه‌روزی را مورد هدف قرار می‌دهند و بر سنتز کلاژن (پروتئینی که برای ترمیم پوست مهم است) تأثیر می‌گذارند، می‌توانند بهبود اسکار را بهبود بخشند.

دکتر «آکیشیگه هوکوگو» (Akishige Hokugo) نویسنده این پژوهش گفت: هدف ما یافتن ترکیباتی بود که می‌توانند سرعت بهبود زخم‌های پوستی را افزایش دهند و در عین حال شکل‌گیری اسکار‌های هایپرتروفیک (hypertrophic scars) را کاهش دهند. اسکار‌ها می‌توانند به‌عنوان یادآوری دائمی حادثه اولیه، منجر به پریشانی عاطفی در فرد شوند.

بهبود طبیعی زخم شامل سه مرحله است: مرحله التهابی، مرحله تکثیر و مرحله بلوغ. در طول دو مورد اول، انواع مختلفی از سلول‌ها به سمت زخم مهاجرت می‌کنند. ابتدا سلول‌هایی که از عفونت محافظت می‌کنند و سپس سلول‌هایی که التهاب را کاهش می‌دهند و به بازسازی پوست کمک می‌کنند. در مرحله بعدی، سلول‌ها برای پر کردن مجدد زخم مهاجرت می‌کنند و کلاژن برای ایجاد ساختار تولید می‌شود؛ اما رسوب بیش از حد کلاژن منجر به زخم‌هایی می‌شود که ضخیم‌تر، برجسته‌تر و انعطاف‌پذیرتر از پوست اطراف هستند.

هدف دانشمندان، تغییر بیان یک ژن خاص به نام «دامنه ۲ عصبی» PAS (Npas۲) بود. Npas۲ یک ژن اصلی شبانه‌روزی است، به این معنی که به تنظیم ریتم طبیعی بدن کمک می‌کند. زخم‌هایی که در نقاط مختلف چرخه شبانه‌روزی یافت می‌شوند، با سرعت‌های متفاوتی بهبود می‌یابند که تصور می‌شود در بهبودی و تنظیم ریتم طبیعی بدن دخیل باشند.

اگر انواع سلول‌های مناسب در زمان مناسب به زخم نرسند، بهبودی به خطر می‌افتد. به گفته پژوهشگران، موش‌هایی که از نظر ژنتیکی اصلاح شده‌اند تا ژن Npas۲ خود را نشان ندهد، با افزایش مهاجرت سلولی و رسوب کلاژن خیلی کمتر، سریع‌تر بهبود می‌یابند.

هوکوگو گفت: آزمایش‌های قبلی انجام‌شده در این زمینه نشان داده‌اند که موش‌های اصلاح شده دارای Npas۲ می‌توانند کاهش قابل‌توجهی در زمان بهبود زخم ایجاد کنند. دانشمندان پنج ترکیبی را انتخاب کردند که قبلاً توسط سازمان غذا و داروی (FDA) ایالات متحده تأیید شده بود و اعتقاد بر این بود که Npas۲ را تحت تأثیر قرار می‌دهند. پژوهشگران این موضوع را مورد آزمایش قرار دادند که آیا می‌توانند Npas۲ را تعدیل کنند تا از رسوب کلاژن اضافی جلوگیری کند و بهبود زخم را تسریع کند یا خیر.

این ترکیبات Dwn۱، Dwn۲، Dwn۳، Dwn۴ و Dwn۵ نام‌گذاری شدند و هر ترکیب با استفاده از فیبروبلاست‌های موش غربال‌گری شد تا نشان دهد که بیان Npas۲ را قبل از اعمال بر روی نمونه‌های فیبروبلاست‌های پوستی انسان بالغ خراشیده شده سرکوب می‌کنند. هر تکرار متفاوت از آزمایش در طول ۱۴ روز انجام شد تا بر رشد کلاژن نظارت شود.

اگرچه سه ترکیب آخر هیچ اثر آشکاری بر سنتز کلاژن نداشتند، اما Dwn۱ و Dwn۲ با موفقیت هم مهاجرت سلولی و هم سنتز کلاژن را بدون آسیب رساندن به فیبروبلاست‌ها تعدیل کردند و سرعت مهاجرت سلولی را بهبود بخشید و سنتز کلاژن اضافی را به حداقل رساند.

نویسندگان این پژوهش تأکید کردند که پژوهش‌های بیشتری در این زمینه مورد نیاز است تا توضیح دهد که چگونه این ترکیبات برای تسریع بهبودی کار می‌کنند. پژوهشگران باید آزمایش کنند که آیا در بیماران نیز این ترکیبات کار می‌کنند و سپس دوز‌های مناسب را تعیین کنند. اما اگر بتوان نتایج را برای توسعه دارو‌ها اعمال کرد، بهبودی روند جای زخم بهتر خواهد شد.

هوکوگو گفت: ما امیدواریم که این پژوهش به عنوان پایه‌ای برای تحقیقات آینده در مورد اینکه چگونه بیان کلاژن ممکن است بر زخم‌های پوستی تاثیر بگذارد و بر کارایی فرآیند‌های بهبود زخم در بیماران پس از عمل تاثیر بگذارد، باشد.
منبع: مدیکال اکسپرس