پیشگیری از وقوع جرم در بازار سرمایه با سوت‌زنی محقق می‌شود؟

در مراسم اهدای پاداش به گزارشگران ناهنجاری در بازار سرمایه که به تازگی برگزار شد، رقم ۱۵۱ میلیون و ۳۷۲ هزار تومان به سومین گزارشگر ناهنجاری در بازار سرمایه اعطا شد. گزارش موجود تخلف یک ناشر فرابورسی بوده که تخلف عمده ناشر، عدم رعایت صرفه و صلاح سهامدار، عدم افشای فوری اطلاعات و عدم پاسخگویی به موقع به مکاتبات سازمان بورس بوده است.

آقای سعید ابراهیمی سرپرست اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه سازمان بورس با اشاره به اینکه اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه در ۴ حوزه بازار اوراق بهادار، ناشران، نهاد‌های مالی و فضای مجازی، گزارش‌های ناهنجاری در حوزه بازار سرمایه را دریافت می‌کند، اظهار کرد: تخلفات و جرایمی که در حوزه عدم رعایت قوانین و مقررات بازار سرمایه باشد، همکاران به صورت تخصصی تمام آن را بررسی می‌کنند.

به گفته ابراهیمی، اگر تخلفی از قوانین و مقررات شناسایی شود، طی مراحل قانونی از سوی همکاران، پرونده‌ای برای آن تخلف تشکیل شده و به واحد‌های حقوقی سازمان ارسال می‌شود. در صورتی که این گزارش‌ها پس از طی فرایند حقوقی، مشمول جرائم نقدی یا جلوگیری از زیان ذی نفعان در بازار سرمایه بشود، معادل ۱۰ تا ۳۰ مجموع جرائم نقدی یا زیان احتمالی مورد تخمین جلوگیری شده به عنوان پاداش به گزارشگر ناهنجاری اعطا خواهد شد.

او گفت: گزارش ناهنجاری‌ها در حوزه نهاد‌های مالی می‌تواند به اقداماتی که نهاد‌ها برخلاف مجوز‌ها و مقررات مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار انجام داده باشند، بپردازد. 

هدف اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه افزایش شفافیت بورس‌ها است

آقای رضا عیوضلو، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس با بیان اینکه اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه از اواخر سال ۹۸ در سازمان بورس و اوراق بهادار ذیل مدیریت نظارت بر بورس‌ها راه‌اندازی شد گفت: این اداره با هدف افزایش شفافیت در بازار سرمایه، گزارش‌های ناهنجاری را از فعالان بازار و از مشارکت‌کنندگان در بازار دریافت کرده و آن‌ها را در ۴ حوزه مورد بررسی قرار می‌دهد.

پیش از این نیز با مصوبه هیئت مدیره سازمان بورس به دو گزارشگر که ناهنجاری و تخلف دو ناشر (شرکت) بورسی را گزارش کرده بودند، مبالغ ۶۱ و ۳۰ میلیون تومان پاداش تعلق گرفته بود که تخلف آن دو ناشر در حوزه عدم افشای فوری اطلاعات، ارائه اطلاعات خلاف واقع به سازمان بورس و عدم رعایت تشریفات و مقررات معامله اوراق بهادار و ماده ۴۲ قانون بازار اوارق بهادار بود.

گزارش تخلفات (سوت زنی) چه مزیت‌هایی دارد؟

آقای کوروش آسایش تحلیلگر بازار سرمایه اظهار کرد: گزارش تخلفات از سوی سهامداران و مردم سبب وسیع‌تر شدن دید نظارتی سازمان بورس و حتی آسان‌تر پیدا شدن برخی از تخلفات با توجه به گستردگی بازار سرمایه نسبت به قبل می‌شود علاوه بر این وقتی نظارت‌ها به واسطه سهامداران و مردم برای شناسایی تخلفات جهت گزارش دهی افزایش پیدا کند، بخش‌های مختلف نیز عملکرد صحیح تری را خواهند داشت.

دیگر کارشناس بازار سرمایه آقای محمد خبری زاده گفت: به سبب سوت زنی و پاداشی که برای ایجاد انگیزه افراد برای گزارش تخلفات در نظر گرفته شده است، بخش‌های مختلف تلاش خواهند کرد علاوه بر عملکردی صحیح و مطلوب شفافیت‌های خود را نیز افزایش دهند که این افزایش شفافیت مستقیم به بازار سرمایه تزریق می‌شود.

او گفت: زمانی که گزارش‌ها ارسال و مراحل را طی می‌کند علاوه بر پاداش، برخورد به جا با متخلف نیز می‌تواند خود انگیزه برای سهامداران جهت گزارش دهی را فراهم کند بنابر این بحث برخورد مناسب با متخلف نیز بسیار حائز اهمیت است.

گزارش‌دهی تخلفات، زمینه‌ساز پیشگیری از وقوع تخلفات در بازار سرمایه

آقای محمد جواد اسدی کارشناس حقوقی حوزه بازار سرمایه در رابطه با اقدام گزارش دهی تخلفات بیان کرد: این اقدام برای افزایش سلامت بازار، کمک و اطلاع رسانی به سازمان بورس بسیار موثر بوده و خواهد بود. علاوه بر نکات مطرح شده می‌تواند زمینه‌ساز پیشگیری از وقوع تخلفات در بازار سرمایه نیز تلقی شود.

او در ادامه افزود: این گزارشات به سازمان بورس کمک می‌کند در موضوع مطرح شده بیشتر بررسی و دقت کند و این گونه نیست که سازمان تنها بر اساس این گزارشات بدون بررسی و صحت سنجی و طی کردن مراحل حقوقی حکمی را صادر کند.

سومین سوت‌زن ناهنجاری بورسی، چطور پاداش خود را دریافت کرد؟

سوت زنی در بازار‌های مالی دنیا چگونه است؟

آقای کوروش آسایش کارشناس بازار سرمایه در خصوص تجارب سایر کشور‌ها در زمینه گزارش تخلفات در بازار‌های مالی می‌گوید: با توجه به شرایط بازار‌های مالی دنیا و عملیات‌ موفق آن‌ها در زمینه گزارش تخلفات و به عبارتی سوت زنی ضرورت چنین سامانه و حرکتی در بازار سرمایه ما احساس می‌شد که اکنون که در حال اجرایی شدن است و عملکرد مناسبی دارد.

او در ادامه افزود: سامانه گزارش دهی تخلفات از گذشته به عنوان یک سامانه مرسوم در بورس‌های مطرح دنیا مانند نیویورک، نزدک، فرانکورت و لندن وجود داشته است در بازار‌های مالی دنیا در سامانه‌های سوت زنی تخلفات دسته بندی شده است و مدل‌ها و روش‌های متفاوتی برای آن در نظر گرفته شده است. به طور مثال در بورس آمریکا نیز برای سوت زن پاداش در نظر گرفته شده است.

در نهایت این را باید گفت که تمام گزارشگران ناهنجاری در راستای کمک به سلامت بازار سرمایه می‌توانند از طریق سامانه https://dideban.seo.ir گزارش‌های تخلف را به اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه ارسال کنند. ارسال گزارش‌ها به دو طریق «با نام و بی‌نام» امکان‌پذیر است بنا به گفته مسئولان افرادی که متقاضی دریافت پاداش باشند باید به طریق «با نام» گزارش خود را ثبت و برای اداره دیده‌بان ارسال کنند تا پس از بررسی و ارائه گزارش و نهایی شدن مراحل پاداش خود را دریافت کنند. لازم به ذکر است بنا بر تاکید سازمان بورس اطلاعات محرمانه خواهد بود.