علیرضا عسکری چاوردی گفت: محوطه باستانی معروف به تَل آجری در فاصله سه کیلومتری شمال غربی تخت جمشید در محل معروف به باغ فیروزی قرار دارد.
استاد دانشگاه شیراز گفت: ابعاد این محوطه ۳۰ در ۴۰ متر است؛ تپه‌ای باستانی به ارتفاع سه متر از سطح زمین‌های اطراف که در حریم درجه یک تخت جمشید واقع شده است. این محوطه باستانی در تاریخ ۱۷ خردادماه ۱۳۸۵ با شماره ۱۵۵۳۰ در فهرست میراث ملّی کشور به ثبت رسید.
عسکری چاوردی گفت: در نتیجه ۱۲ فصل کاوش‌های باستان شناسی هیات مشترک ایرانی- ایتالیایی در پارسه تخت جمشید (۱۳۹۰-۱۴۰۱) در چارچوب پروژه " از کاخ تا شهر" چشم اندازی نو از کهن‌ترین شهر پارسی ایران باستان گشوده شد. این افق تازه کشف دروازه شهر پارسه است. ساختمانی با جهت شمال غربی- جنوب شرقی است، اما حدود ۲۰ درجه از محور شرقی- غربی انحراف دارد.
او گفت: این بنا ابعادی برابر با ۶ متر و ۲۹ سانتیمتر (شمال شرق- جنوب غرب) در هفت متر و ۳۹ سانتیمتر (شمال غرب- جنوب شرق) دارد و از دیوار بزرگی به عرض ۴۷ متر و ۱۰ سانتیمتر تشکیل شده است.
سرپرست کاوش‌های باستان شناسی شهر پارسه گفت: مسیر دسترسی به این اتاق از طریق ۲ راهرو به عرض ۶۳ متر و ۴۰ سانتیمتر و طول ۲۴ متر و ۱۲ سانتیمتر امکان پذیر بوده است. با کشف کتیبه‌های میخی بابلی و عیلامی و با توجه به کارکرد بنا مشخص شد که این بنا یک دروازه یادمانی بوده است.
او یادآور شد: این دروازه باشکوه، در مقیاس وسیع تری طرح دروازه معروف ایشتار (حدود ۵۸۰ پیش از میلاد) را تکرار می‌کند که پیش از ساخت تختگاه تخت جمشید در دوره یکی از ۲ پادشاه نخستین پارسیان بنا شده است. به احتمال هدف از ساخت این دروازه برای نشان دادن فتح شهر بابل در سال ۵۳۹ پیش از میلاد در دوره کوروش بزرگ بوده است.
عسکری چاوردی با بیان اینکه این بنا به طور کامل از آجر و خشت ساخته شده است، گفت: نمای سرتاسر دیوار‌ها با آجر‌های لعاب دار تزئین شده است. تزئین بخش پائین دیوار‌ها دارای نقوش هندسی و گل است.
او گفت: آجر‌های لعاب دار متعدد مکشوفه از آوار‌های بنا نشان می‌دهد سرتاسر سطوح دیوار‌ها با نقوش حیوانات اسطوره‌های گاونر و حیوان ترکیبی موشخوشو تزئین شده بود.
به گفته عسکری، این بنای تاریخی امکان دسترسی به یک باغ سلطنتی (پردیس) را فراهم می‌کرد که شامل یک کاخ بزرگ بوده و اکنون ویرانه‌های آن در محوطه فیروزی موجود است.
او گفت: این دروازه یادمانی در دوره هخامنشی متروک شد، سپس در اثر زمین لرزه‌ای بزرگ تخریب و در دوره‌های بعد دیوار‌های آن به غارت رفت.
عسکری چاوردی با اعتقاد به اینکه پارسه شکوهمندترین شهر ایران باستان دارای دروازه‌ای زیبا همطراز با دروازه بابل بوده است، گفت: این دروازه در کهن‌ترین بخش شهر در فاصله سه کیلومتری غرب کاخ‌های تخت جمشید واقع است؛ کیفیت ساخت هنری، حجم، ابعاد فنی و روش ساخت بنا برابر با دروازه ایشتار بابل فاخر است. این دروازه در مسیر کاخ‌ها و بنا‌های سلطنتی بخش کهن شهر در همان آغاز عصر هخامنشی بنا شد.
او با بیان اینکه دروازه با آجر و خشت بنا شده است و سرتاسر نمای آن با آجر‌های لعابدار رنگین مزیّن بوده است، گفت: آسمانه‌ای آبی سرتاسر پهنه دیوار‌های آن را مزیّن ساخته بود که در این زمینه، گل‌های زیبای لوتوس و پَنل‌های ترکیبی حیوانی درخشش و شکوه تشریفات ورود به زیباترین شهر جهان باستان را صد چندان افزون کرده بود.
این استاد دانشگاه در رابطه با مفاهیم هنری بکار رفته در موضوع این پَنل‌ها گفت: مفاهیم هنری بکار رفته در موضوع این پَنل‌ها، بُن مایه‌های هندسی، گیاهی و حیوانی با ترکیبی از تنوّع نماد‌های مشروع قدرت الهام گرفته از آفرینش اسطوره‌های کهن بین النهرینی به ویژه ایزد مَردوک بوده است.
او گفت: با فتح بابل در سال ۵۳۹ ق. م، نخستین پادشاهان عصر هخامنشی بخش مهم نماد‌های اسطوره‌ای سرزمین بابل را به پارس انتقال دادند. نماد‌هایی نظیر نماد ایزد مَرودک معروف به موتیف موشخوشو بخش عمده‌ای از تزئینات معماری بنای این دروازه را تشکیل می‌داده است.
او یادآوری کرد: کوروش بزرگ در مُهر استوانه‌ای معروفش پیروزی و مشروعیت قدرت خود را در بابل مدیون این ایزد می‌پندارد؛ کشف این نماد اسطوره‌ای کهن در شهر پارسه تخت جمشید از شگفت انگیزترین کشفیات باستان شناسی اخیر دوره هخامنشی در آسیا است.
عسکری چاوردی این دستاورد بزرگ باستان شناسی را حاصل ۱۲ سال کاوش روشمند در یکی از مهمترین محوطه‌های باستانی شهر پارسه معروف به تل آجری دانست و گفت: به رغم تخریب شدید این محوطه باستانی، کاوش‌های روشمند بکار رفته در شناسایی سازه‌های معماری و مستندنگاری دقیق یافته‌ها مسیر درک و تفسیر لایه نگاری روشن از ویرانه‌های باستانی بجای مانده این بنا را محقق ساخت.
او گفت: طراحی‌های فنی از نقش و نگاره‌ها و شناخت علمی فنون ساخت بنا امکان بازسازی نقش و نگاره ها، بازسازی شکل اصلی بنای این دروازه را در مقیاسی واقعی ممکن نمود.
این نویسنده و پژوهشگر گفت: سرانجام، بازسازی‌های سه بعدی این بنا، روش تفسیر علمی و تحلیل مستند از ارزش‌های فرهنگی هنری یادمان دروازه‌ای با شکوه در پردیس فیروزی شهر پارسه را فراهم آورد.
او به بیان مهمترین نتایج باستان شناسی این فصل از کاوش‌های باستان شناسی پرداخت و گفت: مهمترین نتایج باستان شناسی این فصل از کاوش‌های باستان شناسی شناسائی فونداسیون ۲ برج بزرگ ضلع شمال شرقی و شمال غربی این دروازه تاریخی است؛ همچنین در این فصل، نمای بخش شمالی بنای دروازه به طول ۳۰ متر نمایان شد؛ مهمتر اینکه، ایوان و کریدور شمالی بنا کاملا آشکار شد.
عسکری چاوردی گفت: در روند کاوش‌های این فصل، پلان این بنای تاریخی بیش از پیش به صورت نسخه‌ای مشابه از دروازه ایشتار بابل ظاهر شد که در آن ویژگی‌های جدید و بدیعی مانند هسته‌ی خشت و گلی دیوار‌های آجر پخته نمایان شده است.
او گفت: در کاوش‌های این فصل سه تکه کتیبه میخی به زبان‌های بابلی و ایلامی به همراه آجر‌های لعابدار برجسته متعلق به تابلو‌هایی با نقوش گل رزت، گاو نر و مار-اژد‌های موشخوشو نماد ایزد مَردوک از بین النهرین باستان از این دروازه بدست آمد.
او عنوان کرد: همچنین، بخشی از سازه معماری مرحله دوم استقراری شامل یک فوانداسیون متشکل از پاره آجر‌های شکسته نمایان شد که در بخش کریدور شمالی قرار داشت.
استاد دانشگاه شیراز یادآور شد: فعالیت‌های حفاظتی و مرمتی در جهت تهیه طرح جامع پلان حفاظت از سازه‌های معماری این بنای باشکوه در این فصل با مستندنگاری و مرمت سازه‌های مکشوفه به انجام رسید و بخش عمده‌ای از آجر‌ها حفاظت شد.
او گفت: این کاوش‌ها به صورت مشترک بین دانشگاه بولونیا با همکاری موسسه ایزمئو ایتالیا، پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، دانشگاه شیراز و با مدیریت و مجوز پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری وزارت میراث
عسکری چاوردی گفت: کاوش‌های باستان شناسی این محوطه تاریخی به سرپرستی مشترک بنده از دانشگاه شیراز و پروفسور پی یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیا انجام شد.
منبع: ایرنا