عربستان سعودی در سایه کارنامه سیاه حقوق بشری خود همواره راهکارها و ابزارهای مختلفی برای بهبود چهره اش در سراسر جهان دارد و لابی‌های سعودی به ویژه در آمریکا و کشورهای اروپایی مسئول انجام این ماموریت هستند. در اغلب موارد سرمایه‌گذاری‌هایی که ریاض در صنعت‌های مختلف مانند ورزش، بازی‌های ویدئویی، پروژه‌های رفاهی و تفریحی، تاسیس شبکه‌های بزرگ رسانه‌ای و اجتماعی و ... انجام می‌دهد در همین چارچوب قرار می‌گیرد.
بیشتربخوانید
در این بین رسانه‌ها، بزرگترین ابزار تبلیغاتی عربستان برای سرپوش گذاشتن بر اقدامات ناقض حقوق بشری این کشور محسوب می‌گردند. این روند به ویژه بعد از روی کار آمدن محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد سعودی در سال 2017 تشدید شد و علاوه بر غول‌های رسانه‌ای بزرگی که توسط بن سلمان در منطقه و دیگر کشورهای جهان راه‌اندازی شده، بسیاری از فعالیت‌های رسانه‌ای عربستان به شکل محرمانه و اغلب از طریق نفوذ در شبکه‌های اجتماعی انجام می‌گیرد.
در همین راستا در جولای ۲۰۱۷ یک سرمایه‌گذار برجسته سعودی به نام «سلطان محمد ابوالجدیل»۲۵ تا ۵۰ درصد سهام شرکت «دیجیتال نیوز آند مدیا» را که اداره‌کننده روزنامه انگلیسی ایندیپندنت است خرید. در آن زمان منابغ غربی نگران بودند که این سرمایه‌گذار سعودی بخواهد خط تحریریه روزنامه مذکور را تحت تاثیر قرار دهد که البته این نگرانی به جا بود و در ۱۹ جولای ۲۰۱۸ ایندیپندنت با یک گروه رسانه‌ای وابسته به خاندان پادشاهی عربستان قرارداد همکاری امضا کرد.
در چارچوب این همکاری، از ابتدای سال ۲۰۱۹ ایندیپندنت ۴ وبسایت به زبان‌های فارسی و عربی و اردو و ترکی راه‌اندازی کرد. همه محتوای این پلتفرم‌ها توسط روزنامه‌نگاران گروه تحقیقات و بازاریابی عربستان که در لندن، اسلام آباد، استانبول و نیویورک مستقر است تولید می‌شود.
ایندیپندنت پیشتر قول داده بود که در تولید محتوا همه استانداردهای جهانی را رعایت کند اما منتقدان نظام سعودی درباره تبدیل شدن این رسانه به تریبون رژیم عربستان و انجام تبلیغات برای آن ابراز نگرانی می‌کنند. البته ایندیپندنت اولین رسانه بزرگی نیست که با گروه تحقیقات و بازاریابی عربستان قرارداد می‌بندد. در سال ۲۰۱۷ خبرگزاری بلومبرگ نیز به این گروه سعودی ملحق شده و اعلام کرد که این اقدام به عنوان گامی منطقی برای کمک به عربستان در راستای چشم‌انداز ۲۰۳۰ این کشور است.
جاستین اسمیث، مدیر اجرایی گروه رسانه‌ای بلومبرگ در این زمینه اعلام کرد:تحولاتی که رهبری عربستان در صدد اجرای آن برآمده، یک داستان هیجان‌انگیز بوده و بلومبرگ مایل است یک نقش مستقل و بی‌طرفانه در ارائه اطلاعات از منطقه ایفا کند. بلومبرگ اصولی مشابه با سیاست‌گذاران چشم‌انداز ۲۰۳۰ در عربستان دارد، از جمله اعتقاد به قدرت بازارهای آزاد و پیشرفت و مدرنیته‌سازی و ...
درحالی که عربستان یک سرویس نظارتی پیشرفته در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی داشته و همه فعالیت‌های کاربران را با جزئیات زیر نظر دارد، این کشور در سپتامبر ۲۰۱۸ قانونی را تصویب کرد که «طنز آنلاین» را جرم می‌داند و هر فعالیتی در این زمینه تا ۵ سال زندان و ۸۰۰ هزار دلار جریمه دارد. منظور از طنز آنلاین، تولید هرگونه محتوای طنز در شبکه‌های اجتماعی است که مستقیم یا غیرمستقیم از سیاست‌های نظام سعودی انتقاد کند.
«حسن منهاج» مجری سعودی در یکی از برنامه‌های خود، اقدامات بن سلمان و هرکسی که با او معامله داشته باشد را محکوم کرده و گفت: افرادی در عربستان هستند که برای اصلاحات واقعی تلاش می‌کنند اما بن سلمان یکی از آنها نیست و قتل روزنامه‌نگار واشنگتن پست (جمال خاشقجی) این را ثابت می‌کند. بعد از آن مقامات سعودی دیگر اجازه پخش این برنامه را ندادند و منهاج در گفتگو با سایت آتلانتیک اعلام کرد به شدت نگران پیامدهای انتقاد خود از بن سلمان بوده و اکنون او و خانواده‌اش در ترس زندگی می‌کنند.
بعد از رسوایی‌های مختلف عربستان مانند جنگ یمن، قتل خاشقجی، معاملات تسلیحاتی بزرگ با آمریکا و اروپا، تلاش برای عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی و ... سعودی‌ها احساس کردند که نیاز به یک لابی رسانه‌ای قدرتمند برای بهبود چهره خود در سراسر جهان دارند. در سایه سابقه سیاهی که عربستان طی این سال‌ها از خود به جا گذاشته بود، شرکت‌های لابی‌گری و روابط عمومی هرگونه قرارداد با این کشور را به منزله خودکشی می‌دانستند. اما ریاض نهایتا با بودجه مالی هنگفت موفق شد شرکت روابط عمومی «پیرسون مارستیلر» را جذب کند و این شرکت ۲ تبلیع رسانه‌ای برای عربستان انجام داد اما قرارداد بین آنها بعد از ۲ ماه فسخ شد. در این بین شرکت«کورفیز» یکی از بزرگترین لابی‌های رسانه‌ای است که از دو دهه گذشته تبلیغاتی در راستای ترویج نقش عربستان در «مبارزه با تروریسم» انجام می‌دهد. این شرکت همچنین مسئول مصاحبه با مقامات سعودی و تبلیغات برای آنهاست.
عربستان از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰ به شرکت مذکور ۷۵ میلیون و ۹۴۴ هزار دلار پرداخت کرد. اما اولویت‌های عربستان با وقوع تحولات جهان عربی در سال ۲۰۱۱ متفاوت شد و شرکت مذکور مامور ارائه خدمات به معارضان سوریه شد. در سال ۲۰۱۳ که عربستان از کودتای مصر حمایت می‌کرد شرکت کورفیز مسئول ارائه خدمات به معارضان مصری شد و هزینه‌های آن را ریاض پرداخت می‌کرد.
به همین ترتیب شرکت مذکور بعد از جنگ عربستان در یمن نیز مسئول انجام تبلیغاتی برای توجیه جنایت‌های ریاض در این کشور بود. حتی با وجود فشارهای فراوانی که بعد از جنایت قتل خاشقجی، به این شرکت برای قطع همکاری با عربستان وارد شد اما این شرکت آمریکایی در سایه بودجه هنگفتی که از سعودی‌ها دریافت می‌کرد همکاری خود را با آنها ادامه داد.
این شرکت از زمان ترور خاشقجی یعنی اکتبر ۲۰۱۸ تا ژانویه ۲۰۱۹، ۱۸ میلیون و ۸۱۴ هزار دلار از عربستان دریافت کرد؛ یعنی سه برابر مبلغی که در سال‌های قبل از این کشور می گرفت. بر اساس اسناد وزارت دادگستری آمریکا، از سال ۲۰۱۱ تاکنون عربستان بالغ بر ۴۰ میلیون و ۳۹۷ هزار دلار به این شکرت آمریکایی پرداخت کرده است.
منبع: الف