یکی از شرایط اجرای عدالت آموزشی برای همه داوطلبان آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، مقابله جدی با هر نوع تخلف و تقلب در فرایند برگزاری آزمون است و برای این منظور، حفاظت آزمون سراسری با بهره‌گیری از ظرفیت نهاد‌های امنیتی و انتظامی اقدامات لازم را برای پیشگیری و مقابله با هر نوع تخلف را انجام می‌دهد.
داوطلبانی که در سال‌های اخیر نشستن روی صندلی آزمون ورود به دانشگاه‌ها را تجربه کرده‌اند، با یک مسئله چالشی یعنی «لو رفتن سؤالات آزمون» روبرو شده‌اند. اگرچه مسئولان سازمان سنجش بار‌ها به این موضوع اشاره کرده‌اند که در سال‌های برگزاری کنکور هیچ سؤالی لو نرفته است، اما رسانه‌های رسمی و غیر رسمی بار‌ها نسبت به موضوع تقلب در کنکور مباحث فراوانی مطرح کرده‌اند.
واضح و روشن است تقلب در آزمون سرنوشت‌ساز کنکور به معنای تضییع حق داوطلبانی است که برای تصاحب صندلی‌های دانشگاه تلاش کرده‌اند. گاهی موضوع تقلب به قدری حاد می‌شود که به اعتبار علمی یک آزمون خدشه وارد می‌کند. با توجه به اهمیت امنیت برگزاری کنکور، مجلس شورای اسلامی در ارتباط با تخلفات کنکور، مصوبه‌ای در ۶ مهر ماه سال ۱۳۸۴ ابلاغ کرد و این مصوبه مجلس، ۲ هفته پس از ابلاغ، توسط شورای نگهبان تایید شد. این مصوبه که ۱۳ ماده دارد، تکلیف متخلفان را روشن می‌سازد.
تخلفات و جرایم در این قانون مشتمل بر موارد زیر است:
الف - ارتکاب هرگونه عملی که موجب بی‌نظمی در برگزاری آزمون گردد یا همراه داشتن هرگونه وسیله غیر مجاز از قبیل وسایل ارتباط الکترونیکی و دستگاه‌های حافظه‌دار.
ب - ارتکاب هرگونه عمل خلاف مقررات که آزمون داوطلب را از نظر علمی خدشه‌دار سازد از قبیل ارائه مدرک یا گواهی مجعول یا تصویر گواهی مجعول برای شرکت در آزمون، تبانی با داوطلبان یا افراد خارج از حوزه امتحانی یا دست‌اندرکاران آزمون از قبیل عوامل اجرایی و طراحان سؤال برای تخلف در آزمون، ثبت نام در آزمون با هویت مجعول یا شرکت در جلسه آزمون بجای داوطلب اصلی
ج - استفاده از هرگونه وسیله غیر مجاز از قبیل وسایل ارتباط الکترونیکی و دستگاه‌های حافظه‌دار.
د - کمک به داوطلب خارج از ضوابط برگزاری آزمون جهت پاسخ به سؤالات.
ه - دسترسی غیر مجاز به اطلاعات مربوط به داوطلبان یا استفاده غیر مجاز از آنها؛ و - هرگونه تغییر غیر مجاز سؤالات، اوراق و پاسخنامه‌های داوطلبان یا سایر مدارک و دفاتر مربوط به آزمون.
ز - افشای سؤالات آزمون یا تلاش در جهت دستیابی و افشای آن یا شرکت یا معاونت در این امر قبل یا حین برگزاری آزمون به هر نحو.
ح - خرید یا فروش سؤالات آزمون یا پاسخ آنها یا شرکت یا معاونت در این امر قبل یا حین برگزاری آزمون اعم از اینکه سؤالات یا پاسخ آنها واقعی یا غیر واقعی باشد.
چالش‌های امنیت کنکور ۱۴۰۲ پیش از برگزاری آزمون
حواشی تقلب و لو رفتن سؤالات آزمون ورودی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی چند سالی است که نگرانی‌ها و ابهامات زیادی را در اذهان عمومی جامعه به خصوص داوطلبان این رشته‌های پرطرفدار دانشگاهی ایجاد کرده است. درست دو هفته پیش از برگزاری نوبت اول کنکور ۱۴۰۲ در دی ماه، دکتر حسن مروتی، معاون امور آزمون‌های سازمان سنجش؛ صبح روز چهارشنبه ۱۴ دی ماه در برنامه تلویزیونی صبح بخیر ایران اعلام کرد: قصد داریم با همکاری وزارت ارتباطات در زمان برگزاری کنکور در کل کشور اینترنت را قطع کنیم.
اعلام این خبر با واکنش‌های بسیاری همراه شد به نحوی که عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور؛ ۳ روز پس از اظهار نظر معاون امور آزمون‌های این سازمان، در یک نشست خبری درباره قطع اینترنت توضیح داد و گفت: اینترنت، آخرین حلقه امنیت کنکور است.
تخلفات آزمون سراسری شامل چه مواردی می‌شود؟
همراه داشتن و استفاده از هرگونه وسیله غیرمجاز ارتباط الکترونیکی و دستگاه‌های حافظه‌دار مانند تلفن همراه، انواع ساعت‌ها، دستبندها، عینک‌ها و انگشتر‌های هوشمند، پیجر و هندزفری، انواع خودکار‌ها و پاکن‌های هوشمند، منجر به محرومیت از شرکت در آزمون برای یک تا ۱۰ سال بعد و محرومیت از گزینش علمی در آزمون‌های همان سال می‌شود. همچنین تبانی با داوطلبان یا افراد خارج از حوزه امتحانی یا دست‌اندرکاران آزمون و ثبت نام با هویت مجعول (ارائه مدرک، گواهی یا تصویر گواهی مجعول) و شرکت در آزمون به جای داوطلب دیگر مشمول محرومیت یک تا ۱۰ ساله و محرومیت از گزینش علمی همان سال می‌شود.
بر اساس اعلام سازمان سنجش آموزش کشور، کمک به داوطلبان دیگر جهت پاسخگویی به سؤال‌ها، خرید و فروش سؤالات آزمون یا پاسخ آنها و تلاش در جهت دستیابی و افشای سؤالات آزمون منجر به پرداخت جزای نقدی، حبس از یک تا ۵ سال یا هر دو مجازات می‌شود.
مجازات پیش‌بینی شده برای عضویت در یک گروه یا شبکه چه مجازی و چه حقیقی مدعی تقلب و تضمین قبولی در آزمون تشدید مجازات‌های پیش‌بینی شده در قانون را به همراه دارد.
دکتر محمدحسین حاجیلو، قائم مقام سازمان سنجش آموزش کشور درباره نحوه برخورد با متخلفان بر این باور است، قانون در تشدید مجازات افراد متخلف در شبکه‌ها و گروه‌ها صراحت دارد و ارتکاب هر یک از اعمال تخلف آمیز مرتبط با آزمون سراسری در قالب عضویت در یک گروه یا شبکه به تناسب نوع جرم می‌تواند به حبس از یک تا پنج سال نیز منجر شود. یکی از شرایط اجرای عدالت آموزشی برای همه داوطلبان آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی مقابله جدی با هر نوع تخلف و تقلب است و لذا شورای حفاظت آزمون سراسری با بهره‌گیری از ظرفیت نهاد‌های اطلاعاتی و امنیتی اقدامات لازم را برای پیشگیری و مقابله با هر نوع تخلف را انجام خواهد داد.
منبع: ایسنا