موانع شهری محیط را برای افراد کم توان نا امن می‌سازد و باعث عدم دسترسی افراد دارای ناتوانی و معلولیت به محیط می‌شوند و فرصت‌های مشارکت افراد در صحنه‌های مختلف زندگی اجتماعی را از بین می‌برند این مسئله دامنه وسیع فرصت‌های آموزشی، اقتصادی و فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی را نیز در بر می‌گیرد. موضوع از دست دادن فرصت تنها محدود به فرد دارای معلولیت نیست، بلکه فرصتی است که جامعه نیز آن را از دست می‌دهد، بنابراین حذف موانع ضرورتی برای اطمینان از ایجاد فرصت‌های برابر و امکان مشارکت فرد در فعالیت‌های اجتماعی است ناتوانی افراد دارای معلولیت در دسترسی آسان به تسهیلات و فضا‌های شهری در واقع نه به دلیل معلولیت آنان، بلکه به لحاظ ناتوانی اجتماع در سازگاری امکانات و فضا‌های شهری با نیاز‌های این افراد است.
از سوی دیگر شیب‌های طولی نامناسب پیاده رو که سبب فشار زیاد روی ستون فقرات معلولان جسمی حرکتی می شود و شیب‌های عرضی که مانع حرکت در پیاده رو‌ها خواهد شد، از جمله این موانع هستند.
وجود مصالح ساختمانی، وجود موانعی مثل درخت، تیر چراغ برق، دریچه‌های آب رو در کف پیاده رو، پستی و بلندی‌ها و مشخص نبودن سواره رو و پیاده رو در کوچه‌ها، وجود موانع عبوری برای موتور سیکلت‌ها در پیاده رو‌ها که مانع ورود معلول با صندلی چرخدار به پیاده رو می شود را می‌توان به عنوان موانع بیشماری برای تردد معلولان، نام برد.
خانم سهیلا احمدپور یکی از معلولان استان همدان هست که ۳۶ سال سن دارد، می‌گوید: نیاز‌های معلولان باید در شهر و بدنه طراحی‌های شهری از مکان‌های عمومی، همچون سرویس‌های بهداشتی و وسایل نقلیه عمومی و حتی عبور و مرور آن‌ها از سطح شهر مورد توجه باشد.
جای پارک خودروی معلولان میزبان دیگر خودروها است
این بانوی دارای معلولیت همدانی در ادامه صحبت‌های خود، خواستار رسیدن افراد معلول به سهمیه و حقشان شد و گفت: این روزها شاهدیم که جای پارک خودرو ویژه معلولان میزبان خودروهای دیگر افراد است و این سوال وجود دارد که چرا وجود تابلوی پارک ویژه معلولان باعث نمی‌شود که فرد دیگری در این مکان پارک نکند؟
او گفت: اتوبوس‌های مناسب ویژه معلولان در همدان وجود ندارد و از سویی، طراحی شهری نیز به سمت و سوی دیگری رفته به نوعی که یک فرد دارای ویلچر حتی نمی‌تواند از موانع آهنی ابتدا و انتهای پیاده راه‌های همدان عبور کند.
احمد پور با بیان اینکه برای استفاده از دستگاه‌های خودپرداز بانکی، افراد دارای معلولیت به ویژه آن‌ها که دارای عصا، واکر و ویلچر هستند، دچار مشکل می‌شوند؛ گفت: معلولان فراموش شده‌اند.
این بانوی همدانی در ادامه صحبت‌های خود، از اجرایی نشدن قانون جامع حمایت از معلولان گلایه و اضافه کرد: اکنون می‌بینیم که قانون جامع معلولان، ضمانت اجرایی ندارد و البته می‌بینیم که بسیاری از افراد دارای معلولیت نیز نسبت به حق و حقوق خود آگاهی ندارند.
احمدپور گفت: هربار می‌خواهند از بودجه‌ای، قانونی یا تسهیلاتی بدهند، معلولان نخستین گروه هستند، اما در اولویت‌های برنامه‌ریزی‌ها و پیش بُردن قانون‌ها، معلولان نه‌تنها در اولویت نیستند، بلکه به‌راستی فراموش شده اند.
خانم فرشته نیک زاد ۲۲ ساله که یکی از روشندلان استان همدان هم می گوید: روشندلان مشکلات بسیاری دارند این مشکلات شامل اشتغال، مسکن، ازدواج و عبور و مرور در خیابان هااست که برغم پیگیری‌های به عمل آمده تا کنون به نتیجه‌ای نرسیده است.
او در ادامه گفت: ابیشتر افراد روشندل در همدان مستأجر هستند و درآمدی ندارند و شاهدیم که علی رغم داشتن مدارک تحصیلی بالا بیکار هستند و افراد متأهل در این بین، دست فروشی می‌کنند، اما همچنان وضعیت ساخت مسکن برای آن‌ها به نتیجه نرسیده است.
نیک زاد گفت: این افراد حتی اگر بخواهند از کتابخانه ویژه نابینایان استفاده کنند باید تا بالای تپه مصلی بروند در حالی که عبور و مرور به آن مکان حتی برای افراد سالم و بدون معلولیت هم به‌سختی ممکن است.
روشندلان نیاز به حمایت بیشتری از سوی مسئولان دارند
خانم اعظم مرادی مدیرعامل انجمن روشندلان استان همدان گفت: باید فرهنگ‌سرایی در مکانی مناسب برای معلولان و توان‌یابان همدان در نظر گرفته شود تا نه تنها این افراد بتوانند در آن فضا‌ها مهارت کسب کنند، بلکه از خانه‌نشینی نجات یابند، ایده بدهند، خلاق شده و وارد حوزه کارآفرینی شوند.
مرادی به دغدغه‌های روشندلان همدان در استفاده از فضا‌های شهری اشاره کرد و گفت: در همدان حتی یک بانک مجهز به خط بریل هم وجود ندارد، چه برسد به اینکه نظام بانکی گویا داشته باشیم و بار‌ها در این زمینه خواستار استقرار سه باجه مختص افراد نابینا در محل‌های پرتردد شده‌ایم، اما تاکنون هیچ اقدامی نشده علی رغم اینکه در استان همجوار ما یعنی استان کرمانشاه، حدود شش بانک به سامانه نابینایان مجهز شده است.
او با بیان اینکه خط ویژه نابینایان در پیاده راه بوعلی همدان و جنس سنگ فرش این محدوده بسیار نامناسب است گفت: این خطوط که باید برجسته باشند برای افراد روشندل قابل لمس نیستند و حتی همین خطوط به صندلی‌ها و مبلمان شهری که شهرداری طراحی کرده است، برخورد می‌کنند!
مرادی با گلایه مندی گفت: دکه‌های روزنامه فروشی روی خطوط ویژه نابینایان قرار گرفته و علی رغم این همه هزینه برای اجرای طرح پیاده راه بوعلی شاهد این مشکلات هستیم چراکه از نماینده معلولان مشاوره‌ای گرفته نشده‌اند و نه تنها برحسب نیاز‌های آن‌ها نیست بلکه بی توجه به این نیاز‌ها است.
بیشتر بخوانید
دانشجوی دکترایی که شغلی ندارد ما را مثل افراد عادی ببینید
آقای حمید کولانی متولد ۱۳۶۶ و دانشجوی دکترای تربیت بدنی است که ۱۳ مقام جهانی و آسیایی در رشته‌های ورزشی دارد و یک بار نیز در مسابقات پارالمپیک ریو سال ۲۰۱۶ شرکت کرده و نابینای مادرزاد است.
او با بیان اینکه در استان همدان روند به شکلی است که اشتغال معلولان را در ادارات انجام نمی‌دهند گفت: بیشتر نابینایان و البته معلولان در استان همدان بیکار هستند و علی رغم اینکه در استان‌های دیگر، افرادی که از نظر تحصیلی و ورزشی از بنده در سطح پایین‌تری قرار دارند، در رأس کار‌ها قرار گرفته‌اند، اما من شغلی ندارم.
با ترس در خیابان‌های همدان راه می‌روم
حمید کولانی در خصوص عدم مناسب سازی‌های فضای شهری در همدان نیز ضمن ابراز ناراحتی گفت: متأسفانه با ترس در خیابان‌های همدان راه می‌روم که مبادا در چاله‌ای بیفتم، خط کشی‌هایی که برای افراد روشندل در همدان انجام شده، فقط در محدوده بالای شهر وجود دارد که البته همان هم غیراستاندارد است.
این جوان موفق روشندل همدانی به وضعیت پیاده راه بوعلی همدان که با شعار انسان محوری آغاز به کار کرد نیز اشاره کرد و گفت: خط‌ها و محل عبور نابینایان در این محدوده نیز استاندارد نیست و عملاً فرد روشندل برای عبور و مرور از این محدوده با مشکلات بسیاری مواجه است.
کولانی ادامه داد: مسئله اشتغال به عنوان مهم‌ترین مشکل معلولان باید حل شود، می‌خواهیم که ما را مثل افراد عادی ببینند چراکه اگر ما معلولیتی داریم، خواست خداوند بوده است، اما این روزها، گویی در برنامه ریزی‌ها اصلاً ما را نمی‌بینند.
او گفت:طراحی شهری همدان اگرچه عنوان انسان محوری را یدک می‌کشد، اما همچنان ابتدایی‌ترین طراحی‌هایش در انطباق با عدالت اجتماعی لنگ می‌زند؛ در طراحی‌های شهری به جامعه معلولان بی توجهیم و با این حال از آن‌ها می‌خواهیم که در مسیر توانمندسازی قدمی بردارند.
خیابان‌ها و کوچه‌های شهر ما برای معلولان استاندارد نیست
آقای محمدعلی افشاری رئیس جامعه توانمندان (معلولان) همدان گفت: متاسفانه اصلاح شرایط مناسب سازی شهری برای معلولان را در برداشتن چند پله از ورودی ساختمان‌ها و تغییرشکل آن برای عبور ویلچر‌ها می‌دانند و همین سطحی‌نگری به مطالبات و خواسته‌های به‌حق این قشر سبب شده که خانه‌نشینی و انزوا سهم آنان شود و از فرصت‌های برابر برای شهروندان، بی‌بهره باشند.
او گفت: وضعیت پیاده‌رو‌های ما به نحوی است که در بسیاری از موارد یک معلول حاضر است از کنار خیابان عبور کند، اما به دلیل اختلاف سطح پیاده‌رو‌ها و گاهی صاف شدن بیش از اندازه برخی نقاط، وارد این بخش‌ها نشود این یعنی بسیاری از خیابان‌ها و کوچه‌های شهر ما برای این اقشار استاندارد نیست.
افشاری با بیان اینکه امروز مسئله کم توانان جسمی، ذهنی و حرکتی مشغله خانواده‌های بسیاری است، گفت: در شهر همدان چه خدماتی به این خانواده‌ها ارائه شده است؟ چند درصد از فضا‌های عمومی شهری مناسب حضور معلولان در یک روز تعطیل به همراه خانواده هایشان است؟ چرا شهر ما از حضور لطیف و موثر این همه استعداد در حوزه‌های مختلف محروم است؟ آیا صرفاً پرداخت مبالغی حقوق و تخفیف از سوی سازمان بهزیستی یا برخی ارگان‌ها به معلولان برای حمایت از این قشر کافی است؟ و آیا حمایت، معنایی جز فراهم کردن امکانات زندگی برای این افراد دارد؟
او با بیان اینکه در خصوص تامین وسایل توانبخشی هم مشکلاتی وجود دارد گفت: معلولان هزینه‌های فراوانی را متحمل می‌شوند تا تجهیزات مورد نیاز خود را تأمین کنند در حالی که سازمان بهزیستی درصدی را و آن هم برای برخی این اقلام را تامین می‌کند.
تامین مسکن معلولان از وعده تا وعید
افشاری قول تامین مسکن در همدان برای معلولان را تنها یک شعار دانست و گفت: بسیاری از بچه‌های معلول در تامین هزینه‌های مسکن، یعنی در خصوص ودیعه و هم در خرید مسکن دچار مشکلات جدی هستند به طوری که ودیعه مسکن ۱۵ میلیون تومانی که در اختیار معلولان قرار می‌دهند مشکل آن‌ها را حل نمی‌کند و حتی با این میزان یک معلول در پایین از شهر نیز نمی‌تواند خانه‌ای اجاره کند.
حدود ۳۰ هزار معلول در استان همدان زیرپوشش بهزیستی هستند
امیر کوکائیان معاون امور توانبخشی بهزیستی استان همدان با بیان اینکه جمعیت معلولان زیرپوشش بهزیستی در همدان حدود ۳۰هزار نفر است گفت: در این میان۲۰ هزار و ۲۰۶ نفر از این افراد خدمات مستمری دریافت می‌کنند که ۳۰۰ نفر آن‌ها در یک سال گذشته زیر پوشش قرار گرفته‌اند.
او گفت: برای کمک رسانی به جامعه معلولان استان پشت نوبتی‌ها برای دریافت تجهیزات به حداقل رسیده و از طرفی دریافت ویلچر که یکی از اقلام پر مصرف این قشر است نیز پشت نوبتی ندارد.
کوکائیان در خصوص مشکل مسکن برای معلولان به افزایش کمک هزینه بلاعوض برای آن‌ها اشاره کرد و گفت: مبلغ کمک هزینه مسکن برای خانواده‌های تک معلولی به ۱۵۰ میلیون تومان در شهر و ۱۰۰ میلیون تومان در روستا افزایش یافته و این مبلغ برای خانواده‌های دارای ۲ معلول ۲۰۰ میلیون تومان در شهر و ۱۵۰ میلیون تومان در روستا مقرر شده است.
او گفت: این شرایط در حالی است که مدیریت شهری همدان به تازگی از هزینه کرد اعتبار ۵۰۰میلیارد ریالی خود برای بهسازی معابر خبر داده است هزینه‌ای که به نظر می‌رسد نیاز معلولان در اصلاح معابر آن گم شده است.
گزارشگر سعیده مختاری