دیر شد، اما بالاخره شد؛ رویای دیرینه مردم استان خشک و کویری یزد به حقیقت پیوست؛ آب خلیج فارس به استان می‌رسد؛ تحولی شگرف که در تاریخ یزد ماندگار خواهد شد.
تامین آب پایدار و قابل اتکا مطالبه دیرینه و قدیمی مردمان سخت کوش دیار بادگیر‌ها و شهر قنات، قنوت و قناعت بوده، مردمانی که پدران آن‌ها آب را از دل زمین استخراج می‌کردند و حالا سالهاست که از کم آبی رنج می‌برند.
قرار است ۲۲ دیماه جاری عملیات خط انتقال آب به طول ۷۳۰ کیلومتر از خلیج فارس به استان یزد به دست رییس جمهور آغاز شود؛ این ابرپروژه، نیازمند سرمایه‌گذاری بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است و پس از راه اندازی، ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب به استان منتقل می‌کند و دبی انتقال هم ۶.۷ متر بر ثانیه است و آن طور که استاندار یزد گفته عملیات اجرایی آن سه سال طول می‌کشد.
استان یزد سالهاست که با غول خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند و انتقال اب زاینده رود در سال ۷۸ هم هر چند اوضاع را بهبود بخشید، اما نتوانست مرحمی بر زخم کهنه کم آبی و خشکسالی در استان باشد و این غول سرکش تاکنون تاخته است.
کم آبی از عوامل محدود کننده توسعه و کلیه فعالیت‌های بشر از جمله کشاورزی، صنعت، گسترش شهرنشینی و حتی اصل سکونت و حیات در یک نقطه جغرافیایی است.
پیشینه تاریخی کم‌آبی در استان یزد
کم آبی استان یزد به سال‌های قبل و حتی پیش از انقلاب بر می‌گردد و اصلی‌ترین مسئله دولتمردان در مورد این استان همین کمبود آب بوده است.
در اوایل دهه ۶۰، کمبود آب استان مورد توجه مسئولان وقت و از جمله شهید آیت الله صدوقی قرار گرفت؛ در آن زمان، طرح انتقال آب از مروست به یزد مطرح و تصمیم بر این شد که با ساخت سد‌هایی بر روی رودخانه‌های بوانات و خوانسار، آب مورد نیاز تامین شود که مطالعات این پروژه با اعتبار ۹ میلیون تومان از سوی استانداری انجام گرفت، اما این طرح در سال ۱۳۶۰ با سفر وزیر وقت نیرو و کارشناسان این وزارتخانه و بررسی سنجش آبدهی رودخانه‌های مورد نظر، مورد قبول واقع نشد.
به دنبال آن وزارت نیرو طرح انتقال آب از سرشاخه‌های کارون را بعنوان راهکاری بلند مدت برای مسئله آب استان قابل بررسی دانست و انتقال آب از مناطق دیگر تنها راه تامین آب استان عنوان شد، زیرا برداشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی استان به مصلحت نبود.
کم آبی استان یزد به سال‌های قبل و حتی پیش از انقلاب بر می‌گردد و اصلی‌ترین مسئله دولتمردان در مورد این استان همین کمبود آب بوده استدر سال ۱۳۶۶ استان یزد شاهد اتفاق مهمی بود، در جلسه‌ای که آیت الله خاتمی امام جمعه وقت یزد نیز در آن حضور داشت، توافقنامه‌ای مبنی بر انتقال آب از زاینده رود به بالای ورزنه یزد به میزان ثابت سالانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب در سال به امضاء رسید و ۱۰ میلیارد ریال هزینه اجرای طرح اعلام گردید.
در همین سال‌ها پیگیری‌های مردمی و مسوولان استان برای انتقال آب به یزد شدت گرفت.
در سال ۱۳۶۸ با حضور وزیر وقت نیرو، مسئولان استان یزد و اصفهان، انتقال ۷۸ میلیون مترمکعب در سال مورد توافق قرار گرفت و بر انتقال آب از چشمه لنگان به زاینده رود نیز تاکید شد و عملیات عمرانی طرح در شهریور ۱۳۷۳ آغاز شد و فاز نخست انتقال آب از زاینده رود به شهر یزد در اسفندماه ۱۳۷۸ به بهره برداری رسید.
به این ترتیب، آب زاینده رود پس از طی کردن مسیر ۳۳۳ کیلومتری به میزان ۹۰۰ لیتر در ثانیه وارد شبکه شهری یزد شد که در خرداد ۱۳۷۹ به ۱۲۰۰ لیتر رسید که ۷۰ درصد مصرف شرب شهروندان را تشکیل می‌داد.
مشکل، همچنان باقی؟
آب به یزد رسید، اما زخم کهنه کم آبی یزدی‌ها التیام نیافت؛ افزایش جمعیت، خشکسالی‌های پی در پی و شکسته شدن گاه و بیگاه خط انتقال آب به استان، نشان داد که باید چاره‌ای اساسی برای تامین پایدار اب یزد خشک و سوزان تدارک دید، راه چاره‌ای که همیشگی و قابل اتکا باشد.
خشکسالی‌ها و بارش‌های بی‌رمق در طول سال‌های گذشته، مردمان سخت کوش و نجیب یزد را دل آزرده کرد و پیامد‌های ناگواری از خود بر جا گذاشت که مهاجرت روستاییان به شهرها، تغییر کاربری زمین‌ها و باغ‌های کشاورزی و آبرسانی سیار با تانکر به بسیاری از روستاها، فقط بخشی از این پیامد‌های ویران کننده بود.
کار به جایی رسید که طی چند سال اخیر صحبت از مهاجرت و ترک یزد شد! خیلی‌ها نظر دادند و گفتند که یزد طی ۲۰ سال اینده دیگر جای سکونت نخواهد بود و حتی زندگی در مناطق شمالی کشور را پیشنهاد دادند!
و البته در این میان، برخی تنگ نظری‌ها نیز به گوش رسید به گونه‌ای که چند نفری که خود را صاحب نظر یا رسانه‌ای می‌دانستند معتقد بودند یزد همیشه با بی آبی عجین بوده و نیازی به انتقال آب ندارد! نظریه‌ای نپخته که ناشی از عمق بی‌اطلاعی آن‌ها بود.
آغاز یک تحول شگفتانه و شگرف
مردم، دیگر داشتند به باور‌های غلطی، چون "یزد دیگر جای سکونت نیست یا باید با همین شرایط بسازیم یا قرار نیست کسی برای ما کاری انجام دهد یا... " عادت می‌کردند که ورق برگشت.
دولت سیزدهم که همه توان خود را برای بهبود وضعیت مردم در همه حوزه‌ها به کار گرفته بود از یزد هم غافل نشد و برنامه ریزی برای حل مشکل آب استان در دستور کار قرار گرفت.
خشکسالی‌ها و بارش‌های بی‌رمق در طول سال‌های گذشته، مردمان سخت کوش و نجیب یزد را دل آزرده کرد و پیامد‌های ناگواری از خود بر جا گذاشتدستور شخص رییس جمهور برای پیگیری و تامین بار مالی انتقال اب از دریا به استان یزد به نتیجه رسید و این آغاز یک تحویل عظیم در زندگی مردم استان یزد بود.
اما آن کسی که نقش بسیار پر رنگی در این زمینه داشت و برای اجرای خط انتقال اب به استان تلاشی شبانه روزی و کم‌نظیر داشت و همه هم و غم خود را برای تامین پایدار آب گذاشت استاندار فعلی استان بود.
مهران فاطمی، چراغ خاموش به دولت سر میزد و مجدانه پیگیر اجرای طرح انتقال اب به استان بود به گونه‌ای که دولتی‌ها در تهران هر موقع او را میدیدند عبارت "باز شما پیدات شد! " را برای استاندار به کار می‌بردند!
و حالا اتفاقی بی‌نظیر در حال رقم خوردن است، ۲۲ دیماه رییس جمهور به یزد می‌آید تا طرح انتقال آب از خلیج فارس به استان را کلید بزند، ابر طرحی که گفته شده سه سال به طول می‌انجامد و می‌تواند بخش مهمی از رنج و غم کم آبی مردمان این دیار را جبران کند.
تلاش‌های یکساله دولت سیزدهم، استاندار، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دیگر مسوولان استان به بار نشست و قرار است پنجشنبه آینده عملیات این طرح بزرگ با حضور رییس جمهور آغاز شود، طرحی که بی‌شک، شگفتانه‌ای بی‌نظیر برای مردم استان یزد رقم خواهد زد و آن‌ها را به اینده امیدوار خواهد کرد؛ مبارکتان و گوارای وجودتان.
تامین ۱۵۰ هزار میلیارد تومان اعتبار انتقال آب به دستور رییس جمهور
استاندار یزد با اشاره به عملیات اجرایی خط انتقال آب از دریا به استان یزد با حضور رییس جمهور گفت: در این زمینه ۱۵۰ هزار میلیارد تومان از محل حقوق دولتی معادن کشور با دستور رییس جمهور به استان تخصیص یافته است.
مهران فاطمی افزود: اجرای این ابرطرح که می‌تواند دغدغه آب شرب و صنعت استان را رفع کند، برای استان بسیار حائز اهمیت است.
او با بیان اینکه در طول ۱۵ ماه اخیر به صورت شبانه روزی برای حل مسئله آب استان تلاش کرده ایم و خوشبختانه تلاش‌های استان برای انتقال آب از دریا به استان جواب داده است، خاطرنشان کرد: با دستور رئیس جمهور مقرر شد اعتبار مورد نیاز تامین شود.
فاطمی مصرف کنونی آب شرب استان را ۱۴۰ میلیون مترمکعب ذکر کرد و افزود: ۶۵ میلیون مترمکعب از این میزان از طریق خط انتقالی و ۷۵ میلیون مترمکعب آن از منابع آب‌های زیرزمینی با شاخص کیفی (EC) بالای ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ تامین می‌شود در حالی که آب استاندارد باید دارای شاخص کمتر از یکهزار باشد.
۱۵۰ هزار میلیارد تومان از محل حقوق دولتی معادن کشور با دستور رئیس جمهور برای انتقال آب به استان تخصیص یافتوی گفت: هم اکنون در زمان کمینه مصرف استان ۸۰۰ لیتر بر ثانیه و در اوج زمان مصرف ۱۸۰۰ لیتر بر ثانیه کمبود آب فقط در بخش شرب داریم.
استاندار یزد اظهار داشت: در شرایط کنونی برای سفر دور دوم ریاست جمهوری به استان تنها چیزی که می‌تواند دل مردم یزد را شاد کند حل مسئله آب است.
روند اجرای طرح از زبان استاندار
استاندار یزد ادامه داد: در راستای حل مشکل آب یزد برای نخستین بار در سطح وزرا و معاونین ریاست جمهوری جلسه‌ای برگزار شد که وزیر صمت، وزیر نیرو، رئیس دفتر و معاون رئیس جمهور مقاماتی بودند که در این جلسه حاضر شدند و در آن جلسه به وزارت صمت و وزارت نیرو یک ماه فرصت داده شد تا مدل تامین مالی ابرپروژه انتقال آب به یزد را پیاده سازی کنند.
او اضافه کرد: سرانجام نیز این دو وزارتخانه یک ماه کار کردند و یک "پیش تصویب نامه" تنظیم و آماده کردند که مطابق آنچه در ماده ۴ این پیش تصویب نامه قید شده است، موضوع و بحث واگذاری یک یا چند معدن از استان یزد بابت هزینه‌های انتقال آب عملا منتفی شد؛ مطابق قوانین موجود در کشور کلیه معادن دولتی موجود در کشور موظف به پرداخت یک حقوق دولتی به خزانه کشور هستند.
به گفته او دولت متعهد شد که مطابق ماده ۴ این پیش تصویب نامه از محل حقوق دولتی معادن کل کشور مبلغ ۱۵۰ هزار میلیارد تومان را ظرف مدت ۱۰ سال به یک شرکت ذیصلاح پرداخت کند و در مقابل آن شرکت نیز موظف و متعهد به سرانجام رساندن پروژه خط لوله انتقال آب به استان یزد ظرف مدت ۳ سال خواهد بود.
فاطمی اضافه کرد: در نتیجه انجام پروژه انتقال آب خلیج فارس به استان آب مورد نیاز مصارف مختلف در استان یزد تا مدت ۵۰ سال آینده به طور کامل تامین شده و در دسترس استفاده خواهد بود.
درخواست امام جمعه یزد برای همکاری معادن در انتقال آب به استان
نماینده، ولی فقیه در استان و امام جمعه یزد گفت: بودجه انتقال آب از سهم دولت از معادن استان تامین می‌شود و باید معادن در این زمینه همکاری لازم را انجام دهند.
آیت الله محمدرضا ناصری افزود: مسئله آب یزد، مسئله‌ای بسیار حیاتی برای استان است و باید تمام دستگاه‌ها و مسئولان استانی در این زمینه و برای تامین هزینه‌های انتقال آب همکاری لازم را داشته باشند.
ناصری با بیان اینکه همکاری معادن برای پروژه انتقال آب به یزد بسیار مهم است تصریح کرد: درآمد حاصل از معادن تماما برای سهامداران نیست، بلکه به مردم استان نیز تعلق دارد؛ انتظار می‌رود همانطور که معادن با سرعت خطوط انتقال آب لازم برای معدن خود را ایجاد کردند، با همان سرعت هم به پروژه انتقال آب استان نیز کمک کنند.
او خاطرنشان کرد: ظرفیت معادن استان به میزانی است که می‌توانند به حل مشکل آب و سایر مشکلات استان کمک کنند بنابراین انتظار می‌رود معادن بزرگ استان در پروژه‌های مهم استانی نیز با استان همکاری کنند، زیرا باید بدانند که معدن سرمایه‌ای است برای مردم و درآمد حاصل از آن باید برای مردم صرف شود.
آب، اولویت اول استان یزد
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار یزد گفت: اولویت اول استان، مسئله آب است که به فضل خدا، حمایت‌های شخص آیت الله رئیسی و تلاش‌های مجدانه مدیران ارشد استان برای همیشه حل و فصل خواهد شد.
علی اکبر عزیزی افزود: با آغاز عملیات اجرایی خط انتقال آب از دریا با حضور رییس جمهور در روز پنجشنبه ۲۲ دی، آب پایدار استان تامین و نگرانی مردم در این زمینه به پایان می‌رسد.
اواظهار کرد: این ابر پروژه که از آن به عنوان انقلاب یزد میتوان نام برد با اعتباری برابر با بودجه ۱۵۰ سال استان، عملیاتی و انشالله طی سه سال به بهره برداری خواهد رسید.
آب انتقالی، صنایع و کشاورزی پر بازده استان را تامین می‌کند
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای یزد هم از ابر پروژه انتقال آب از دریا به استان بعنوان یک پروژه ثمربخش یاد کرد و گفت: قرار است آب انتقالی، صنایع و کشاورزی پر بازده استان را تامین کند.
جوادیان زاده افزود: فلات مرکزی، از نیروی کار مناسبی برخوردار است، بهره وری خوبی دارد و از آفتاب و خاک خوبی هم بهره‌مند می‌باشد و لذا آب کافی هم باشد موجب رونق و ترقی کشور می‌شود.
او ادامه داد: پروژه انتقال آب با حجم سرمایه گذاری ۱۳۰۰ میلیارد ریال طی چهار سال برنامه ریزی شده و ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب را به استان انتقال می‌دهد و استان‌های یزد و کرمان را تامین می‌کند.
به گفته او انتقال آب که با هدف تامین اب مورد نیاز کشاورزی و صنعت است می‌تواند به افزایش منابع آب زیرزمینی استان کمک کرده و پشتیبان کننده آب شرب نیز باشد؛ و حالا مردم یزد در انتظار ورود رییس جمهور و آغاز عملیات انتقال آب از دریا هستند، انتظاری که به همت دولت سیزدهم به نتیجه رسید.
منبع: ایرنا