امروز در برنامه رادیو سلامت آقای دکتر ابوالفضل خلخالی معاون دفتر تخصصی صنایع خودروی وزارت صمت و عضو هیئت علمی مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت حضوریافته و به سوالات مجری پاسخ داد.
سوال: خیلی‌ها معتقدند دولت نمی‌تواند سهامدار خوبی برای خودروسازان باشد می‌خواهیم بپرسیم که الان فرآیند خصوصی سازی صنعت خودرو در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
خلخالی:مسائلی که الان صنعت خودروی ما با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کند این که تمام مسائل موجود را ما به دلیل این که مدیریت صنعت خودرو به صورت دولتی بوده، این یک تصمیم گیری یا نتیجه گیری درستی به اعتقاد بنده نیست. ما در این صنعت خودرو نقش آفرینان متعددی داشتیم که موثر بر وضعیت حال حاضر صنعت خودرو هستند به هرحال در حال حاضر در هر دو خودروساز بزرگ که شما نام بردید دولت کمتر از ۲۰ درصد سهام دارد و طبق اصل ۴۴ قانون اساسی این که ما کمتر از یک درصد سهام دولت داشته باشیم قابل انجام است و آن مجموعه‌ها به لحاظ خصوصی سازی چالش دولتی بودن را نخواهند داشت. اما مسائلی که در حال حاضر در صنعت خودرو وجود دارد همان طور که عرض کردم نقش آفرینان متعددی در آن موثر بودند اتفاقا خودروسازی ما در زنجیره تامینش تمام بخش‌ها خصوصی هستند و آن‌ها هم در مسئله کیفیت خودرو، تولید خودرو یا مسائل این چنینی موثر هستند و این که ما فکر کنیم که تمام چالش‌ها به دلیل مداخله دولت هست و امروز برای این که مداخله دولت را حذف کنیم این برداشت را داشته باشیم که با حذف مداخله دولت همه مسائل صنعت حل می‌شود، به اعتقاد من این برداشت درستی نیست. در واقع ما در حال حاضر همزمان با مداخله دولت مداخله بخش خصوصی را هم داریم.
سوال: حرف همین است. در اصل اگر بخواهیم عمیق نگاه کنیم به صنعت خودروسازی همه چیز دست بخش خصوصی است، ولی همه چیز به اسم دولت تمام می‌شود نظر شما در این خصوص چیست؟
خلخالی: ما در ابتدا تمام اشکالاتی که متوجه حال حاضر صنعت خودرو هست را بر عهده یا تعهد دولت نبینیم که مداخله دولت باعث شده این اتفاق بیفتد نه اتفاقا ضعف عملکرد ما در بخش خصوصی هم باعث وضع حاضر است. از این نکته می‌خواهم این نتیجه را بگیرم که اگر ما واگذاری انجام بدهیم خیلی با دقت باید این کار انجام شود بخش خودروسازی ما صنعت کوچکی نیست یک صنعت بسیار بزرگ است که در اقتصاد صنایع ملی ما به صورت جدی تاثیرگذار است و اصلا نمی‌شود بدون دقت نظر با آن برخورد کرد و شما اگر به گذشته خصوصی سازی ما نگاه کنید اتفاقاتی که افتاده، مثال هایش متعدد است. موارد متعددی که داشتیم اتفاقاتی که افتاده اگر خدایی نکرده ما بی ملاحظه در صنعت خودرو اقدام بکنیم این اتفاقات دیگر در سطح یک بنگاه نخواهد بود در سطح ملی اتفاق خواهد افتاد در نتیجه باید با دقت نظر خیلی بالایی این کار را انجام بدهیم
سوال: در خصوصی سازی اهلیت در نظر گرفته می شود؟
خلخالی: بله بر این اساس قطعا مهم‌ترین موضوع اهلیت بخش خصوصی است که می‌خواهد این مسئله را بر عهده بگیرد. ما اگر که قرار است خودروسازی ما یک سرمایه ملی بسیار بزرگی هست و حجم معاملاتی که در خودروسازی اتفاق می‌افتد، نقدینگی که در خودروسازی داریم، فروشی که در خودروسازی داریم، متناسب با آن باید شما زیان‌ها و این‌ها را ببینید؛ قطعا ممکن است که جریاناتی بخواهند با بیان این نکته، ذکر این نکته که زیان انباشته وجود دارد از این ارزش بکاهند در نتیجه ما نباید از این نقطه نظر به این موضوع نگاه کنیم، ما باید ارزش خودروسازی مان را بدانیم یک سرمایه ملی است.
یک نکته را عرض کنم که صنعت خودروی ما لوکوموتیو سایر صنایع است، آن اتفاقی که در صنعت خودرو می‌افتد، در سایر صنایع بسیار موثر است، در نتیجه یکی از رویکرد‌های مهم کسانی که این خودروسازی را قرار است بر عهده بگیرند باید این باشد که تمام زنجیره ارزش صنعت خودرو را در نظر بگیرند و ما بتوانیم خودرو‌هایی را داشته باشیم که تماما ایرانی باشند، برگرفته از فکر ایرانی و با طراحی ایرانی باشد و بتوانیم به تمام زنجیره عرضه بر اساس یک خودروسازی دانش بنیان دست پیدا کنیم.
سوال: یک معضلی هست علاوه بر این که شما اشاره کردید که سهام دو خودروساز کمتر از ۲۰ درصد است بالاخره مدیر عامل را تعیین می‌کنند بالاخره یک معضلی وجود دارد که در شرکت سایپا ۴۰ درصد سهام در اختیار شرکت‌های زیرمجموعه خودش است در شرکت ایران خودرو ۲۴ درصد سهامش در اختیار زیرمجموعه شرکت خودش است ابتدا نباید این موضوعات حل شود بعد برویم سراغ واگذاری سهام دولتی؟
خلخالی: دقیقا درست است ما ابتدا باید مسئله سهام تودلی و اصطلاحا سهام چرخه‌ای که در این دو خودروساز تقریبا به یک اندازه وجود دارد را حل کنیم و در ابتدا این مسئله حل شود بعد بیاییم روی بحث واگذاری فکر کنیم. یا این که همزمان با موضوع واگذاری مسئله سهام چرخه‌ای را هم حل کنیم، همه این‌ها نیازمند این است که این موضوع به صورت تدریجی انجام شود، آخرین دستوری که از طرف ریاست محترم جمهوری هم وجود دارد به این صورت است که از سال ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۵ به تدریج این واگذاری انجام شود که این دقت نظر‌ها در آن لحاظ شود.
سوال: تجربه‌ای هم داشتیم که مثلا روی خودروسازی‌های خارجی که دولتی باشند و بعد بیایند بخش خصوصی؟
خلخالی: شرکت‌ها، بنگاه‌های اقتصادی از یک حدی که بزرگتر می‌شوند در مسائل مختلف حاکم بر جامعه و کشور موثر می‌شوند. در مسائل اقتصاد کلان تاثیر می‌گذارند روی مسائل اجتماعی تاثیر می‌گذارند روی مسائل سیاسی تاثیر می‌گذارند، روی مسائل حکمرانی می‌توانند تاثیر بگذارند، بر این اساس شرکت‌ها به لحاظ ابعاد اقتصادی از حدودی که بزرگتر می‌شوند دولت‌ها موظف هستند که در مسائل آن‌ها به صورت مستقیم موثر باشند و دقت نظر داشته باشند، اصلا این طور نیست که یک شرکتی مثل رنو که از یک حدی بزرگتر می‌شود و می‌تواند به جوامع مختلف حکمرانی در کشور فرانسه به عنوان مثال موثر باشد دولت کلا منفک کرده خودش اجازه بدهد که او تصمیم گیری‌هایی داشته باشد؛ لذا در همه دنیا و در فرانسه که شما می‌دانید، در ایالات متحده آمریکا، در حتی کشور چین امروزه دولت به صورت‌های مختلف در مسائل و تصمیم گیری‌های کلان شرکت‌ها اتفاقا موثر است و این مثالی که شما فرمودید یکی از مثال‌های این موضوع است که ما در فرانسه رنو را داریم، در چین اف‌ای دبلیو را داریم یا شرکت‌های بزرگ چین در اعضای هیئت مدیره اش اعضای حزب حاکم حضور دارند یا موثر در تصمیم گیری‌ها هستند.
سوال: این شرایط رقابت پذیری چطور باید ایجاد شود؟
خلخالی: دقیقا این موضوع وجود دارد و یکی از مواردی که ما در بحث اهلیت باید به آن بپردازیم مسئله رقابت پذیری است، اتفاقا در فضای کسب و کار، آسمان آبی به این صورت مطرح می‌شود که در یک فضای کسب و کار هر بخشی بتواند مستقیما وارد شود و فضای رقابت پذیری وجود داشته باشد؛ لذا بر این اساس نکته‌ای که هست شرکت‌هایی که در آن فضای کسب و کار بخشی از بازار را تصاحب می‌کنند نباید تا سی درصد یک فضا را در انحصار خودشان قرار بدهند؛ لذا باید این موضوع در مسئله واگذاری هم رعایت شود که مسئله‌ی رقابت پذیری و عدم رقابت پذیری لحاظ شود تا در آینده هم با بخش خصوصی انحصار بوجود نیاید.
سوال: وضعیت کارکنان و پرسنل شرکت‌های خودروسازی چه می شود؟
خلخالی: ما تولید مان را افزایش بدهیم ما ظرفیت‌های تولیدمان به صورتی است که می‌توانیم تا سه میلیون دستگاه را سالیانه در داخل کشور به تولیدش برسیم. اگر ما به ظرفیت تولید سه میلیون دستگاه دست پیدا کنیم نیرو‌هایی که در حال حاضر هستند کم هم خواهند بود و جذب نیرو هم خواهیم داشت.