تقریبا ۷۰ درصد از بدن انسان متشکل از آب است و آب در داخل و خارج سلول‌های بدن ما وجود دارد. همچنین خون موجود در ارگان‌ها و عضلات نیز عمدتا از آب ساخته شده است.
یک سیستم پیچیده از هورمون‌ها و پروستاگلاندین‌ها (مواد شبهه هورمونی)، توسط بدن انسان مورد استفاده قرار می‌گیرد و آن هم برای تنظیم میزان آب در بدن است. آب اضافی توسط کلیه‌ها دفع می‌شود و به همین ترتیب کاهش جذب آب در بدن با کاهش برون‌ده ادرار نسبت به حد معمول همراه است.
بنابر اعلام دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، زمانی که آب بیش از حد در بافت‌های بدن انباشته شود، حالت احتباس آب به وجود می‌آید. به همین دلیل برخی از اعضای بدن متورم می‌شوند و به اصطلاح پف می‌کنند. اما کدام شرایط سبب بروز این حالت می‌شوند؟
بارداری: افزایش وزن رحم و فشار بر روی ورید‌های بزرگ لگن می‌تواند منجر به افزایش تجمع مایع در بدن در دوران بارداری شود. در بیشتر موارد، این اتفاق جای نگرانی ندارد و با تولد نوزاد از بین می‌رود.
کمبود پروتئین: انسان به یک سطح معین از پروتئین برای تعادل موثر آب نیاز دارد. اگر شما به میزان کافی مواد غذایی حاوی پروتئین نخورید، میزان آن در خون بسیار پایین می‌آید. در همین حال آب از خون وارد بافت‌ها شده و به سمت خون بازنمی‌گردد. برای همین هم پف کردگی به خصوص در پا‌ها ظاهر می‌شود.
احتباس آب پیش از قاعدگی: این روند باعث بروز نفخ می‌شود. کارشناسان می‌گویند به علت عدم تعادل هورمونی و همچنین برخی از عوامل تغذیه‌ای، احتباس آب پیش از قاعدگی رخ می‌دهد.
مصرف نمک بالا: غذا‌های غنی از نمک و سدیم باعث احتباس آب می‌شود. زمانی که غذا‌های شور می‌خورید نمک زیادی وارد بافت‌های بدن می‌شود؛ در نتیجه آب برای رقیق کردن آن به سمت بافت‌ها می‌رود. برای همین هر قسمتی از اعضای بدن می‌تواند دچار احتباس آن و حالت پف کردگی شود.
سوء تغذیه: متخصصان می‌گویند کمبود تیامین یا ویتامین B ۱ و همچنین کمبود ویتامین‌های B ۶ و B ۵ موجب احتباس مایعات در بدن می‌شود. سطوح پایین آلبومین نیز می‌تواند منجر به بیماری کلیوی و احتباس آب گردد.
آلرژی: برخی از غذا‌ها یا نیش حشرات موجب اِدم در افراد حساس می‌شود.
کم کاری تیروئید: در این بیماری سوخت و ساز بدن کاهش پیدا کرده و یکی از اثرات آن تجمع آب و مایعات در لابه‌لای بافت‌های بدن و ایجاد یک ورم و چاقی کاذب است. البته کاهش سوخت و ساز، افزایش تجمع چربی در بدن را نیز به دنبال دارد. این مورد در صورت مراجعه به موقع به پزشک، توسط علائم بالینی و یک آزمایش ساده خون به راحتی قابل تشخیص است.
بیماری کلیوی: اگر این عضو مهم بدن به خوبی کار نکند، تعادل دفع و بازجذب نمک‌های بدن از تعادل خارج شده و بازجذب بیش از حد سدیم باعث تجمع آب در بدن می‌شود و در صورت دفع پروتئین‌ها از کلیه، اِدم و ورم قابل توجهی در اندام‌هایی که وزن روی آنهاست، مشاهده خواهد شد.
اما برای جلوگیری از بروز این عوارض چکار می‌توان کرد؟
روش‌های زیر ممکن است به کاهش علائم و نشانه‌های احتباس آب در بدن کمک کند:
کاهش مصرف نمک.
کاهش وزن در صورت ابتلا به چاقی.
انجام ورزش به طور منظم. (ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی و دوچرخه سواری باعث می‌شوند آب و مایعات از پا‌ها تخلیه شود.)
بالا بردن پا‌ها چند بار در روز برای بهبود گردش خون.
در صورت احتباس آب در اندام تحتانی، پوشیدن جوراب‌های حمایتی.
پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی مدت.
راه رفتن به طور منظم هنگام استفاده از ماشین و یا در هنگام سفر با هواپیما.
اجتناب از افراط در دما مانند حمام، دوش یا سونای بسیار گرم.
نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز.
اجتناب از پوشیدن لباس‌های بسیار تنگ.
مصرف به اندازه پروتئین در روز.
خوردن میوه‌ها و سبزیجات.
استفاده از دارو‌های ادرار آور با تجویز پزشک.