زراعت چوب یکی از سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در بخش کشاورزی و منابع طبیعی است که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته بطوری که در استان اردبیل روند اخذ مجوز‌های لازم برای کاشت و برداشت این محصول تسهیل شده و دستگاه‌های متولی آماده حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در زراعت چوب هستند. این طرح بر مبنای توسعه کشت درختان سریع‌الرشد و زودبازده مانند صنوبر و اکالیپتوس در استان‌ها تعریف شده است.
هم اکنون مقدمات اجرای طرح زراعت چوب در استان اردبیل با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی آغاز شده و آن طور که مسئولان امر می‌گویند یک هزار هکتار زمین از اراضی پارس آباد مغان برای زراعت چوب به سرمایه گذار بخش خصوصی واگذار شده است.
امروزه می‌توان ۶۰ تا ۷۰ درصد از نیاز چوب کشور را از طریق زراعت چوب و بقیه را از درختان جنگلی باغ‌ها تهیه کرد. براساس طرح وزرات جهاد کشاورزی از سال ۹۵ تا ۱۴۰۰ باید ۷۵ هزار هکتار از اراضی ملی تبدیل به زراعت چوب شود، اما تاکنون تنها ۱۷ هزار هکتار طرح زراعت چوب در کشور اجرا شده است.
زراعت چوب علاوه بر حفظ منابع طبیعی و دادن فرصت برای تنفس جنگل‌ها، اشتغالزایی و کسب درآمد برای افراد جویای کار است. کارشناسان معتقدند برای زراعت چوب انواع درخت‌های زودبازده و سریع‌الرشد و گسترش کشت درختان چوبده شامل صنوبر، پالونیا و اکالیپتوس مناسب است.
حسین سرافراز کارشناس مرتع و جنگل گفت: زراعت چوب در سال‌های اخیر با هدف جلوگیری از قاچاق چوب و تخریب جنگل‌ها در برخی از استان‌ها شروع شده که می‌تواند راه نجات طبیعت و جنگل از دست سودجویان باشد.
وی افزود: اجرای طرح زراعت چوب علاوه بر سود دهی و اشتغالزا بودن محل مناسبی برای گردشگری است که از این طریق درآمد نسبتاً قابل‌توجهی برای زارعان به‌همراه خواهد داشت.
سرافزار با بیان اینکه افزایش زراعت چوب منجر به کاهش وابستگی به واردات چوب و جلوگیری از خروج ارز کشور می‌شود، افزود: علاوه بر این توسعه زراعت چوب منجر به کسب درآمد، اشتغال زایی و حتی صادرات آن در منطقه می‌شود.
وی بیان کرد: یکی از وظایف مهم سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری حفظ آب، خاک و پوشش گیاهی است و برای حفاظت از جنگل بهترین راهکار زراعت چوب است که اصلی‌ترین عامل بازدارنده قاچاق چوب محسوب می‌شود.
سرافراز گفت: مسئله گران شدن نرخ ارز، زیادشدن الوار و چوب‌های وارداتی سبب افزایش قیمت چوب‌های داخلی شده و از طرفی به دلیل ممنوعیت برداشت چوب‌ها از جنگل‌های شمالی کشور موجب شده تا نسبت به گذشته استقبال از این طرح بیشتر شود.
وی افزود: در حال حاضر حمایت از زراعت چوب از سوی دولت بیشتر شده، ولی باید برای توسعه این طرح به فکر تامین منابع آبی بود چرا که ممکن است این طرح به دلیل کمبود آب در استان بخوبی پیش نرود.
این کارشناس ادامه داد: برای حمایت از توسعه طرح زراعت چوب، اعطای تسهیلات وام کم‌بهره، اختصاص ارزان‌قیمت اراضی دولتی، توزیع نهال رایگان در کنار استفاده از آب‌های نامتعارف شهری در مناطق کم آب از مهم‌ترین طرح‌های حمایتی است که باید دولت در اختیار سرمایه گذاران قرار دهد. همچنین بهره‌برداران می‌توانند از اراضی دولتی که به‌صورت مزایده هرساله در اختیار بهره‌برداران قرار می‌گیرد استفاده کرده و سالانه مبالغی تحت عنوان اجاره به دولت پرداخت کنند.
یعقوب عباسی سرمایه گذار طرح زراعت چوب و مدیر کارخانه چوب نئوپان اردبیل گفت: طرح زراعت چوب هرچند زمان‌بر است، ولی هم بازدهی بیشتری دارد و هم مقرون به صرفه است.
وی افزود: برای اجرای طرح زراعت چوب در سطح یک هزار هکتار در اراضی پایاب خداآفرین در منطقه مغان درخواست خود را ارایه داده و دستور لازم از استانداری اردبیل اخذ شده است
عباسی در عین حال گفت: این طرح زود بازده نیست و بازدهی آن در منطقه مغان هفت الی هشت سال و در اردبیل به دلیل سرد سیر بودن ۱۰ سال طول می‌کشد.
وی ادامه داد: مصرف سالانه کارخانه چوب نئوپان ۱۲۰۰ تن در سال است و در صورت تکمیل فاز‌های بعدی و راه اندازی خط تولید ام دی اف خام و نئوپان مصرف سالانه به ۴۵۰ هزار تن خواهد رسید که تامین آن در استان مشکل خواهد بود و به همین خاطر اجرای طرح زراعت چوب کاملا ضرورت دارد.
این کارآفرین و سرمایه‌گذار بیان کرد: در حال حاضر مواد اولیه و چوب مورد نیاز کارخانه از استان‌های همجوار و استان اردبیل بصورت مجاز تامین می‌شود و واردات آن از کشور‌های همسایه برای ما توجیه اقتصادی نداشته و مقرون به صرفه نیست.
وی در باره انواع چوب مورد استفاده در واحد تولیدی خود گفت: ۹۰ درصد مصرف چوب در کارخانه نئوپان اردبیل از صنوبر، بید و درختان میوه غیرمثمر تامین می‌شود و ۱۰ درصد آن هم بصورت قانونی و مجاز از جنگل تامین می‌شود.
مدیر کارخانه نئوپان اردبیل با اشاره به هزینه بالای زراعت چوب افزود: در اول سال کشت، هر هکتار زراعت چوب با آبیاری قطره‌ای ۸۰ میلیون تومان هزینه دارد و در سال‌های بعدی این هزینه به ۱۰ میلیون تومان کاهش می‌یابد.
عباسی با بیان اینکه چوب مورد نیاز خود را به صورت غیر قانونی تامین نمی‌کنیم، افزود: اخیرا منابع طبیعی و آبخیزداری، یگان حفاظت خود را در جلوی کارخانه مستقر کرده که تاکنون هم هیچ اقدام غیر قانونی مبنی بر ورود چوب غیر مجاز به این کارخانه مشاهده نمی‌شود.
وی افزود: راه جلوگیری از تخریب جنگل استقرار یگان حفاظتی در جلوی کارخانه‌های چوب نیست بلکه راه اصلی از جلوگیری از تخریب درختان جنگلی در جنگل‌های استان از سوی سودجویان است.
با تصویب شورای سیاست‌گذاری توسعه زراعت چوب و هماهنگی‌های بعمل آمده با سازمان جهاد کشاورزی و دستگاه‌های مرتبط توسعه زراعت چوب در این استان با سرمایه گذاری بخش خصوصی مورد توجه قرار گرفته است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل توسعه زراعت چوب و افزایش سرانه فضای سبز را از جمله اهداف اجرای این طرح عنوان کرد و ادامه داد: با کاشت بیش از ۱۰ میلیون نهال در استان علاوه بر جلوگیری از احتمال قطع درختان جنگلی، چوب موردنیاز صنایع سلولزی و چوبی برای سالیان سال تامین خواهد شد.
وی با بیان اینکه برای تامین اصله‌های موردنیاز با بخش خصوصی قرارداد تولید هفت میلیون اصله نهال بسته شده و پس از برگ‌ریزان در بین مردم توزیع خواهد شد، افزود: بانک کشاورزی تسهیلاتی نیز به متقاضیان کشت چوب پرداخت خواهد کرد.
قلی زاده با اشاره به اینکه صنوبر و سایر گونه‌های چوبده در استان کشت خواهد شد، گفت: شرایط جوی استان زمینه مناسبی برای رشد سریع این نوع درخت در مقایسه با سایر گونه‌های درختان کشت شده در باغ‌های درختان غیرمثمر این منطقه دارد.
وی بیان کرد: با اجرای این طرح تحولی بزرگ در فضای سبز و صنعت چوب استان اردبیل به وجود خواهد آمد چرا که در در هیچ یک از استان‌های کشور با این وسعت نهال کشت نمی‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل گفت: کشت چوب توجیه اقتصادی داشته و به صرفه است به طوری که بخش خصوصی تعهد خرید آن را نیز داده و مبلغی نیز برای رشد سالانه به کشت کاران پرداخت خواهد کرد.
به گفته مسئولان استان اردبیل، زراعت چوب طرح راهبردی توسعه پایدار زیست‌محیطی و به سبب محدودیت واردات چوب و اجرای طرح تنفس جنگل، انتخاب طرح زراعت چوب، بهترین مسیر برای تامین نیازمندی‌ها است.
محمود قلی زاده مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل گفت: زراعت چوب در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و در شمال استان یک هزار هکتار زمین در اختیار سرمایه‌گذار گذاشته شده و مقرر است این طرح در شهرستان‌های دیگر هم شروع شود.
وی با اشاره به مشکل کمبود آب در زراعت چوب پارس آباد مغان افزود: این طرح هم اکنون با مشکل کمبود آب مواجه شده و در صورت رفع مشکل آب، قابلیت توسعه زراعت چوب تا سقف ۱۰ هزار هکتار در منطقه وجود دارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل ادامه داد: آماده حمایت از سرمایه گذاران بخش خصوصی در زراعت چوب با واگذاری زمین در منطقه هستیم، اما لازم است سرمایه گذاران حقوق بهره‌برداران را رعایت کنند ضمن اینکه بحث تامین آب مورد نیاز هم باید مد نظر قرار بگیرد.
قلی زاده اظهار کرد: بهترین روش برای تامین نهاده‌های کارخانه‌های چوب صنعتی، تامین چوب با ایجاد مزرعه چوب است تا جلوی تخریب جنگل و درختان جنگلی در استان گرفته شود.
وی با بیان اینکه اجرای طرح زراعت چوب، تحولی بزرگ در فضای سبز و صنعت چوب استان اردبیل به وجود خواهد آورد، افزود: کشت چوب توجیه اقتصادی داشته و به صرفه است منتهی باید بخش خصوصی تعهد خرید آن را داده و مبلغی نیز برای رشد سالانه به کشت کاران پرداخت کند.
مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری استان اردبیل با تاکید بر اینکه طبیعت و منابع طبیعی به عنوان ودیعه و امانت الهی در اختیار ما قرار گرفته است، بیان کرد: با توجه به اهمیت و ارزش منابع طبیعی، لازم است اقشار مختلف مردم ضمن استفاده صحیح از این مواهب الهی، نکات ایمنی را نیز رعایت کرده و مراقب این سرمایه‌های خدادادی باشند.
این در حالی است که طی روز‌های اخیر به منظور جلوگیری از چوب آلات قاچاق و فروش آن به کارخانه‌های چوب از سوی سودجویان، یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری در مبادی ورودی کارخانه‌های چوب (تولید ام دی اف) مستقر شده است.
بر این اساس و با دستور دادستان مرکز استان و به منظور جلوگیری از قاچاق چوب آلات جنگلی، تیم‌های ثابت یگان حفاظت منابع طبیعی در مبادی ورودی کارخانه‌های تولید چوب (ام دی اف) استان مستقر شده و چوب آلات ورودی به این کارخانه‌ها را کنترل و مورد بررسی قرار می‌دهند.
قلی زاده تاکید کرد: حمل چوب گونه‌های مختلف درختان جنگلی و غیرجنگلی، بدون اخذ مجوز از این اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ممنوع است و در این راستا محموله‌های غیرمجاز به نفع دولت ضبط می‌شود.
مدیر کل منابع طبیعی استان اردبیل با بیان اینکه براساس ضوابط و مقررات، حمل چوب باغی هم نیازمند دریافت مجوز است، گفت: اگر این جابه‌جایی در محدوده هر استان باشد، صدور مجوز برعهده رییس اداره شهرستان و خارج از محدوده استان برعهده اداره کل منابع طبیعی و آبخیرداری استان است.
در سال‌های اخیر تخریب و قطع درختان جنگلی استان اردبیل از سوی سودجویان افزایش یافته بطوریکه آن‌ها با قطع درختان جنگلی ضمن تخریب طبیعت سود بیشتری را با فروش آن به کارخانه‌های چوب اردبیل بدست می‌آورند که برای جلوگیری از آن علاوه بر حفاظت از جنگل‌ها یگان حفاظت از جنگل در ورودی کارخانه‌های چوب مستقر شده تا برخورد قانونی با سود جویان صورت بگیرد و از طرفی هم طرح زراعت چوب هم مد نظر قرار گرفته تا علاوه بر رونق تولید و اشتغال، جنگل‌های استان مورد حفاظت قرار بگیرد.
استان اردبیل ۹۰۲ هزار و ۴۰۰هکتار مرتع ییلاقی، قشلاقی و میان‌بند و همچنین ۶۵ هزار هکتار جنگل دارد، گونه‌های غالب جنگل‌های استان اردبیل را فندق، ارس، بلوط، زبان گنجشک و افرا تشکیل می‌دهد.
منبع: ایرنا