مجتبی خیام نکویی در آیین رونمایی از سند الگوی کشت چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه حوزه امنیت غذایی یک جایگاه ویژه در دنیا پیدا کرده است، اظهار داشت: مقام معظم رهبری نیز امسال را به‌نام "تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین "معرفی کرده‌اند و باتوجه به عقب‌ماندگی بخش کشاورزی از اقتصاد دانش‌بنیان، این موضوع باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.
وی افزود: جنگ اوکراین و روسیه نشان داد که داشتن پول الزاما نمی‌تواند امنیت غذایی یک کشور را تامین کند، کشوری که نتواند در حد نیاز خود محصولات راهبردی غذایی را تامین کند، نمی‌تواند ادعای استقلال داشته باشد؛ استقلال سیاسی کشور در گرو استقلال اقتصادی است و باید در تولید محصولات راهبری رو پای خودمان بایستیم.
خیام نکویی با بیان اینکه تولید غذایی کشور در حال حاضر ۱۲۵ میلیون تن است، اضافه کرد: تولید غذای کشور از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ۱۰۰ میلیون تن افزایش پیدا کرده است، بخشی از این افزایش تولید ناشی از افزایش سطح زیر کشت بود، بخش دیگر ناشی از رسوخ فناوری و دانش در بخش کشاورزی است.
بیشتر بخوانید
رئیس سازمان تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کشور با بیان اینکه ضریب خودکفایی در بخش کشاورزی ۸۰ درصد است، گفت: برای جبران کمبود ۲۰ درصد تولید در بخش کشاورزی سالانه بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌شود، ۳۳ درصد ارز اختصاص یافته برای واردات صرف واردات روغن، کنجاله و نهاده دامی می‌شود، بیش از ۹۰ درصد روغن کشور وارداتی است و الگوی نامناسبی برای مصرف در این حوزه داریم.
وی با اشاره به اینکه پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۳۰ جمعیت کشور به ۱۰۳ میلیون نفر می‌رسد، اظهار داشت: بنابراین غذای مورد نیاز سالانه کشور ۱۷۵ تا ۱۸۰ میلیون تن خواهد بود و به این مفهموم است که باید برای تولید ۵۰ میلیون تن غذا در کشور چاره‌اندیشی کنیم.
خیام نکویی با تاکید بر اینکه سیاست‌گذاری در کشور بر روی اقتدار غذایی است، خاطرنشان کرد: اقتدار غذایی، یعنی چند پله بالاتر از امنیت غذایی باشیم، باید در تولید محصولات غذایی راهبردی به نقطه‌ای برسیم که علاوه بر تامین نیاز داخل کشور، بتوانیم به کشور‌های دوست نیز صادرات داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه آب به‌عنوان منبع اصلی برای تولید محصولات کشاورزی در سال‌های اخیر به شدت کاهش پیدا کرده است، افزود: با یک درجه افزایش دمای زمین، ۱۰ درصد تولید محصولات کشاورزی در جهان کاهش پیدا می‌کند، بنابراین برای تامین امنیت غذایی باید خرید کنیم یا با منابع موجود تولید خود را افزایش بدهیم.
خیام نکویی با تاکید بر اینکه به یک انقلاب در افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی نیازمند هستیم، اضافه کرد: بنابراین برای این کار باید نظام بهره‌وری را در بخش کشاورزی به مرحله اجرا در بیاوریم، وقتی صحبت از الگوی کشت به میان می‌آوریم، یعنی بر اساس منابع و اهداف بتوانیم امنیت پایدار غذایی را در کشور رقم بزنیم.
وی یادآور شد: آب، خاک، نهاده‌های مختلف، نیروی انسانی و سایر عوامل موثر در تولید باید به بهترین نحو به کار گرفته شود تا بتوان الگوی کشت را پیاده کرد، یک نقشه تناسب اراضی برای کشور به تفکیک استان و شهرستان تهیه شد و متناسب با داده‌های موجود یک الگوی کشت اولیه با مدلسازی چند هدفه برای هر استان تهیه کردیم.
خیام نکویی تصریح کرد: الگوی مصرف غذایی مردم کشور نیازمند اصلاح است، حدود ۳۰ درصد ضایعات در بخش کشاورزی وجود دارد، این میزان معادل غذای ۱۸ میلیون نفر است که در مقایسه با سایر کشور‌ها عدد بسیار بالایی است، اگر هر ایرانی روزی یک قاشق برنج دور بریزد، غذای ۲۳ هزار نفر را از بین برده است، حیف و میل غذا در ایران باید کاهش پیدا کند.
وی با اشاره به اینکه سند امنیت غذایی برای اولین بار در کشور در حال تدوین است، گفت: این سند در مرحله نهایی شدن است، باید ریل‌گذاری برای حداقل ۱۰ سال آینده در زمینه امنیت غذایی در کشور صورت بگیرد، رئیس اجرای سند الگوی کشت در استان‌ها شخص استاندار است.
خیام نکویی اظهار داشت: اگر بتوانیم با اجرای الگوی کشت ظرف دو سال آینده آمار واقعی از سطوح زیر کشت، میزان تولید و تمام داده‌های تاثیرگذار در بخش کشاورزی را بهینه کنیم، یعنی برنامه‌ریزی درست بوده، چند رویکرد برای تدوین سند الگوی کشت در نظر گرفته شده است، بر اساس توافق با وزارت نیرو ۷۲ میلیارد مترمکعب آب در حال حاضر به بخش کشاورزی در کشور اختصاص پیدا کرده که باید ظرف چهار سال به ۶۰ میلیارد متر مکعب برسد، یعنی سالانه سه میلیارد متر مکعب آب باید در بخش کشاورزی صرفه‌جویی کنیم.
وی با اشاره به اینکه باید دانش بومی با فناوری روز در بخش کشاورزی رسوخ پیدا کند، تاکید کرد: باید بهره‌وری بخش کشاورزی افزایش پیدا کند، تولید باید از طریق دانش افزایش پیدا کند، به‌دنبال افزایش سطح زیر کشت نیستیم.
خیام نکویی اظهار داشت: میانگین برداشت سیب درختی در هر هکتار کمتر از ۲۰ تن است، اما باغداری با فناوری نوین این عدد را به ۲۰۰ تن در هکتار رسانده و باید سایر کشاورزان به این سمت سوق داده شوند، درالگوی کشت به کشاورز گفته می‌شود چه محصولی در چه زمانی و به چه روشی کشت شود، همچنین روش داشت و برداشت نیز آموزش داده می‌شود.
وی ادامه داد: با اجرای الگوی کشت سالانه تا دو میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی خواهیم داشت، توسعه کشت گیاهان علوفه‌ای کم آب‌بر مانند ارزن در دستور کار قرار دارد، اصلاح کشت سبزی و صیفی نیز در دستور کار قرار دارد.