مراسم اختتامیه جشنواره ملّی «اسناد افتخار- گفتار ماندگار» از سوی سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس و با مشارکت سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.
محمدجواد جعفریان معاون اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در این مراسم با اشاره به اینکه مقوله سند در عصر دیجیتال در مقایسه با سایر رسانه‌های جمعی همچنان معتبر است گفت: همه ما می‌دانیم که در عصر دیجیتال زندگی می‌کنیم. عصری که شاهد لحظه به لحظه رنگ باختن رسانه در فضای سنتی و قدیمی و خروج تک به تک رقبای رسانه‌ای سنتی از میدان اطلاع رسانی در عصر دیجیتال هستیم.
وی ادامه داد: در ابتدا شاهد کمرنگ شده رادیو در مقابل رسانه‌های دیجیتال بودیم و بعد از آن روزنامه‌ها و رسانه‌های مکتوب برای ادامه حیات خود، دیجیتالی شدن را برگزیدند. پس از آن، سینما و تلویزیون در مواجهه با اقتضائات عصر دیجیتال، دچار چالش شدند. اما در بازار دیجیتال، تنها سند بود که با وجود قدمت و کهنگی، اعتبارش بیشتر شد و همچنان به عنوان ابزار جهاد تبیین و ابزار تثبیت موضوعات در عصر دیجیتال و حتی فضای مجازی، با قوت پیشتاز و یکه تاز است.
جعفریان درباره اهمیت اسناد گفت: اهمیّت اسناد زمانی مشخص‌تر می‌شود که روایت‌های متناقضی از یک موضوع مطرح باشد. روایت‌ها از یک جنگ، نزاع و درگیری در دو طرف متخاصم، تا هریک ثابت کنند روایت صحیح، آن روایتی است که من مطرح می‌کنم و هنوز هم شاهد هستیم دنیای غرب روایت‌های اغراق آمیز از حمله شاه سوم هخامنشی در ۲۶۰۰ سال پیش تاکنون عرضه می‌کند و بر مبنای آن، فیلم «سیصد» را می‌سازند تا نمادی از پیروزی دنیای غرب بر دنیای شرق باشد و به این ترتیب است که روایت‌های نادرست و جعلی مبنا قرار می‌گیرد.
وی تأکید کرد: اهمیّت اسناد از این نظر که تاریخ و هویت ملّت‌ها و سرزمین‌ها را می‌سازند؛ قابل توجه است. کشور ما ایران در همسایگی خود، جنگ بزرگ و متفاوتی را تجربه کرد.
او می گوید: بسیاری از ما در سنین مختلف، یا مستقیماً در جنگ تحمیلی حضور داشته ایم و یا شاهد مبارزه بزرگ برای حفظ سرزمین مان بوده ایم؛ بنابراین دفاع مقدس، حلقه پیوستگی ما ایرانیان با هر اندیشه، نژاد، مسلک و مرام است. به اعتقاد من در حوزه تولید محتوا در حوزه دفاع مقدس باید نهایت وسواس و کمال دقت را به خرج داد.
وی افزود: از همین رو در معاونت اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران بر خود وظیفه و فرض واجب می‌دانیم تا در موضوعات مربوط به دفاع مقدس، حساسیت و دقت مضاعفی داشته باشیم؛ لذا در راستای همکاری با سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس تلاش می‌کنیم از این میراث گرانبها به بهترین شکل حفاظت کنیم و جمع آوری اسناد در این حوزه نیز از اولویت‌های ما است.
معاون اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، میزبانی از ۶۰ میلیون برگ سند مربوط به دفاع مقدس را از افتخارات این سازمان برشمرد و گفت: در معاونت اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران میزبان ۶۰ میلیون برگ از اسناد در حوزه دفاع مقدس هستیم، البته همه این اسناد هنوز به طور کامل فهرست نویسی و دیجیتال سازی نشده است، اما تلاش ما بر این است که این اسناد را در زمان و دوره خود به کار ببریم تا نسل جوان بتوانند به شکل مطلوب از آن‌ها استفاده کنند. همچنین در دوره جدید مدیریتی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، جمع آوری و فراهم آوری اسناد در حوزه دفاع مقدس از مهمترین وظایف و مأموریت‌های سازمانی به شمار می‌رود.
جعفریان خاطرنشان کرد: در حال حاضر از دو منشأ بسیار مهم و منحصر به فرد، اسناد دفاع مقدس جمع آوری می‌شود که یک منشأ آن خارجی است، یعنی کشوری که اتفاقاً نقش مهمی هم در جنگ تحمیلی بر مردم ایران داشته است و طی توافق‌هایی که صورت گرفته، این اسناد را دریافت خواهیم کرد و زوایای پنهان و نگشوده‌ای از افتخارات ملّت در ۸ سال دفاع مقدس به دست خواهیم آورد.
چرا تاریخ شفاهی مهم است؟
در ادامه این مراسم امیر سرتیپ نبی سهراب جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس با بیان این مطلب که همکاری سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس با سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و بهره مندی از نگاه کارشناسی در حوزه اسنادی از افتخارات ملّی به شمار می‌آید؛ گفت: در همایش «اسناد افتخار - گفتار ماندگار» از ۱۲۰ عنوان کتاب تاریخ شفاهی و ۵۰ جلد کتاب مرجع اسنادی که تعداد ۱۱ کتاب ترجمه‌ای است، رونمایی شد. مجموع ترجمه‌ها دربرگیرنده اسناد آرشیوی کشور انکلستان است که برای اواین بار رونمایی می‌شود.
وی ادامه داد: در این مجموعه آرشیوی که در کشور انگستان موجود است، موضوع دفاع مقدس ایران به روایت بیگانگان وجود دارد. این اسناد از نگاه دشمنان و یا بعضاً یاری کنندگان آن‌ها است. آرشیو کشور انگلستان از بزرگترین و کامل‌ترین مراکز آرشیو بین المللی وقایع بزرگ دنیا به شمار می‌آید. وقتی از چرچیل پرسیدند با پول دو قرن استثمار کشور‌ها و سرزمین‌های متعدد چه کردید؟ در پاسخ گفت که با این پول، سیستم بزرگ آرشیو وقایع درست کرده ایم. اطلاعات مربوط به جنگ جهانی اول و دوم کشور‌های حوزه خلیج فارس و بسیاری دیگر از اطلاعات منطقه‌ای در این آرشیو موجود است. تا جائی که آمریکا در حوزه مطالعات مردم شناسی کشور‌های عراق و افغانستان، از داده‌های این آرشیو استفاده کرد
جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس با بیان این مطلب که در جشنواره ملّی «اسناد افتخار- گفتار ماندگار» دو محور مهم در حوزه اسناد و گفتار (تاریخ شفاهی) مورد بررسی قرار گرفت، بر اهمیت این دو محور هم از جهت ملّی و هم بین المللی تأکید کرد.
امیرسرتیپ نبی سهراب اظهار داشت: حدود ۵ میلیون ایرانی از نقاط مختلف کشور در دفاع مقدس حضور داشتند، ولی تاکنون تنها چند درصد از تاریخ شفاهی این عزیزان ثبت و ضبط شده است. به همین دلیل معتقدم در برابر سیل عظیم حضور ایثارگران در دفاع مقدس، این تعداد مصاحبه تاریخ شفاهی بسیار اندک است و تنها بخش کوچکی از وظیفه ملّی خود را به انجام رسانده ایم. واقعیت این است تاریخ شفاهی جنگ جهانی دوم در عصر کنونی وجود ندارد. اما دفاع مقدس هنوز در نزدیکی ما است که یکی از مهمترین ویژگی‌های ثبت و ضبط تاریخ شفاهی دفاع مقدس، در قید حیات بودن رزمندگان و ایثارگران است و برای ثبت خاطرات باید رزمندگانی که در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند را شناسایی کرد و سراغ آن‌ها رفت و ابعاد مختلف دفاع مقدس را در روایت‌های آن‌ها به ثبت رساند.
میزان اهمیّت اسناد دفاع مقدس و کتاب‌های مرجع
وی با اشاره به اینکه در طول ۸ سال دفاع مقدس میلیون‌ها سند از روز‌های دفاع مقدس به جا مانده است، گفت: اسناد جمع آوری شده منبع غنی برای محققان، دانشجویان، اساتید و طیف‌های مختلف جامعه است. اما به اعتقاد من آگاهی از این اسناد برای دانش آموزان و نوجوانان اهمیت بیشتری دارد، زیرا جمع آوری اسناد مربوط به دفاع مقدس و انجام مصاحبه‌های تاریخ شفاهی با ایثارگران و تدوین آن‌ها از تحریف در روایت دفاع مقدس جلوگیری می‌کند و یکی از مأموریت‌های بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس نیز دسترس پذیر کردن اسناد برای دانش آموزان و نوجوانان است تا بتوان غرور ملّی نسل جوان را تقویت کرد. در همین راستا از آحاد مردم عزیز ایران و مسئولان می‌خواهم که اسناد مربوط به دفاع مقدس را که به شکل شخصی و یا سازمانی نگهداری می‌کنند به سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس ارسال کنند تا با جمع آوری آن‌ها زمینه فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی بیش از گذشته فراهم شود.
جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ادامه داد: بسیاری از رزمندگان، آزادگان و جانبازان دفاع مقدس در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند که دسترسی فیزیکی به آن‌ها به دلیل کهولت سن دشوار است، به همین دلیل معتقدم باید طی فرایندی با بکارگیری نرم افزار‌های پیشرفته در فضا‌های داخلی، امکانی را فراهم کرد تا ایثارگران خاطرات خود را به صورت صوت یا نوشتار به دست ما برسانند. انجام این مهم در شرایطی که در عصر دیجیتال و با پیشرفت‌های فناوری به سر می‌بریم، سخت نیست و کاری شدنی است.
در ادامه سرهنگ عبدالله اسماعیلی رئیس تاریخ شفاهی سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس نیز با ارائه آمار تولید محتوای تاریخ شفاهی در حوزه دفاع مقدس گفت: تاکنون حدود ۷۵ هزار ساعت مصاحبه تاریخ شفاهی ثبت و ضبط شده است که از این تعداد ۱۱۳ هزار صفحه پیاده سازی و ۱۰۳ هزار مطلب تدوین شده است و ۱۶۰ عنوان کتاب تاریخ شفاهی در حوزه دفاع مقدس منتشر شده است.
در پایان مراسم اختتامیه جشنواره ملّی «اسناد افتخار- گفتار ماندگار» پژوهشگران و نویسندگان کتب تاریخ شفاهی دفاع مقدس تقدیر شدند.