کودکی دوران حساس و همراه با کسب تجربه‌های بکر و تازه است. کودکان در سال‌های نخستین زندگی و حیات خود سعی دارند دنیای ناشناخته و مبهم خود را بشناسند و برای شناخت آن دست به هر کاری می‌زنند.
رفتار‌ها و واکنش‌های سنین مختلف در کودکان با یکدگیر متفاوت است؛ در نتیجه قصد داریم در سلسله گزارش‌هایی به بررسی ویژگی‌های رفتاری کودکان از سنین یک سالگی تا سنین ۷ سالگی بپردازیم. با ما همراه شوید.
یک تا دو سالگی زمان مهمی برای رشد عاطفی و احساسات است. کودک قبل از یک سالگی خود را کشف کرده و بعد از یک سالگی، وقتی شروع به راه رفتن می‌کند به دنبال کشف چیز‌های جدید اطراف خود و شناخت دنیای خودش است.
جستجوی اطراف شروعی برای استقلال، رشد اجتماعی و عاطفی اوست؛ لذا نحوه برخورد با کودک بسیار مهم است. رفتار والدین می‌تواند نقطه اتکایی برای رفتار کودک در آینده باشد. آگاهی از ویژگی‌های رفتار و شخصیت کودک کمک به درک و رشد او می‌کند.
در این گزارش در ابتدا ویژگی‌های کودکان سنین ۱ تا ۲ سالگی را بیان کرده، سپس نحوه تعامل با این کودکان را شرح خواهیم داد.
برای برقراری ارتباط بهتر و موثر‌تر با کودک نوپا، بهتر است اول به شناخت کامل از کودک برسیم؛ زیرا در این صورت با شناخت کامل از کودک، خیلی راحت‌تر می‌توانیم با کودک ارتباط بگیریم و دلیل خیلی از پرخاشگری‌ها، لجبازی‌ها، جیغ زدن‌ها، داد و بیداد کردن‌هاو… کودک را بدانیم و با برخورد صحیح با او بتوانیم بهترین رابطه را داشته باشیم و بتوانیم چیز‌های زیادی را به کودک یاد بدهیم.
ویژگی‌های رفتاری کودک ۱۲ تا ۲۴ ماهه چیست؟
کودکان معمولا از یک و نیم سالگی مانند یک ترن هوایی شهربازی پر از شادی و چالش هستند. کودک ابتدا با احتیاط شروع به راه رفتن کرده و ذوق می‌کند از اینکه می‌تواند راه برود، اطرافش را لمس کند؛ سپس به طور مستقل شروع به راه رفتن کرده و حس استقلال شخصی در وی شروع به رشد است؛ لذا با لذت زیادی علاقه به دویدن، راه رفتن و بالا رفتن می‌کند. او منبعی از انرژی و لذت است که از کار‌هایی کوچک همچون لمس مجسمه پایین تلویزیون تا عروسک گوشه اتاق شروع به ذوق کردن می‌کند. برخی ویژگی‌های شاخص کودکان در یک سالگی تا دو سالگی مانند موارد زیر است:
کنجکاوی: کودک مانند یک دانشمند کوچک دوست دارد همه چیز را امتحان کند. اطرافش را به خوبی مشاهده می‌کند و به دنبال کشف چیز‌هایی جدید است. او با کاوش اطراف، یادگیری خود را افزایش می‌دهد.
تکرار رفتار‌های تصادفی و تغییر آن: کودک ممکن است یک کار را بار‌ها تکرار کند؛ مثلا ممکن است مکررا روی میز یا مبل برود و پایین بیاید.
تقلید: کودک در این سن می‌تواند از رفتار الگویی که حضور ندارد کپی کند. شروع به تقلید از رفتار‌های اطرافیان می‌کند. (عموما مادر و پدر یا خواهر و برادر.)
فعالیت روزمره و تخیلی:، چون بازنمایی ذهنی در کودک شروع شده، قادر به تقلید و ایجاد بازی‌های تخیلی و رفتار‌های تکراری است.
زود عصبانی شدن و لجبازی: کودک در این دوره شروع به راه رفتن و صحبت کردن کرده است، اما هنوز مهارت‌های حرکتی را به طور کامل یاد نگرفته است و عموما به خوبی نمی‌تواند صحبت کند و با تک کلمه منظور خود را می‌رساند؛ لذا وقتی نمی‌تواند خواسته خود را بیان کند و یا از کاری که دلش می‌خواد به تنهایی انجام دهد بر نمی‌آید زود عصبانی می‌شود و یا اگر بخواهید جلو وی را بگیرید با رفتار تند، لجبازی می‌کند و به شما نه می‌گوید.
در سنین یک تا دو سالگی کودک به چه فعالیت‌هایی علاقه دارد؟
کودک در این دوران کمتر با اسباب بازی‌های خود بازی می‌کند و بیشتر بازی با اشیاء واقعی خانه، خصوصا وسایل آشپزخانه را ترجیح می‌دهد.
انجام کارها را به تنهایی دوست دارد؛ اما، چون غالبا مهارت لازم یا توان آن را ندارد، خرابکاری می‌کند.
کودک در این دوران اشیای اطراف را لمس می‌کند، می‌چشد، نگاه می‌کند و با گوش دادن به صدای بهم خوردن اشیاء، آن‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
مهمترین کوشش آن‌ها برای دستیابی به استقلال است؛ لذا شاید به همین دلیل است که اکثر کودکان در این سن تقریبا به هیچ نظمی پایبندی ندارند و همه چیز را شخصا آزمایش می‌کنند.
نزدیک دو سالگی، آموختن بازی برای شما و کودکتان بسیار لذتبخش است. از توپ‌ها و یا بادکنک‌های بزرگ استفاده کنید تا شانس او برای گرفتن آن‌ها بیشتر شود. او از این بازی لذت می‌برد، بدون توجه به اینکه توپ را گرفته است یا نه.
تاثیر رفتار مادر و پدر در کودک چگونه است؟
کودکان آیینه رفتار والدین هستند. کودک رفتار‌های شما را مثل دوربینی متحرک ضبط می‌کند. آن‌ها با گوش دادن به حرف‌های تربیتی شما و مقایسه آن‌ها با عمل شما یاد می‌گیرند. مثلا اگر بگویید شب‌ها مسواک بزن که دندانت خراب نشود، ولی خودتان مسواک نزنید، برای بچه این عمل درونی سازی نمی‌شود.
کودکان نوپا زمانی کار خود را به بهترین نحو ممکن انجام می‌دهند که بدانند والدین از آن‌ها چه انتظاری دارند. این انتظارات می‌تواند زمان غذاخوردن یا خوابیدن باشد، یا عواقبی که از یک رفتار یا عمل بد نصیبشان خواهد شد. یک رفتار ناشی از عصبانیت ناگهانی شما می‌تواند احساس امنیت کودک را زیر سوال ببرد.
بیش از حد در هر کاری به کودک کمک نکنید، اجازه دهید خودش کارهایش را انجام دهد و بالاخره مهارت لازم را کسب کند.
اگر بخواهید برای هر کاری، از جمله پوشیدن یک لباس، یا حل کردن یک پازل، به کودک کمک کنید، در واقع این پیام را به او می‌دهید که تو هیچ کاری را نمی‌توانی انجام دهی؛ احساس استقلال و خودکفایی کودک کم کم از بین می‌رود و حتی خلاقیت کودک نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
برای غذا خوردن کودکان، کودک قبل از پذیرفتن یک غذا، باید چند بار آن را امتحان کند. درصد زیادی از کودکان تمایل به امتحان کردن غذا‌های جدید دارند؛ البته اگر ببینند والدین از خوردن این غذا‌ها لذت می‌برند.
اگر با خوردن یک لقمه عقب کشیدند، کمی از غذا را در ظرفشان بگذارید و برای کودکان سخت غذا نیز تقویت و پاداش بگذارید. غذا در رشد کودک بسیار مهم است؛ لذا اگر رژیم غذایی کودک، تنها بر مبنای غذا‌هایی باشد که او دوست دارد، در برابر غذا‌های مفید و پر محتوا از خود مقاومت نشان خواهد داد.
۷ نکته برای بهبود اشتهای کودک
بد غذایی کودک نوپا در رابطه با زمان تماشای برنامه‌های تلویزیونی: بهتر است به کودک اجازه ندهید تا زمان زیادی را پای تلویزیون بنشیند. کودکان نوپایی که زمان زیادی را صرف دیدن تلویزیون می‌کنند، بعداً با مشکلات عدیده‌ای در یادگیری مواجه خواهند شد.
بهتر است کودکان نوپای خود را با خواندن کتاب‌های مصور و رنگی، بازی‌های مهارتی و جذاب، کار‌های خلاقانه حتی بازی با غیر از اسباب بازی، متناسب با خلاقیت کودک او را سرگرم کنید. با کودک خود صحبت کنید و او را تشویق کنید تا به داستان و صحبت‌های شما گوش هم بدهد و مهارت شنیداری او را نیز تقویت کنید.
به کودک احساس امنیت و حمایت بدهید: وقتی کودک می‌داند شما او را از آسیب‌ها حفظ می‌کنید، احساس امنیت و آرامش می‌کند.
نکات تربیتی کلی برای ارتباط با کودک نوپا
صحبت کردن با کودک در زمان‌های مختلف را داشته باشید.
نامیدن اشیا و اطلاعات اطراف کودک.
سعی کنید در برخورد با لجبازی کودک زود عصبانی نشوید.
اجازه کشف و لمس اطراف را به وی بدهید.
با او تعامل کنید و سعی کنید او را درک کنید.
بازی‌های وانمود کردن و نقش بازی کردن مثل آشپزی نمادین یا مغازه نمادین با او داشته باشید.
آشنا کردن او به عادت‌های روزمره و داشتن برنامه منظم برای کارها.
اجازه دهید اطراف را بهم بریزد.
خودش غذایش را بخورد، حتی اگر اطرافش کثیف شد.
بازی‌هایی برای تقویت مهارت‌های حرکتی درشت مثل خانه سازی داشته باشید.
وقت اختصاصی برای تفریح و بازی با او ترتیب دهید.