در برنامه ضربان شبکه سلامت سیما علی طیبی دکترای پرستاری و عضو هیئت علمی دانشگاه در خصوص پرستاری از بیماران کلیوی به گفتگو پرداخت.
کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال، که نقش کلیه ها در بدن چیست؟، گفت: کلیه به عنوان یکی از اصلی ترین ارگان های بدن، در حفظ تعادل همه دستگاه های بدن تاثیر گذار است. در هر شبانه روز ۱۷ هزار لیتر خون وارد کلیه میشود و ۱۷۰ لیتر آن، توسط کلیه فیلتر میشود.
یکی از موارد منحصر به فرد در مورد کلیه ها، واحدهای عملیاتی آن یعنی «نفرونها» می باشند، در داخل هر کلیه یک میلیون نفرون وجود دارد، این نفرونها کاملاً مستقل از هم عمل میکنند، این ویژگی، هم باعث خوشحالی است: زیرا اگر مقداری از این نفرون ها به هر دلیلی از دست بروند حیات فرد کامل از دست نمیرود، هم نگران کننده است: زیرا کلیه ارگان نجیبی است و حتی با از دست رفتن ۷۰ درصد از این واحدها( نفرونها)، هنوز علائم واضح بالینی مشاهده نمی شود، که با احتمال، خطر از دست رفتن بی سر وصدای کلیه ها، همراه است.
این استاد دانشگاه، اعمال کلیه ها را شامل: تنظیم حجم مایعات و الکترولیت های بدن، دفع مواد سمی، کنترل فشار خون، کنترل اسید و باز، دفع داروها و همچنین تولید هورمون اریتروپویتین نام برد.
هورمون اریتروپویتین نقش مهمی در خون سازی بدن دارد، این هورمون در داخل کلیه ها ساخته می شود، اگر فردی دچار اختلال عملکرد کلیه ها شود، به طور قطع در تعداد سلولهای خونی وی تأثیرگذار است و او را به سمت کم خونی هدایت می کند.
از دیگر فعالیت های کلیه فعال سازی ویتامین دی است، که در تنظیم کلسیم و فسفر خون نقش مهمی دارد.
یکی از مهمترین اتفاقاتی که در کلیه می‌افتد به واسطه ورود حجم زیاد خون به آن است، بنابراین هر عاملی که سبب شود خون رسانی به داخل کلیه ها دچار مشکل شود، باعث آسیب شدید به کلیه ها می گردد.
طیبی در پاسخ به این سوال، که نارسایی مزمن کلیه چیست؟، گفت: کاهش عملکرد و از کار افتادن تدریجی و غیرقابل برگشت کلیه ها را، نارسایی مزمن کلیه می گویند.
وی یاد آوری کرد: شیوع و بروز مشکلات کلیه در کشور بالاست، علت آن هم، عدم تعادل در غذا خوردن، مصرف داروها، میزان استراحت ودر کل، داشتن سبک زندگی ناسالم است.
وی در پاسخ به این سوال، که نشانه های بیماری‌های کلیوی چیست؟، گفت: دو عامل، دیابت و فشار خون که به صورت تنگاتنگ با سبک زندگی ناسالم مرتبط هستند، مهمترین علت نارسایی کلیه است. نحوه تغذیه، میزان فعالیت های فیزیکی، انواعی از بیماریها (ویروسی، میکروبی، خود ایمنی) از دیگر دلایل ایجاد بیماری‌های کلیوی است. وی افزود: بعضی از بیماریها هم با منشأ ژنتیک، می‌توانند باعث اختلال کارکرد کلیه ها شوند( سندروم کلیه پلی کیستیک).
پس از پنجاه سالگی در آقایان، بزرگی پروستات و احتمال اختلال در خروج ادرار مطرح است، این افراد در ادرار کردن مشکل دارند و ممکن است ادرار به سمت لوله ها باز پس فرستاده شود و با اختلال کارکرد کلیه ها مواجه شویم.
طیبی همچنین داروها را یکی دیگر از معضلات و مشکلات آسیب رسان به کلیه ها نامید، او به خود درمانی در افراد اشاره کرد و گفت: مصرف داروهای غیر استروئیدی مسکن، مانند: ناپروکسن، بروفن و دیکلوفناک، به شدت بر رفتار کلیه ها و آسیب پذیری آن‌ها تاثیر می گذارد. مصرف این داروها، با ایجاد فشار و اختلال شدید در عروق کوچک کلیه (گلومرول ها) باعث شکنندگی و از بین رفتن این عروق می شوند.
وی افزود شاید یکی از کلیدی ترین راه های مقابله با بیماری های کلیوی، این است: که تا جایی که می توانیم دارو مصرف نکنیم، اگر در هنگام درد در یکی از نقاط بدن، فوراً به سمت استفاده از مسکن ها نرویم و با استفاده از روش های کمک رسان دیگری، مانند: استراحت، استفاده از کیف آب گرم و....، درد را کاهش دهیم، به سلامت کلیه ها کمک کرده ایم. همچنین در مورد مصرف داروهای آنتی بیوتیک گفت: در عین نجات‌بخش بودن این داروها، مصرف بی رویه و بدون تجویز پزشک آن‌ها، آسیب های جبران ناپذیری به کلیه ها وارد خواهد کرد.
کارشناس برنامه، از علائم خطر در این بیماری نام برد: مشکل در ادرار کردن، که شامل: تکرر ادرار، سختی ادرار، تخلیه ناکامل ادرار،....، احساس بی حالی و بی انرژی بودن، بروز تورم به خصوص در مخاط های نرم مانند پلک ها و صورت و حتی در موارد شدیدتر: اختلالات تنفسی به دنبال اختلال کارکرد کلیه ها، امکان پذیر است. البته ذکر این نکته ضروری است: کلیه ها گیرنده درد ندارند و فرد معمولاً با دردهای نواحی اطراف کلیه مراجعه می‌کند.
طیبی در پاسخ به این سوال، که برای حفظ سلامت کلیه ها چه کنیم؟، گفت: در مصرف پروتئین ها که اصلی‌ترین مواد دفعی از طریق کلیه ها هستند، محدودیت ایجاد کنیم. (در مورد افراد تحت دیالیز، برعکس است)
ورزش یکی از معجزات الهی است در انجام منظم آن کوتاهی نکنیم.
مصرف صحیح مایعات از مهمترین عوامل کمک‌کننده است، زیرا غلظت مواد دفعی را کاهش خواهد داد.