سازمان بهزیستی ۱۸ پاتوق تجمع معتادان در استان تهران را به کارشناسان کاهش آسیب هلال‌احمر معرفی کرده تا گشت‌های روزانه خود را در آن مستقر کنند.
خودرو‌هایی که بعد از چند ماه از آغاز فعالیت‌شان، دیگر به چشم افراد بی‌خانمان و معتادان این ۱۸ نقطه آشناست و تیم مددکاری و بهیاری آن توانسته اعتماد آن‌ها را برای کمک و حمایت، جلب کند.
دکتر «مینا نهایی»، پزشکی که تیم‌های کاهش آسیب را آموزش می‌دهد، می‌گوید: «اسم این طرح، کاهش آسیب است؛ یعنی تلاش می‌کنیم که آسیب‌های ناشی از سوءمصرف را برای این افراد کمتر کنیم. ایدز، هپاتیت و بیماری‌هایی از این دست به سرعت در پاتوق‌ها شایع می‌شود و یکی از عوامل مهم آن استفاده از سرنگ آلوده است. وسایل و لوازمی‌که می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری‌ها کمک کند، در اختیار تیم‌های سیار قرار می‌گیرد تا در پاتوق‌ها بین افراد دارای سوءمصرف توزیع شود.»
از ابتدای شروع این طرح تاکنون بیش از ۳۰۰ نفر به صورت مستمر از خدمات این طرح بهره‌مند شده‌اند. مددکار اجتماعی و پرستاری که کامیونت‌های کاهش آسیب را همراهی می‌کنند در کوچه‌ها و پارک‌های اطراف پاتوق‌ها گشت می‌زنند تا افرادی که در این نقاط حضور دارند را شناسایی و به آن‌ها خدمات موردنیاز را ارائه کنند.
نهایی می‌گوید: «افرادی که در این طرح حضور دارند آموزش‌های لازم را برای ارتباط برقرار کردن و ارائه خدمات لازم و مشاوره اولیه به معتادان، دیده‌اند. ارتباط برقرار کردن با آن‌ها و جلب اعتمادشان در روز‌های نخست کار ساده‌ای نبود. با این حال تیم‌های ما توانستند خیلی زود اعتماد آن‌ها را جلب کنند. به طوری که امروز اغلب آن‌ها می‌دانند خودروی طرح کاهش آسیب هلال‌احمر چه روز‌هایی در هفته و در چه ساعتی در این پاتوق‌ها هستند.»
پانسمان زخم و سوختگی‌ها، توزیع اقلام بهداشتی و مراقبتی ازجمله کاندوم و سرنگ و سری قلیان از خدماتی است که توسط این تیم‌ها ارائه می‌شود. دکتر نهایی می‌گوید: «اطلاعاتی که از این افراد ثبت شده، به صورت محرمانه است و ما برای هرکدام یک کد تعریف کرده‌ایم تا حریم شخصی آن‌ها حفظ شود.»
جایگزینی برای پاتوق‌های سفید
هر یک روز در میان، رئیس اداره درمان و داروی هلال‌احمر استان تهران برای بازرسی از واحد‌های سیار، به پاتوق‌ها می‌رود. او این روز‌ها به دنبال تغییر چند پاتوق کم‌تردد و جایگزینی آن با پاتوق‌های شلوغ‌تر است.
دکتر «محمدرضا گدازی» می‌گوید: «تجهیزات و وسایل موردنیاز برای گشت‌ها خریداری شده و در اختیارشان قرار می‌گیرد. پاتوق‌ها، بسته به جمعیت هر منطقه و روز‌های هفته، جمعیتی متفاوت از هم دارند. برخی از پاتوق‌ها در برخی روز‌ها تقریبا خالی از حضور معتادان هستند و اصطلاحا در وضعیت سفید قرار دارند. یا مثلا با راه‌اندازی گرمخانه‌ها در فصل سرد، تعداد این افراد در پاتوق‌ها و خیابان‌ها کمتر می‌شود. برای همین با اعلام این نقاط به بهزیستی، درخواست داده‌ایم تا پاتوق‌های جایگزینی برای آن معرفی کنند.»
او درباره ارائه خدمات مشاوره‌ای و حمایتی دیگر به معتادان متجاهر می‌گوید: «در کنار توزیع اقلام بهداشتی، مددکاران و کارشناسان به افراد خدمات‌گیرنده مشاوره هم می‌دهند. از آغاز فعالیت‌های تیم‌ها تاکنون، چند نفر از معتادان درخواست معرفی به کمپ‌های ترک اعتیاد را داشته‌اند که راهنمایی‌های لازم برای آن‌ها انجام شده است.»
به زودی در اصفهان و فارس
خدمات طرح کاهش آسیب هلال‌احمر، با همراهی و هماهنگی این جمعیت و همچنین دانشگاه شهید بهشتی و سازمان بهزیستی و پلیس مبارزه با موادمخدر به معتادانی که اغلب بی‌خانمان هستند ارائه می‌شود.
«داریوش جواهری»، معاون درمان هلال احمر استان تهران می‌گوید: «مرحله اول اجرای این طرح از آذر ۱۴۰۰ شروع شد و در حال حاضر دومین مرحله از آن در استان تهران در حال اجراست. متولی اصلی این طرح، دانشگاه شهید بهشتی و هلال‌احمر حکم مجری این کار را دارد که زیرنظر دانشگاه اقدام می‌کند. تیم‌های ما هر روز به جمعه‌ها و ایام تعطیل در پاتوق‌ها مستقر هستند. آن‌ها هر روز در ۳ پاتوق حضور پیدا می‌کنند در نتیجه هر هفته حداقل یک بار به مدت حدود ۳ تا ۴ ساعت در هر پاتوق حاضر می‌شوند.»
طرح کاهش آسیب ناشی از اعتیاد در ایران، با حمایت بنیادی بین‌المللی به نام بنیاد «ویلاماری» اجرا می‌شود. به گفته مدیرکل بهداشت و درمان اضطراری جمعیت هلال‌احمر، این طرح قرار است در دو استان دیگر هم برگزار شود.
دکتر «افشین علیخانی» می‌گوید: «بنیاد ویلاماری پروژه‌هایی در سراسر دنیا برای کاهش آسیب دارد. این پروژه که مجری آن در ایران، جمعیت هلال‌احمر است، قرار است علاوه بر تهران در استان‌های اصفهان و فارس هم انجام شود. همانطور که می‌دانید اجرای طرح‌های مرتبط با آسیب‌های اجتماعی در ایران زیرنظر سازمان بهزیستی و همچنین دانشگاه علوم پزشکی انجام می‌گیرد. برای همین اجرای این پروژه در تهران با همراهی این دو نهاد با هلال‌احمر و همچنین مشارکت پلیس مبارزه با موادمخدر انجام می‌شود.»