مغز انسان به طور متوسط ۱.۵ کیلوگرم است و به اندازه ۳ میلیون ساعت برنامه تلویزیونی حافظه دارد. تا اواخر ۴۰ سالگی به رشد و توسعه ادامه می‌دهد. ۷۵ درصد مغز را آب تشکیل می‌دهد؛ در نتیجه کمبود آب حتی بسیار اندک می‌تواند بر عملکرد مغز تاثیر منفی گذارد.
مغز حاوی یکصد میلیارد نورون است و با افزایش سن مغز کوچکتر می‌شود. مغز تنها ۲ درصد از وزن بدن را تشکیل می‌دهد، اما ۲۰درصد کل انرژی و اکسیژن بدن را مصرف می‌کند.
سکته مغزی، با ایجاد اختلال حرکتی و ناتوانی در افراد بالغ مشکلات بسیاری را برای افراد و جامعه ایجاد می‌کند و از این رو شناسایی عوامل خطر و زمینه ساز این بیماری می‌تواند در پیشگیری از بروز این عارضه نقش پررنگی داشته باشد.
اصلاح سبک زندگی و توجه به سلامت عمومی می‌تواند نقش بسزایی در پیشگیری از بروز سکته مغزی داشته باشد. سازمان جهانی بهداشت نیز در این باره توصیه می‌کند که افراد با ورزش کردن منظم (حداقل ۳۰ دقیقه در روز)، خوردن غذا‌های سالم، توجه کردن به اندازه دور کمر و وزن، کنترل انواع دیابت، کنترل فشارخون و کلسترول بالا و ترک کردن مصرف سیگار و مشروبات الکلی می‌توانند خطر بروز سکته مغزی را از خود دور کنند.
احتمال زیادی وجود دارد که در طول زندگی، خود و یا اطرافیانمان دچار سکته مغزی شوند، زمانی که متوجه شدیم کسی از اطرافیانمان دچار سکته مغزی شده، کوچکترین اشتباه ما می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.
فرزاد اشرافی، متخصص مغز و اعصاب و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی سکته مغزی را دومین علت مرگ و میر در دنیا معرفی کرد و توضیح داد: هرگونه اختلال در خونرسانی به بافت مغز سکته مغزی تلقی می‌شود.
چه عواملی در بروز سکته مغزی دخالت دارند؟
اشرافی در پاسخ به این سوال که چه عواملی در بروز سکته مغزی دخالت دارند؟، گفت: دو عامل خونریزی دهنده و عوامل ناشی از انسداد رگ به علت لخته را به عنوان عوامل بروز سکته مغزی هستند و همچنین نوع دیگری از سکته، حمله گذرای سکته مغزی است که علائم آن در کمتر از ۲۴ ساعت رفع می‌شود.
به گفته رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان شهدای تجریش، شایع‌ترین سکته مغزی، سکته ناشی از انسداد رگهاست.
علائم سکته مغزی را بشناسید
وی اضافه کرد: آگاهی نسبت به علائم سکته مغزی، اثر پررنگی در درمان به موقع و کاهش آسیب‌های ناشی از آن دارد؛ البته سکته مغزی بسته به اینکه کدام یک از قسمت‌های مغز را درگیر کرده است، علائم مختلفی دارد. این علائم می‌تواند شامل تاری دید، اختلال در میدان بینایی، اختلال در بلع، اختلال در صحبت کردن، ضعف اندام و فلجی، اختلال در حس اندام، عدم تعادل و اختلال ادراری شود. همچنین در مواردی که لخته‌ها عروق ساقه مغز را درگیر می‌کنند، می‌توانند افت هوشیاری و کما را برای بیمار به دنبال داشته باشند.
در صورت بروز سکته مغزی از خود درمانی پرهیز کنید
اشرافی درباره اقدامات لازم برای بیماری که دچار سکته مغزی شده است، تاکید می‌کند: اگر فرد و یا اطرافیان علائم بارزی همچون کج شدن صورت، اختلال در صحبت کردن، اختلال حرکتی و یا ضعف اندام را مشاهده کردند، باید سریعا به اورژانس ۱۱۵ اطلاع دهند و از خود درمانی خودداری کنند.
لازم است بدانید حتی اگر فشارخون بیمار بالاست نباید برای پایین آوردن فشار خون بیمار اقدام به خوددرمانی کنید
چه چیز‌هایی احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهد؟
در افزایش احتمال بروز سکته مغزی عوامل مختلفی دخیل‌اند؛ بالا بودن فشار و چربی خون، دیابت، چاقی، بی تحرکی، مصرف انواع دخانیات از جمله سیگار و قلیان، مصرف الکل به گفته متخصص مغز و اعصاب دانشگاه از جمله عواملی است که افراد با اصلاح سبک زندگی خود می‌توانند آن‌ها را کنترل کنند.
اشرافی توضیح داد: برخی از عواملی که باعث احتمال سکته مغزی می‌شود؛ مانند سن، جنس، نژاد و ژنتیک غیر قابل تغییر است و در میان افراد مسن، مردان و سیاه پوستان احتمال بروز سکته مغزی بیشتر است.
مصرف دارو‌های روان گردان و محرک؛ عامل کاهش سن بروز سکته مغزی
بنابر گفته رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان شهدای تجریش مصرف دارو‌های روان گردان و برخی از مواد محرک مانند ترکیبات امفیتامین، شیشه و کوکائین از دیگر عوامل بروز سکته مغزی در سنین پایین به شمار می‌روند.
ردپای مشکلات قلبی و عروقی در بروز سکته‌های مغزی
اشرافی مشکلات قلبی و عروقی را از مهمترین عوامل بروز سکته مغزی عنوان کرد و گفت:احتمال بروز سکته مغزی در افرادی که اختلالات ریتم قلبی و یا مشکلات مربوط به دریچه قلب دارند، بیشتر از سایر افراد است.
علت پایین آمدن سن سکته مغزی
متخصص مغز و اعصاب دانشگاه یکی از دلایل پایین آمدن میانگین سن سکته مغزی را زندگی شهرنشینی، عدم رعایت رژیم غذایی سالم مانند مصرف فست فود‌ها و مصرف دارو‌های روان گردان عنوان کرد.
شیوع سکته مغزی بعد از ۵۵ سالگی افزایش می‌یابد و به ازای هر پنج سال افزایش سن، ریسک سکته مغزی بیشتر می‌شود
وی متذکر شد: بیماری که سکته مغزی را تجربه می‌کند، دچار ناتوانی حسی، حرکتی و ذهنی می‌شود که برای خانواده و سیستم بهداشتی کشور بار درمانی زیادی دارد؛ از این رو درمان عارضه‌های ناشی از سکته مغزی به دارو درمانی و بازتوانی نیاز دارد.
اشرافی درباره سکته‌های از نوع گذرا که علائم آن زیر ۲۴ ساعت است، یادآوری کرد: ضروری است که این افراد نیز بعد از بروز سکته حتما به پزشک مراجعه کنند، زیرا احتمال تکرار سکته در افرادی که علائم گذرا داشته‌اند باز هم وجود دارد.
کاهش میانگین سن بروز سکته مغزی در کشور
اشرافی با هشدار نسبت به کاهش میانگین سن بروز سکته مغزی درباره میانگین سنی افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند، اظهار کرد:شیوع سکته مغزی بعد از ۵۵ سالگی افزایش می‌یابد و به ازای هر پنج سال افزایش سن، ریسک سکته مغزی بیشتر می‌شود و سالانه بیش از ۱۲ هزارنفر در کشور دچار سکته مغزی می‌شوند.
مهمترین اقدام در مواجه با فرد سکته کرده
سید محمد طباطبایی فر، استاد مغز و اعصاب در گفتگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس در پاسخ به این پرسش که «مهمترین اقدام در مواجه با بیمار دچار سکته مغزی چیست؟»، گفت:مهمترین اقدام این است که راه‌های تنفسی فرد را باز نگه داریم؛ چون بهترین عامل سلامت مغز اکسیژن است و اگر ۵ دقیقه به مغز اکسیژن نرسد دچار اختلال شده و کم خون می‌شود.
وی ادامه داد: اقدام دیگر این است که اگر فرد حالت تشنج دارد کنترل کنیم و فشار خون فرد را گرفته و ضربان قلبش را نیز کنترل کنیم؛ چون گاهی اوقات بیماران به علت فشار خیلی بالا سکته مغزی می‌کند.
استاد مغزو اعصاب یادآور شد:دو نوع سکته مغزی داریم که شامل سکته خون ریزی دهنده و دیگری سکته‌ای که ناشی از انسداد عروق است.
طباطبایی فر با اشاره به نقش موثر استرس و فشار عصبی در بروز سکته مغزی، ابراز کرد:اگر فرد دچار سکته مغزی بیدار بود به حالت دراز کش قرار دهیم و سریعا به مرکز درمانی برسانیم.
منبع: فارس