دی ماه سال گذشته بود که پلمب مشعل‌های مازوت سوز نیروگاه حرارتی شهید محمد منتظری در مجاورت شهر اصفهان و شاهین‌شهر برغم مخالفت‌های مسئولان استان با مصوبه شورای عالی امنیت ملی شکسته شد و این نیروگاه در میان تایید‌ها و تکذیب‌ها در مدت نزدیک به دو ماه از نفت کوره به عنوان سوخت استفاده کرد.
هرچند مشعل‌های مازوت سوز نیروگاه منتظری از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ به مرور با حکم قضائی خاموش شده بود، اما از سال ۹۸ موضوع فک پلمب مشعل‌های این نیروگاه در ماه‌های سرد سال همواره مطرح می‌شد و در نهایت سال پیش با یک مصوبه، بدون رعایت حداقلِ الزامات زیست محیطی و انجام فیلتراسیون خروجی‌ها، پلمب برداشته شد.
اصفهان قطب صنعتی کشور و آلوده‌ترین کلانشهر ایران در سه سال اخیر شناخته می‌شود. این کلانشهر از ابتدای امسال تاکنون حتی یک روز هوای پاک نداشته است، اما شمار روز‌های آلوده آن تا هفته نخست آبان امسال به ۱۰۲ روز رسیده و روز‌های سالم این خطه ۱۲۲ روز بوده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد همزمان با افزایش روز‌های آلوده این کلانشهر طی سه سال گذشته مرگ و میر‌های منتسب به آلودگی هوا نیز طی این مدت افزایش معناداری داشته است؛ برپایه آماری که مرکز بهداشت استان در سال گذشته رسانه‌ای کرد در سال ۱۳۹۸، یک هزار و ۳۳ نفر و در سال ۱۳۹۹، یک هزار و ۲۹۱ نفر در شهر اصفهان به دلیل آلودگی هوا جان باختند که این آمار جدا از بیماران کرونا بوده و به گفته رئیس وقت مرکز بهداشت استان مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا در شهر اصفهان از سال ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ دو برابر افزایش یافته بود.
هرچند تاکنون آماری از وضعیت بیماری‌های منتسب به آلودگی هوای این کلانشهر در یک سال اخیر اعلام نشده، اما سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در هفته‌های اخیر از افزایش مراجعان به مراکز درمانی با علائم بیماری‌های عفونت تنفسی خبر می‌دهد و این در حالی است که عوارض مسمومیت آلودگی هوا نیز علائمی مشابه کرونا و سرماخوردگی ایجاد می‌کند و از ۲۳ مهرماه تاکنون ۱۷ روز پیاپی است که شاخص هوای کلانشهر اصفهان در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دارد.
در چنین شرایطی مازوت سوزی در کلانشهر اصفهان که از چهار سو در احاطه صنایع آلاینده نفتی و گازی، نیروگاه، پالایشگاه، سیمان و پتروشیمی، کوره‌های گچ و آجر قرار گرفته و بیش از ۴۰۰ واحد آلاینده در شعاع ۵۰ کیلومتری آن فعالیت می‌کنند، نمکی است بر زخم آلودگی هوای این کلانشهر که وضعیت را وخیم‌تر می‌کند.
هوای اصفهان اشباع از اکسید گوگرد
در همین پیوند حسین احمدی کیا دانشیار گروه مکانیک و عضو گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان با بیان اینکه سوخت مازوت اکسید گوگرد و ذرات بسیار بالایی دارد، می‌گوید: اصفهان به دلیل وجود صنایع فولاد و ذوب آهن، پتروشیمی، سیمان و پالایشگاه اشباع از اکسید گوگرد است که وضعیت بسیار خطرناکی دارد و وقتی مازوت اضافه شود اوضاع را بدتر می‌کند، زیرا اکسید گوگرد مازوت، ۱۳۰۰ برابر گاز و ذرات معلق مازوت ۱۱ برابر سوخت گاز است.
به گفته این استاد دانشگاه با وجود طرح‌های توسعه صنایع فولادی و از سوی دیگر فشار مخازن گاز و کاهش تولید آن، احتمال اینکه در سال‌های آینده نیز نیروگاه‌ها به سمت مازوت سوزی بروند وجود دارد.
از تلاش محیط‌زیست برای جلوگیری از مازوت سوزی تا یک شائبه
با افزایش نگرانی‌ها درخصوص مازوت سوزی نیروگاه‌ها، علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست مهرماه امسال اعلام کرد مکاتبات خوبی با وزیر نفت انجام شده تا بتوانیم نیروگاه‌ها را از مازوت سوزی دور کنیم و در استان اصفهان بین پالایشگاه نفت و نیروگاه اصفهان قرارداد تهاتری در حال امضاست تا شاهد مازوت‌سوزی نباشیم.
احمدرضا لاهیجان زاده مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان تاکید کرد: تلاش می‌کنیم که امسال اجازه مازوت سوزی به ۲ نیروگاه اصفهان (نیروگاه شهید منتظری و اسلام آباد) داده نشود، زیرا اثر آن را سال گذشته مشاهده کردند و در این راستا مکاتباتی زیادی صورت گرفته و هم از طریق رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با وزیر نیرو و نفت صحبت شده است. به شدت پیگیر این مسئله هستیم، زیرا مازوت سوزی دیگر نباید در اصفهان اتفاق بیافتد.
برغم آنکه مسئولان استان اصفهان می‌کوشند تا از مازوت سوزی در نیروگاه شهید منتظری اصفهان جلوگیری شود، اما پنجشنبه هفته گذشته در پایگاه اطلاع رسانی استانداری اصفهان از جلسه کارگروه استانی آلودگی هوا که با حضور استاندار برگزار شده بود خبری منتشر شد که در خصوص مازوت سوزی دوباره نیروگاه شهید منتظری اصفهان شائبه ایجاد کرد. در این خبر آمده بود (باتوجه به شرایط تأمین گاز در کشور با مصوبه شورای عالی امنیت ملی در سال گذشته به نیروگاه‌های کشور اجازه داده شد در ماه‌های آبان، آذر و دی از سوخت مازوت استفاده کنند که همین موضوع باعث تشدید آلودگی هوا در اصفهان شده است. برای رفع این مشکل مقرر شد استاندار اصفهان از طریق وزارت نیرو پیگیری‌های لازم را در هفته آینده به عمل آورد تا در این خصوص تصمیمات مناسب اخذ و ابلاغ شود.)
فرماندار شاهین شهر مازوت سوزی دوباره نیروگاه اصفهان را تکذیب کرد
در همین ارتباط محمدرضا کاظمی طبا فرماندار شاهین شهر و میمه گفت: که از ۲۰ اسفندماه سال گذشته که با حکم قضائی مشعل‌های مازوت سوز نیروگاه شهید منتظری پلمب شده، دیگر باز نشده است.
پیش‌تر داریوش گل علیزاده سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط‌زیست نیز طی مصاحبه‌ای درخصوص مازوت سوزی نیروگاه‌ها ابراز داشت: نیروگاه اسلام آباد در اصفهان سالهاست مازوت نمی‌سوزاند و نیروگاه شهید منتظری شاهین شهر اصفهان هم که پیرامون شهر واقع شده و قابلیت مصرف ۶ میلیون متر مکعب سوخت را دارد در سه تاچهار سال اخیر امکان مصرف مازوت نداشت، چون بخش سوخت مازوت آن پلمب بود، اما سال گذشته به دلایلی ۵۵ روز مازوت مصرف کرد.
به گفته او روزانه ۸۵۰ تا ۸۷۰ میلیون متر مکعب گاز با ورود به شبکه داخلی صرف بخش‌های مختلف خانگی، تجاری و صنعتی کشور می‌شود، حال اگر مصرف در یکی از این بخش‌ها مثلاً خانگی افزایش یابد به ناچار برای تأمین سوخت کافی از سهم نیروگاه‌ها کم می‌شود تا مشکلی برای بخش خانگی ایجاد نشود، سوخت گاز مورد مصرف روزانه نیروگاه‌ها ۲۶۰ تا ۲۷۰ میلیون متر مکعب یا معادل همین میزان سوخت مایع مانند گازوئیل و مازوت است، اما زمانی که هوا سرد می‌شود مصرف گاز در بخش خانگی روزانه بیش از ۱۰۰ میلیون متر مکعب افزایش می‌یابد که برای جبران آن باید از بخش صنعت کم شود تا اختلالی در برق بخش‌های مختلف مانند خانگی، بیمارستان‌ها و برخی صنایع ایجاد نشود در اینجا نیروگاه‌ها به ناچار به سمت مصرف سوخت دوم یعنی گازوئیل یا مازوت می‌روند و گاهی هم تلفیقی (گاز و مازوت) مصرف می‌کنند که این امر موجب تشدید آلودگی هوا می‌شود.
گل علیزاده با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست به طور کامل با مصرف مازوت مخالف است، تصریح کرد: اگر قرار است مازوت یا ذغال سنگ بسوزانند باید حتماً سیستم کنترلی نصب کنند تا خروجی منطبق با حدود مجاز تعیین شده از سوی دولت باشد این در قانون هوای پاک هم آمده است.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: میزان گوگرد مازوت مصرفی سه و نیم تا چهار درصد وزن حجمی آن است یعنی میزان سولفور یا گوگرد در مازوت حدود ۳۵ تا ۴۰ هزار قسمت در میلیون (ppm) است، بنابراین وقتی سیستم کنترلی نباشد و آلودگی منتشر شود به مرور طی فعالیت شیمیایی تبدیل به ذرات معلق ثانویه می‌شود و شاخص آلایندگی هوا در بیشتر شهر‌ها همان ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است از این رو حجم آلودگی افزایش می‌یابد.
منبع: مهر