آزادراه اصفهان- قم در زمان افتتاح مطابق با آیین نامه دارای دو ردیف گاردریل استاندارد بود، اما در گذر زمان گاردریل‌ها دچار فرسودگی و بر اثر ضربه‌های جانبی نیازمند تعمیرات شد.
۱۶ آذر ۱۴۰۰ انحراف به چپ کامیون کشنده (تریلی) با اتوبوس در مسیر کاشان- قم مرگ ۸ تن از هموطنانمان را رقم زد. ۱۶ نفر هم در این حادثه مصدوم شدند که یکی از آنان بر اثر شدت جراحات در راه بیمارستان جان خود را از دست داد. علت تصادف، خستگی و خواب‌آلودگی راننده تریلی اعلام شد و به دنبال آن نشست اعضای کمیسیون ایمنی راه‌های استان اصفهان تشکیل و جایگزینی نیوجرسی (حفاظ بتنی) با گاردریل در آزادراه مصوب شد.
باشگاه خبرنگاران جوان، دی پارسال در گزارش مکتوبی با عنوان "تردد پرخطر در آزادراه خسته کاشان-قم؛ آیا زور مصوبات به قیمت‌ها می‌چربد؟ "به موضوع ایمن سازی آزادراه‌های کاشان- قم (امیرکبیر) و کاشان-نطنز-اصفهان (سان آرا) پرداخت.
در این گزارش فرزاد دادخواه معاون راهداری اداره کل راهدار و حمل و نقل جاده‌ای استان اصفهان گفته بود به منظور جلوگیری از حوادث و کاهش تلفات و حوادث رانندگی در کمیسیون ایمنی راه‌های استان اصفهان مقرر شد تا شرکت نگهداری آزادراه، هرچه سریعتر با اولویت جایگزینی نیوجرسی‌های بتنی، آشکارسازی و اصلاح علائم قوسهای موجود، بهسازی رویه‌های آسفالت در مقاطع نیازمند ترمیم، اصلاح شیب‌های شیروانی و ایمن سازی پرتگاه‌ها اقدام کند. مصوبه‌ای که به نظر می‌رسد هنوز تمام و کمال اجرا نشده است.
سرعت کند اجرای طرح جایگزینی نیوجرسی
سرهنگ اصغر زارع رئیس پلیس راه فرماندهی انتظامی استان اصفهان در خصوص پیشرفت اجرای مصوب جایگزینی نیوجرسی مفصل‌دار با گاردریل، با تاکید بر اینکه اجرای طرح، ضروری، اما هزینه‌بر و زمان‌بر است گفت: نقاط سانحه خیز در آزادراه و گاردریل‌های خسارت دیده، برای جایگزینی اولویت بندی شد و دو شرکت بهره بردار آزادراه قم-کاشان و کاشان- نطنز- اصفهان پیشنهاد ما را اجرایی کردند، هر چند کار به کندی پیش می‌رود و رضایت‌بخش نیست.
او افزود: دو شرکت بهره‌بردار روکش آسفالت بخشی از آزادراه را نیز ترمیم کردند، البته بخشی از کار باقی مانده، اما بهتر از طرح جایگزینی نیوجرسی پیش رفته است.
رئیس پلیس راه فرماندهی انتظامی استان اصفهان با بیان اینکه در آزادراه اصفهان- کاشان، روکش آسفالت، ترمیم و بخشی از شیب حاشیه راه یا شیب شیروانی اصلاح شده تصریح کرد: برای جایگزین نیوجرسی مفصل‌دار و روکش آسفالت باید فکر اساسی و تدبیر ویژه کرد.
به گفته سرهنگ زارع، سرعت مقرر در آزادراه بالاتر از راه‌های دیگر است و عمده مشکلات و تصادفات نیز تصادفاتی است که خودرو به باند مخالف وارد و به دلیل نبود یا نامناسب بودن نیوجرسی دچار حادثه می‌شود.
او یادآور شد: هرچند نیوجرسی مفصل دار صددرصد تضمین کننده نیست؛ اما ضروری و عامل کاهش تصادفات است و بهتر از گاردریل عمل می‌کند.
رئیس پلیس راه فرماندهی انتظامی استان اصفهان با اشاره به اینکه راه، خودرو و راننده در حوادث رانندگی هر کدام سهم خود را دارند گفت: خطای انسانی به طور طبیعی سهم بیشتری از وسیله نقلیه و راه دارد، ولی در هر صورت، ایمنی و استاندارد راه و خودرو باید به اندازه‌ای بالا باشد که اگر راننده خطا کرد این دو عامل جبران کند، تلفات به حداقل برسد و شدت مصدومیت شود.
سرهنگ زارع اظهار امیدواری کرد: با جایگزینی نیوجرسی به جای گاردریل و اجرای روکش آسفالت آزادراه، شاهد کاهش تصادفات باشیم.
درآمد آزادراه کاشان-نطنز-اصفهان پاسخگوی هزینه‌های آن نیست
سید حامد مرتضوی مدیرعامل شرکت آزادراه کاشان-نطنز-اصفهان (سان آرا) بدون اشاره به جزییات اقدامات انجام شده برای بهسازی آزادراه، گفت: با وجود پاسخگو نبودن درآمد بر هزینه‌ها، اما طرح‌های بهسازی اجرا شده و اطمینان می‌دهم، نوروز ۱۴۰۲ هم میهنانمان سفری ایمن‌تر، رضایت بخش‌تر و متفاوت را در این آزادراه تجربه خواهند کرد.
او با تاکید بر اینکه درآمد آزادراه، پاسخگوی هزینه‌های آن نیست تصریح کرد: اجرای هر کیلومتر آسفالت در آزادراه حدود سه میلیارد تومان و هر کیلومتر نیوجرسی ۲.۵ میلیارد تومان هزینه دارد این در حالی است که میانگین درآمد ماهیانه، تنها هزینه ۲ کیلومتر از کل ۳۳۰ کیلومتر طول آزادراه را جبران می‌کند.
مدیرعامل شرکت آزادراه کاشان-نطنز-اصفهان (سان آرا) به چند برابر شدن نرخ قیر، آسفالت، هزینه تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات، تامین کالا و خدمات مصرفی، همچنین افزایش حقوق و دستمزد اشاره کرد و گفت: این خدمت رسانی درحالی صورت می‌پذیرد که نرخ عوارض و درآمد، نسبت به گذشته ثابت بوده است و می‌توان گفت هزینه‌های خدمات، نظافت محل‌های استراحت، پارکینگ‌ها، فضای سبز و سرویس‌های بهداشتی در دیگر مراکز خدماتی از عوارض پرداختی این آزادراه بیشتر است
مرتضوی افزود: اما با وجود هزینه بالا و بدون دریافتی مازاد از مسافران همچنان اینگونه خدمات در آزادراه ارائه می‌شود.
بی پولی آزادراه را فرسوده می‌کند
ناصر نفری مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان اصفهان با اشاره به اینکه این سازمان سرمایه گذار آزادراه اصفهان نطنز کاشان است گفت: سازمان، آزادراهی را که در سال ۸۳ ساخته شد در سال ۹۳ پس از ۱۰ سال ترافیک، تحویل گرفت.
او با اشاره به اینکه آزادراه در این ۱۰ سال در اختیار شرکت آتیه سازان صبا، هلدینگ اقتصادی امیرکبیر سازمان بازنشستگی کشور بود گفت: در این ۱۰ سال (۸۳ تا ۹۳) فقط از آزادراه بهره‌برداری شده و هیچ اقدامی برای مرمت و نگهداری آن یا تعویض گاردریل نشده بود که طبیعتا جاده دچار مشکلات فنی می‌شود.
مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان اصفهان گفت: از نیمه دوم سال ۹۳ که این سازمان، آزادراه را تحویل گرفت تاکنون بیش از ۱۸۰ میلیارد تومان برای مرمت و نگهداری آن، روکش آسفالت، درزگیری، تعویض گاردریل و لکه گیری هزینه کرده در حالی که این میزان درآمد از محل دریافت عوارض نداشته است.
به گفته نفری، سازمان همیاری شهرداری‌های استان اصفهان حتی بیش از ۵۰ میلیارد تومان نیز علاوه بر دریافتی از محل عوارض، برای آزادراه هزینه کرده تا آزادراه با شرایط کنونی حفظ شود.
او با اذعان به اینکه این جاده، آزادراهی مرغوب و استاندارد نیست اظهار کرد: همچنان ضعف‌هایی وجوددارد، اما نگذاشتیم آزادراه بیش از این فرسوده شود.
تامین مالی ۱۰۰ میلیارد تومانی برای بهسازی آزادراه مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان اصفهان از تامین مالی ۱۰۰ میلیارد تومانی برای روکش آسفالت، تعویض گاردریل، ترمیم، لکه گیری و آسفالت آزادراه خبر داد و گفت: با ۴۰ میلیارد تومان اعتبار شناسایی و رفع نقاط حادثه خیز در کل ۱۶۵ کیلومتر آزادراه سان آرا در دستور کار قرار گرفته و با توجه انتخاب پیمانکار در مناقصه مهر ماه، امیدواریم تا پایان سال، نیوجرسی در بخش‌های پرخطر نصب شود.
به گفته نفری، با حدود ۶۰ میلیارد تومان هم بخش کاشان آزادراه امیرکبیر روکش آسفالت می‌شود و بعد از آن روکش آسفالت بقیه نقاط دچار مشکل در مسیر نطنز-کاشان ترمیم می‌شود.
او ادامه داد: در صورت کمک دولت یا وصول بخشی از مطالبات تا پایان سال، شاید بتوان حدود ۵۰ میلیارد تومان دیگر نیز برای ایمن سازی آزادراه هزینه کرد.
مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان اصفهان توضیح داد: قیمت هر نیوجرسی مفصل دار ۶ میلیون تومان است که برای ۱۶۵ کیلومتر آزادراه افزون بر ۳۵۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است، بنابراین با توجه به نبود اعتبار کافی، اولویت تعویض با نقاط حادثه‌خیز و پس از آن نقاط مد نظر پلیس و نقاطی است که حفاظ جاده بر اثر تصادف از بین رفته است.
دولت قیر رایگان برای بهسازی آزادراه در نظر بگیرد
نفری که معتقد است هم راستایی آزادراه کاشان با آزادراه جدید کنارگذر شرق اصفهان، فرسودگی آزادراه ۲۰ ساله را در اذهان پررنگ‌تر می‌کند گفت: بخشی از خرابی به دلیل تردد کامیون‌های سنگین است؛ در حالی که تریلی حتی با بار سنگین ۱۸ هزار تومان عوارض آزادراهی پرداخت می‌کند، اما ۵۰ هزار تومان خسارت به آزادراه می‌زند.
او اضافه کرد: سالیانه باید ۲۰۰ میلیارد تومان برای نگهداری و بهسازی آزادراه هزینه کنیم در حالی که درآمد ما از خدمات آزادراهی یک سوم این رقم است.
مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان اصفهان گفت: با توجه به اینکه این سازمان اکنون احداث کنارگذر شرقی اصفهان حدفاصل مبارکه تا باغ رضوان را به طول ۳۳ کیلومتر در دست اجرا دارد، نمی‌تواند بیش از این در آزادراه سان آرا سرمایه گذاری کند.
نفری، افزایش عوارض سالیانه آزادراهی برای بخش عمومی غیردولتی و خصوصی را مطالبه‌ای از دولت اعلام و بیان کرد: دولت حق دارد عوارض آزادراه متعلق به خودش را گران نکند، اما نمی‌تواند درباره افزایش قیمت در بخش خصوصی اعمال نظر کند.
به گفته او، از ابتدا نرخ عوارشی سان آرا پایین در نظر گرفته شده؛ به طوریکه ۹ هزار تومان دریافتی برای ۱۶۵ کیلومتر است در حالیکه در آزادراه‌های دیگر برای حدود ۶۰ کیلومتر ۱۲ هزار تومان عوارض می‌گیرند.
مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان اصفهان پرداخت سهم ۳۰ درصدی دولت به آزادراه و تحویل قیر را دو مطالبه و دغدغه مهم سازمان همیاری شهرداری‌های استان اصفهان بیان و اضافه کرد: با توجه به اینکه بزرگترین مصرف کننده قیر در کشور شهرداری‌ها و وزارت راه هستند تقاضا می‌شود اگر دولت به هر دلیلی نمی‌تواند افزایش قیمت عوارضی را اعمال کند یا سهم ۳۰ درصدی خود را نقدی بدهد به جای آن قیر در اختیار خود را به عنوان سهم آورده به سازمان بدهد تا مجبور به خرید قیر از سازمان بورس نشویم.
تلاش‌های خبرنگار ما برای گفتگو با مدیرعامل شرکت آزادراه امیرکبیر نیز با وجود قول مساعد این مقام مسئول برای پاسخگویی به سرانجام نرسید.
آزادراه‌های امیرکبیر و سان آرا در منطقه مرکزی کشور مسیر‌هایی پرتردد و بخشی از آزادراهی هستند که قرار است پایتخت را به خلیج فارس متصل کند؛ بنابراین برای نگهداری و بهسازی هر قطعه از آن حتی باید فرا استانی تدبیر کند.
گزارش از حرمت سادات متولی