در برنامه ضربان شبکه سلامت، مجری برنامه میزبان آرش انوشیروانی، فوق تخصص خون و سرطان بالغین و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران بود و درباره غلظت خون به گفت و گو پرداختند.
انوشیروانی در پاسخ به این سوال که معیار سنجش غلظت خون چیست؛ گفت: خون از مواد مختلفی تشکیل شده است. از جمله گلبول سفید که در دفاع بدن نقش دارد. پلاکت ها که نقش در انعقاد خون دارند و همچنین گلبول های قرمز که جزء بسیار مهمی از خون را تشکیل می دهند و وظیفه مهم انتقال اکسیژن به ارگان های مختلف بدن را به عهده دارند.
وی افزود: این گلبول ها برای رساندن اکسیژن باید از رگ های بدن عبور کنند. این رگ ها در اندازه های مختلفی وجود دارند. رگ های کوچک مویرگ نام دارند که نقش مهمی در رساندن عناصر داخلی بدن ایفا می کنند. در این میان بخش اعظم خون رسانی به سلول های مغز، توسط مویرگ ها انجام می شود. البته خون رسانی به ریه و کلیه ها نیز از طریق مویرگ ها انجام می شود.
وی گفت: اندازه، شکل، تعداد و کیفیت کار گلبول های قرمز باید نرمال و استاندارد باشد تا بتواند وظیفه خود را که انتقال اکسیژن به بافت های بدن است، به خوبی انجام دهد. اگر تعداد گلبول های قرمز کاهش پیدا کند، فرد مبتلا به کم خونی می شود و اگر مقدار گلبول های قرمز از میزان استاندارد بیشتر شود، این فرد دچار غلظت خون و یا به اصطلاح پرخونی شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران علائم غلظت خون را شامل: سردرد، سرگیجه و عدم تمرکز دانست و گفت: تنگی نفس به دلیل خون رسانی نامناسب به ریه ها و همچنین خارش پوست پس از استحمام، از دیگر علائم غلظت خون محسوب می شوند.
وی گفت: تشخیص غلظت خون شامل شرح حال و معاینه، همراه با درخواست آزمایشات کامل است. اگر میزان هموگلوبین در بانوان بیشتر از ۱۶ میلی گرم در دسی لیتر و در آقایان بیشتر از ۱۸ میلی گرم در دسی لیتر باشد و همچنین به تناسب آن میزان هماتوکریت افزایش پیدا کند، این فکر که ممکن است فرد دچار غلظت خون باشد را در ذهن ایجاد می کند. برای اطمینان از صحت آزمایش، یک بار دیگر آزمایش را تکرار می کنیم. در صورت بالا بودن هموگلوبین، میزان اکسیژن خون را اندازه گیری می کنیم. در صورتی که اکسیژن خون کم شده باشد، هموگلوبین به صورت جبرانی، افزایش پیدا کرده است که این کم خونی را با علت ثانویه، می نامیم. سپس سونوگرافی و اکوی قلبی و در مواردی سی تی اسکن درخواست می شود. در صورتی که علت ثانویه کمتر مطرح شود، ممکن است به سمت آزمایشات ژنتیکی هم برویم.
وی گفت: آزمایشات ژنتیکی به ما نشان می‌دهند که منشاء اولیه کم خونی مغز استخوان است یا خیر.
وی به بیماران توصیه کرد: دخانیات را ترک کنند. اگر در ارتفاعات زندگی می کنند، محل زندگی خود را تغییر دهند و اگر بیماری هایی به طور ثانویه باعث غلظت خون شده اند، به دنبال درمان این بیماری ها باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: اگر کم خونی علل اولیه داشته باشد، باید وضعیت مغز استخوان و دیگر اعضای بدن مانند کبد و طحال را بررسی کنیم.
وی گفت: در بیمارانی که غلظت خون باعث عوارضی چون ایجاد لخته،گیجی، منگی و کاهش سطح هوشیاری شده باشد؛ فصد خون با نظر پزشک انجام می شود.
کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که آیا داروهای رقیق کننده برای پیشگیری از غلظت خون توصیه می‌شوند، گفت: به جهت پیشگیری از غلظت خون رقیق کننده ها توصیه نمی شوند. بسیاری از اوقات به بیمار مبتلا به غلظت خون، مصرف آسپرین با دوز پایین توصیه می شود که تا حد امکان از عوارض غلظت خون جلوگیری کند. مصرف آسپرین تنها باید با نظر پزشک انجام شود تا منافع و معایب آن برای بیمار سنجیده شود.
وی در پاسخ به این سوال که مصرف زیاد قرص آهن ممکن است فرد را به غلظت خون مبتلا کند، گفت: مصرف قرص آهن قاعده دارد و توصیه می شود مصرف آهن، تنها با توصیه پزشک انجام شود.
کارشناس برنامه پاسخ به این سوال که آیا اهدای خون هم می‌تواند باعث کاهش غلظت خون شود، گفت: اهدای خون در خانم ها سه بار در سال و در آقایان ۴ بار در سال مجاز است. مگر این که فرد مبتلا به کم خونی یا فشار خون باشد که در این صورت برای فرد ایجاد محدودیت می‌کند.
وی گفت: خون دادن تا حدی به کاهش غلظت خون کمک می کند؛ اما به کسانی که غلظت خون جدی و شدید دارند، فصد خون البته با نظر پزشک، توصیه می شود.
انوشیروانی گفت: در افرادی که به مدت طولانی کم‌آبی و ناشتایی را تجربه می‌کنند و یا افرادی که دچار اختلالات عصبی هستند، میزان آب میان بافتی تغییر می‌کند و به طور کاذب میزان هموگلوبین خون در آزمایش بالا نشان داده می شود. او به انجام آزمایش خون، در شرایط استاندارد و نرمال اشاره کرد.
کارشناس برنامه گفت: افرادی که دخانیات استفاده می کنند، در خون خود، میزان اکسیژن کم و دی اکسید کربن بالا دارند.
او به افرادی که غلظت خون دارند، توصیه کرد که از مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآورده‌های آن پرهیز کنند و به جای آن از ترکیبات پروتئینی سفید، مانند گوشت مرغ و ماهی استفاده کنند. مصرف سبزیجات را نیز در غذای روزانه فراموش نکنند.