چرا گاهی به اصطلاح از کوره در می‌رویم؟

 کامران شیوندی در پاسخ به این سوال که چرا گاهی به اصطلاح از کوره در می‌رویم و مرز بین عکس العمل طبیعی و غیر طبیعی چیست، گفت: همه ما اگر در یک موقعیت غیر قابل‌ پیش‌بینی قرار بگیریم، عکس العمل‌هایی از خود نشان می‌دهیم که با پیامد‌های خوشایند و ناخوشایند همراه خواهد بود. در ذهن همه ما مرکزی وجود دارد که به این نوع هیجانات اختصاص دارد و اگر ما از قبل ذهن‌آگاهی داشته باشیم و آینده نگری کرده باشیم، به راحتی قابل کنترل خواهد بود.

وی گفت: قبل از شکل‌گیری رشته عصب شناسی، خشم را جزء هیجانات منفی نامگذاری می‌کردند؛ اما امروز خشم را جزء هیجانات تقریبی می‌دانند. یعنی اگر فردی در موقعیتی قرار بگیرد و کاری انجام دهد که در ما خشم ایجاد شود، ما به منبع اصلی خشم در مغز نزدیک می‌شویم و جلوه هیجانی خود را بروز می‌دهیم. جلوه بیرونی خشم همان دعوا کردن و بد و بیراه گفتن و تهمت زدن است. این‌ها همه پیامد‌های بیرونی خشم هستند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سوال که آیا این رفتار‌ها طبیعی هستند، گفت: افراد در مورد صحنه منفی فکر می‌کنند و سناریویی طراحی می‌کنند که هنگام قرار گرفتن در موقعیت آن را بروز می‌دهند. تقریبا ۷۰ درصد سناریو‌هایی که ذهن ما می‌سازند، در عالم واقع اجرا می‌شوند. به همین دلیل است که می‌گویند مواظب افکارتان باشید؛ زیرا به عمل شما تبدیل خواهند شد.

او گفت: همه انسان‌ها دارای خشم هستند. به طور طبیعی یک سوم مردم زمینه بروز خشم را دارند که باید با ذهن آگاهی و دانش بیشتر ارتباط برخورد مناسب با خشم را پیدا کنند.

وی گفت: افراد باید با ساختن سناریو‌های ذهنی و نوسانات منفی که امکان دارد در آینده کسب کنند، از طریق گفت و گو، داستان، سریال و یا حتی تصویر سازی ذهنی، پاسخ‌های مناسب را تصویرسازی کنند و از این طریق مهارت‌های لازم در برخورد با خشم را در خود افزایش دهند. 

دکتر شیوندی همچنین گفت: به میزان دانش و داشته‌های ذهنی، می‌توانیم خشم خود را مدیریت و تنظیم کنیم. این مهارت‌ها نیاز به آموزش دارند.

او گفت: به میزانی که افراد از آموزش هوش اخلاقی بهره‌مند باشند، در دام خشم و هیجانات منفی نخواهد افتاد.

کارشناس برنامه گفت: به میزانی که هوش اخلاقی رشد پیدا می‌کند، میزان خشم کاهش خواهد یافت، به میزانی که محبت و احترام به دیگران، مهربانی و خویشتنداری را یاد بگیریم، به همان میزان، در هر موقعیتی می‌توانیم بروز خشم را کنترل کنیم.

این کارشناس وراثت و الگو برداری‌های غلط از محیط را از دیگر دلایل موثر در بروز خشم دانست و گفت: مادرانی که در دوران بارداری ناآرام بوده اند و محیط‌های پر تنش را تجربه کرده اند با احتمال بیشتری با فرزند مبتلا به تکانه‌های خشم مواجه خواهند بود.

دکتر شیوندی در پاسخ به این سوال که آیا دهه‌های مختلف سنی تفاوت‌های چشمگیری در بروز خشم دارند، گفت: به این گونه رفتار‌ها اثر هم دوره‌ای می‌گویند که متناسب با ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی دارای نوسان خواهد بود.

در چند دهه اخیر به دلیل حضور فضای مجازی، افراد فرصت گفت و گو با یکدیگر را از دست می‌دهند، به میزانی که فرد فرصت گفت و گوی حضوری را از دست بدهند و اطرافیان را به صورت حقیقی درک نکنند، ذهن این افراد دچار تحریف شناختی خواهد شد.

این استاد دانشگاه گفت: در خانواده‌هایی که گفت و گویی نمی شود، خشم بیشتری تولید می‌شود. هیجانات، احساسات و عواطف نیاز به شناسایی دارند. بدون گفت و گو نمی‌توان به احساسات و نوسانات عاطفی کودک پی برد. افراد اگر نمی‌توانند نسبت به هیجانات یکدیگر شناخت پیدا کنند، نیاز به آموزش بیشتری خواهند داشت.

دکتر شیوندی در پاسخ به این سوال که چه کنیم که حرف هایمان در طرف مقابل نفوذ داشته باشد، گفت: ما باید در ذهن خود مدام مرور کنیم. نیاز‌های او نیاز‌های من است، او از من بهتر است، هدف او هدف من است، آن موقع است که گفت و گو‌ها نفوذ زیادی خواهند داشت.

این روانشناس تاکید کرد: مواظب باشیم پایگاه خانواده را امن نگه داریم، به میزان امنیت روانی که در خانواده وجود داشته باشد، خشم کاهش خواهد یافت.

وی همچنین به سرایت سریع جلوه‌های بیرونی خشم اشاره کرد و گفت: جلوه‌های بیرونی و درونی خشم جزء هیجانات هستند و سرعتی به مراتب بیشتر از ویروس کرونا دارند. او به خانواده‌ها توصیه کرد با آموزش و کسب مهارت بر این هیجانات، غلبه کنند.

دکتر شیوندی در پاسخ به این سوال که دعوا چیست، گفت: دعوا از جلوه‌های بیرونی هیجان خشم محسوب می‌شود، منشاء دعوا، بی‌عدالتی است. برخی از پدر و مادر‌ها حتی در نگاه کردن به فرزندان تفاوت قائل می‌شوند، که این بی عدالتی تبدیل به خشم خواهد شد، قابل ذکر است قضاوت، تنبیه و سرزنش نیز تبدیل به خشم می‌شوند، این خشم ها در کودکان نهفته می مانند و در سن بلوغ با کوچکترین تحریک، تبادلات و مکانیسم های غیر عقلانی اتفاق می‌افتد.

دکتر شیوندی تاکید کرد: فرزندان دارای نیازها و اهداف متفاوتی هستند، تعارض منافع فرزندان را برطرف کنید و همچنین نیاز به استقلال، توجه و محبت فرزندان را پاسخگو باشید.