ایران به عنوان یکی از کشورهای متاثر از تغییر اقلیم با سیلاب های ویرانگری مواجه بوده است که با انجام اقداماتی همچون لایروبی کانال ها و افزایش آبخیزداری قابل مدیریت بود.
بنابر آمار در برنامه ششم ۱۰ میلیون هکتار از اراضی کشور باید آبخیزداری شود که متاسفانه به دلیل کمبود اعتبار حدود ۶.۳ میلیون هکتار معادل ۶۳ درصد از هدف گذاری پروژه آبخیزداری اجرا شده است.
وزیر جهاد کشاورزی بارها تاکید کرده که سالانه ۹ تا ۱۰ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری در کشور باید انجام شود تا ظرف ۱۰ تا ۱۱ سال تمام عرصه های آبخیزداری تحت پوشش قرار گیرد.
در مرداد ماه که تغییر اقلیم و گرمایش هوا در خاورمیانه منجر به پدیده مانسون شد، خساراتی ناشی از لایروبی نشدن برخی کانال ها وارد شد که همان زمان تمامی مقامات و دولتمردان بر اجرای پروژه های آبخیزداری تاکید کردند که متاسفانه همانند سنوات قبل بازهم به فراموشی سپرده شد چرا که به رغم رسیدن فصل سرما، اعتبارات تخصیص داده نشده است.
در همین رابطه عسگری رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس می گوید: آبخیزداری از مباحث مهم در توسعه بخش کشاورزی است که طی سال های قبل بدون توجه به ورودی سفره های زیرزمینی از آن برداشت شده است که در برنامه هفتم اعتبارات لازم به اجرای پروژه باید تخصیص یابد.
آقای هوشنگ جزی مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل ها گفت: در برنامه ششم ۱۰ میلیون هکتار تعهد قانونی برنامه آبخیزداری داشتیم که تنها بواسطه تخصیص اعتبار از صندوق توسعه ملی طی سال های ۹۷، ۹۸ و ۹۹ حدود ۶۰ درصد برنامه محقق شد، درحالیکه اگر روال معمول امسال منابع مالی تخصیص می یافت، بیش از ۳۰ درصد کار انجام نمی شد.
به گفته او، بنابر آمار حدود ۹۰ میلیون هکتار از عرصه های کشور مطالعه نداریم، حدود ۲۰ تا ۲۱ میلیون هکتار اقدامات اجرایی و ۴۰ میلیون هکتار مطالعه داریم. امسال پیش بینی اجرای عملیات آبخیزداری در حدود یک میلیون هکتار داشتیم که تاکنون ۲ درصد تخصیص اعتبار اسناد خزانه انجام شده است که با آغاز فصل سرما، عملا امسال تخصیص اعتبار نداشتیم.
جزی می گوید: تا پایان برنامه هشتم ۹۰ میلیون هکتار سال به سال مطالعه و اجرا به وزارت جهاد فرستادیم، اما با سیستم تخصیص و توزیع اعتبار در سازمان برنامه و بودجه بعید است که آبخیزداری بدرستی انجام شود. همچنین در برنامه هفتم ۱۹ میلیون هکتار اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری پیش بینی شده است که اجرای آن ۳۶ میلیارد تومان اعتبار می خواهد.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل ها گفت: اجرای یک هکتار عملیات آبخیزداری ۵۳۰ متر مکعب در مناطق کوهستانی و هزار متر مکعب دشت و آبخوان ها به استحصال آب کمک می کند. همچنین سالانه ۹ تن در هکتار فرسایش خاک و ۶ تن رسوب را کاهش می دهد.
به گفته او، اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری آبدهی قنوات و چشمه ها را ۳ تا ۳.۵ برابر افزایش و خسارات سیل تا ۷۰ درصد کاهش می دهد.
با توجه به نقش آبخیزداری در کنترل سیل، رسوب و جلوگیری از خسارات ناشی از آن و همچنین استحصال آب در شرایط خشکسالی منابع مالی لازم برای اجرای این عملیات باید پرداخت شود.
آقای جلال محمود زاده نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک کشور ما و میزان محدود بارش، عملیات آبخیزداری در سطح وسیع باید اجرا شود تا جلوی تخریب سیل در اراضی کشاورزی را بگیریم.
به گفته او، اجرای پروژه های آبخیزداری و آبخوان‌داری در افزایش ذخایر و تقویت سفره های آب های زیرزمینی، جلوگیری از بین رفتن زیرساخت ها و فرونشست زمین تاثیر بسزایی دارد.
محمودزاده می گوید: با توجه به خالی شدن سفره های زیرزمینی در حدود ۳۰ استان خطر فرونشست زمین داریم که این امر در روستاها به اراضی کشاورزی و زیرساخت های جاده خسارت وارد می کند.
نایب رئیس کمیسیون کشاورزی گفت: براساس مصوبات برنامه ششم توسعه حدود ۱۸ درصد از پروژه های آبخیزداری و آبخوان‌داری اجرا و ۸۲ درصد عملیاتی نشده است که علت اصلی آن به نبود نقدینگی باز می گردد.
به گفته او، سازمان برنامه و بودجه اهمیت اجرای پروژه های آبخیزداری را نمی داند یا سایر بخش ها را ترجیح می دهد که تامین اعتبار کند، درنتیجه این موضوع موجب شده سازمان جنگل ها نتواند برنامه های ابلاغی آبخیزداری و آبخوان‌داری را اجرا کند.
محمود زاده گفت: در برنامه هفتم توسعه پروژه های مورد اجرا مدنظر قرار دهیم، همچنین اعتبارات پروژه در بودجه سالانه باید پیش بینی کنیم تا سازمان جنگل ها بتواند عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری را اجرا کند.
با وجود اهمیت اجرای پروژه های آبخیزداری و آبخوان‌داری در کنترل فرسایش و رسوب، حفظ پوشش گیاهی و افزایش آب قنوات و چشمه ها، اما در برنامه های پنجم و ششم توسعه اعتبارات کافی تخصیص داده نشد که همین موضوع موجب عقب ماندگی در اجرای پروژه ها شد؛ بنابراین در برنامه هفتم دولت مکلف به تامین نقدینگی مورد نیاز در بودجه سالانه و برنامه هفتم توسعه است. در غیراین صورت این پروژه ها به سرنوشت برنامه های قبل مواجه می شوند.