حجاب، آزادی و زنان محورهای برنامه «مهربانو»

صحبت از فضای گفتمانی است. موافقان و مخالفان رو در روی هم قرار می‌گیرند و از حقوقشان حرف می‌زنند.

شروع برنامه با صدای فریاد دختر نوجوانی است که از آزادی حرف می‌زند. مهمانان برنامه از هر طیفی هستند و درباره محورهایی، چون آزادی زنان، لوازم محدودیت آزادی، لزوم تغییر در قوانین کشور، ایجاد فضا برای گفتمان و اعتراض مسالمت‌آمیز و ... صحبت می‌کنند.

زهره عبدالرحیم، تهیه‌کننده برنامه «مهربانو» از رادیو جوان درباره این برنامه گفتگو محور که حول محور آزادی زنان است، گفت: «مهربانو» برنامه‌ای کاملاً زن محور است و محور‌هایی که در برنامه مورد گفتگو قرار گرفته، درباره آزادی زنان است. ما به مفهوم آزادی پرداختیم که چه تعریفی را دربر می‌گیرد.

عبدالرحیم ادامه داد: به آزادی در حوزه زنان پرداختیم. اینکه امنیت اخلاقی در جامعه را چه کسی باید تامین کند. آیا این نقش فقط به زنان داده می‌شود. اگر امنیت اخلاقی در جامعه به مخاطره بیفتد، سهم زنان و مردان چقدر است. جامعه اسلامی را تعریف کردیم که چه مصداق‌ها و نماد‌هایی از جامعه اسلامی داریم. اگر این جامعه جامعه اسلامی است، پس چرا به عنوان مثال پوشش آقایان اسلامی نیست و شبیه پوشش غرب است.

تهیه‌کننده برنامه «مهربانو» توضیح داد: یا معماری، پاساژ‌ها و اتوبان‌های ما شبیه غرب است و ما فقط بار تکلیف را به دوش زنان سپردیم. آیا قانون‌گذار باید بازنگری کند. درباره فمینیسم صحبت کردیم که چرا وقتی یک خانم درباره حقوق خودش مطالبه‌گری می‌کند، محکوم به فمینیسم می‌شود. اینکه در غرب چقدر فمینیسم تغییر کرده با آنچه که در ابتدای جنبش مطرح بوده است.

وی در پاسخ به این سوال که حضور مهمانان از چه گروه و طیف است، افزود: در این برنامه مناظره را قبول ندارم. یعنی «مهربانو» مناظره نیست و یک گفتمان آزاد است که اسمش را گپ گرد می‌گذارم. چراکه هم موضع مخالف و هم موضع موافق است. سعی می‌کنیم در چیدمان چهار نفره‌مان از طیف‌های مختلف فکری استفاده کنیم.

این تهیه‌کننده درباره تعریف مناظره و گفتمان گفت: مناظره یعنی دو نفر نظرات مخالف و منفی‌شان را به تندی به همدیگر تحمیل می‌کنند. درحالی که این برنامه این فضا را ندارد که شما ببینید دعوا شده است. اینکه یکی صفر بگوید و آن یکی بر ۱۰۰ پافشاری کند. ولی گاهی پیش می‌آید که مهمانان با نظرات هم مخالفت می‌کنند و برای تثبیت دیدگاهشان گفته‌هایشان را در میان می‌گذارند.

تهیه‌کننده برنامه «مهربانو» با بیان اینکه خیلی‌ها به سختی حاضر شدند دعوت ما را قبول کنند و نظریاتشان را بیان کنند، گفت: این‌روز‌ها خیلی‌ها ترجیح یا مصلحت می‌بینند که سکوت کنند. ولی با همه سختی‌های موجود دعوت کردیم و آمدند حرف زدند. البته با این شرط که حرف‌های جدیدی درباره زنان گفته شود و اجازه داده شود که این حرف‌های نو پخش شود. البته ناظران ملاحظاتی دارند و فکر می‌کنند که باید از بعضی صحبت‌ها حفاظت کنند.

وی با تاکید به نسخه تصویری برنامه توضیح داد: من به‌شدت از نسخه تصویری برنامه راضی هستم. به این دلیل که جسورانه‌تر و دل‌گنده‌تر به این سمت آمدند که برنامه پخش شود.

عبدالرحیم در پاسخ به این سوال که نقش مجری به چه صورت است. آیا هدایتگر بحث‌های مهمانان است، تصریح کرد: مجری برنامه در این حوزه توانمند است و با مطالعه وارد بحث می‌شود. ولی از طریق هدفون هم راهنمایی می‌شود. من به عنوان تهیه‌کننده و سردبیر برنامه در حین گفتگو مشاوره می‌دهم که بحث را چطور هدایت کند. به عنوان مثال، در جایی که احساس کنیم صدای بخشی از زنان جامعه ما مهجور واقع می‌شود، من در نقش احیاگر آن نگاه مجبورم که به مجری برنامه گوشزد کنم که به این بخش ماجرا هم بپردازد.

او با اشاره به اینکه وقتی صحبت از گفتمان می‌شود می‌گویند که الان دیر شده و وقتش نیست، توضیح داد: شاید کمی دیر شده باشد، ولی بازهم می‌تواند موثر باشد. چون همه جوامع در دنیا این‌روز‌ها را تجربه کردند. از طرفی، می‌بینیم آن‌ها هم در تمام جنبش‌های اعتراضی‌شان با گفتمان و تبادل اندیشه‌ها به نتیجه و قانون جدید رسیدند.

تهیه‌کننده برنامه «مهربانو» درباره نقش سابقه یک برنامه در جذب مخاطب توضیح داد: همیشه در برنامه‌های رادیو و تلویزیون به خصوص رادیو که از فضای تصویر بی‌بهره است، سابقه یک برنامه یک برنامه را برجسته و برند می‌کند. یعنی باید به برنامه زمان بدهید و من با پنج قسمت برنامه که تولید کردم، نمی‌توانم انتظار داشته باشم که صدای مرا ۸۰ میلیون ایرانی یا نصف زنان جامعه بشنوند.

عبدالرحیم درباره بازخورد این برنامه گفت: بازخورد این برنامه را حداقل در جمع کوچک استودیو می‌بینم. وقتی که آقایان حضور دارند و برنامه را می‌شنوند. وقتی برنامه مراحل مختلفش را طی می‌کند و معمولاً این آقایان هستند که برنامه را می‌بینند و به این نتیجه رسیدند که دیگر مسخره نکنند، دیگر انگ فمینیسم نزنند، دیگر زنان‌ها را ضعیف نبینند. با همه اتفاقات می‌بینم که آقایان با گوش‌های تیز و در سکوت حرف‌ها را می‌شنوند.