در میز اقتصاد امروز آقای عیسی بزرگ زاده مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان منابع آب و تلفیق بودجه وزارت نیرو به بررسی منابع و مصارف ذخایر آبی کشور در سومین خشک و کم آب کشور پرداختند و به سوالات زیر پاسخ دادند.
منابع و مصارف آب کشور چقدر است؟
آقای عیسی بزرگ زاده: بیشتر اقلیم ایران خشک و نیمه خشک است، گاهی در یک نقطه خشکسالی و در نقطه دیگر ترسالی داریم. امسال سومین سال خشکسالی است به طوریکه مخازن سد پر نبودند و تنها با همراهی مردم سال بی مشکل و کم مشکل را سپری کردیم.
در حوزه سفید رود با ۹۶ میلیون متر مکعب توانستیم مدیریت آب داشته باشیم، درحالیکه طی سال های اخیر این رقم ۱.۳ میلیارد متر مکعب بود.
دلیل اصلی کاهش ورود آب به سدهای کشور چیست؟
آقای بزرگ زاده: علت کاهش ورود آب به سدها کم بارشی است، به همین خاطر توصیه هایی در مناطق بالادستی سدها داریم. امسال قبل از عید برنامه مداوم پایش مخازن سدها و آب های زیرزمینی داشتیم. در نواحی زاگرس، البرز و برخی مناطق دیگر کم بارشی در پاییز خواهیم داشت و مدیریت بندی را باید اعمال کنیم.
سدها کاهش ۲۰ درصدی داشتند، امسال بدلیل سومین سال خشکسالی برنامه ریزی کردید که چه میزان باید کاهش یابد؟
آقای بزرگ زاده: ما به طور کلاسیک هرساله کانون های جمعیت مرور می کنیم، براین اساس پیش بینی می شود که پیک مصرف در هر شهر و شهرستان چقدر است. درنهایت با ایستگاه های پمپاژ و مدیریت مصرف برنامه ریزی می کنیم.
در استان های تهران، اصفهان، مشهد و کرخه اگر آب با ارزش مناطق شهری را مدیریت مصرف کنیم به طوریکه ۳۰ درصد مدیریت مصرف همراه با ۳۰ درصد همراهی مردم انجام شود، امسال همانند سال قبل سربلند عبور خواهیم کرد.
با توجه به مشکل آب در بخش کشاورزی وزارت نیرو چه راهکارهایی مدنظر دارد؟
آقای بزرگ زاده: مصرف سفید رود هیچ گاه کمتر از یک میلیارد و ۳۰۰ نیست، اما با ۹۶۰ میلیون متر مکعب افزایش عملکرد داشتیم. براین اساس ما نمی توانیم شیوه مصرف گذشته کشاورزی را ادامه دهیم، لذا باید به سراغ دیگر روش ها رویم که عملکرد افزایش یابد. خوشبختانه هفته گذشته وزارت جهاد الگوی کشت ارائه داد، این امر با هدف کاهش هدررفت آب و مصرف بهینه باید در دستور کار قرار گیرد.
جلسات منظمی با همکاران وزارت جهاد داریم که میزان آب در اختیار و توزیع متناسب با هدررفت هماهنگ می کنیم تا با کمک یکدیگر از این مشکل عبور می کنیم.
برنامه ریزی دقیق برای زمان آبیاری باید داشته باشیم، بدین منظور سال گذشته در گیلان تا ۱۰ اردیبهشت اولین آب به شلتوک ندادیم، تنها برای نیاز گیاه آب استفاده کردیم.
بستن چاه های غیرمجاز در دستور کار وزارت نیرو است؟
آقای بزرگ زاده: چاه های غیرمجاز شامل مزارع و باغات که ۳۰ تا ۴۰ سال از عمرشان می گذرد، نیست. مربوط به چاه هایی است که بعد از سال ۸۵ احداث شدند.
اگر چاه ها در مزارع و باغاتی باشد که درختان مربوط به ۳۰ سال پیش است، مشمول چاه های دارای حقابه مجاز تلقی می شوند. مگر اینکه در کنار این چاه ها کشاورزان اقدام به ایجاد چاه دیگر کرده باشند.
با توجه به آنکه تهران دومین استان فقیر آبی است، وضعیت تهران چگونه ارزیابی می کنید؟
آقای بزرگ زاده: تهران کلانشهر بزرگی است که حجم آب مورد نیاز آن بالاست. البته گاهی اوقات برداشت های غیرمجاز از آب شرب داریم. ممکن است شهروندی از آب شرب برای شست و شوی ماشین استفاده کند. برای حل مشکل به سراغ چاه های آب های زیرزمینی رفتیم، قریب ۸۶ چاه جدید در دستور کار داریم، اما این کار نباید بصورت مداوم باشد، اما آنچه در بلندمدت و میان مدت اتفاق افتاد، کاهش سرانه مصرف است.
در کوتاه مدت برخی کارخانجات و صنایع را با پساب مدیریت می کنیم و در نقشه راه آب کشور توجه ویژه ای به آب های نامتعارف شده است.
بنابر آمار سالانه بالای ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب در تهران و ۴۳ متر مکعب در ثانیه مصرف می شود.
مصوبه اخیر شورای عالی آب چیست؟
آقای بزرگ زاده: در جلسه شورای عالی آب بررسی سندسازو کار حوزه مدیریت آب کشور بود که وزارت نیرو تقدیم کرد و دیگری سند الگوی کشت بود.در سند اول مهم ترین هدف ارایه تقویت حکمرانی خوب آب کشور است.
هم اکنون ۱۹۵ سد مهم در کشور داریم که برنامه منابع و مصارف استخراج شده است، برای بخش کشاورزی جلسات مشترک داریم و دشت به دشت و بعد در سطح ملی برنامه مصارف و منابع مورد تصویب قرار می گیرد.
اولویت آب در حوزه روستایی چیست؟
آقای بزرگ زاده: اب شرب بدون شک اولویت نخست است و در اولویت های های بعد صنعت بدلیل ارزش افزوده بالا و سپس کشاورزی قرار دارد. البته سهم‌محیط زیست محفوظ است.