آذربایجان غربی سالانه چندین زمین‌لرزه متوسط را تجربه می‌کند به طوری که بر اساس آمار‌ها سالانه به طور میانگین بالغ بر ۲۰ زلزله با بزرگی ۴ و بیشتر در مقیاس ریشتر در این استان به ثبت می‌رسد.
همانطور که انتظار می‌رفت شمال استان آذربایجان غربی مخصوصا مناطقی که در امتداد غربی گسل شمال تبریز قرار دارند در وضعیت تکتونیکی شدیدی قرار دارد و زلزله صبح ساعت ۳ و ۵۱ دقیقه و ۲۸ ثانیه روز ۱۳ مهر ۱۴۰۱ با بزرگی قابل تامل ۵/۴ درجه ریشتر در عمق ۱۰ کیلومتری به مرکزیت شهرستان خوی روی داد که در چند سال گذشته نیز شاهد چنین زمین لرزه‌هایی در این منطقه از استان آذربایجان غربی بوده ایم.
دکتر توحید ملک زاده متخصص زلزله شناسی در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران می‌گوید: زلزله اخیر خوی سرآغازی برای چندین زلزله بزرگ و کوچک دیگر در محدوه غربی این گسل و مخصوصا گسل بنیادی شمال تبریز می‌باشد.
وی گفت: اگرچه در علم تکتونیک گسل‌ها را با نام مناطقشان نامگذاری می‌کنند و این امر چه بسا باعث اشتباه می‌شود، و حتی اکثر آذربایجانی‌های شرق دریاچه اورمیه وضعیت دریا را از اهالی اورمیه می‌پرسند! - گسل شمال تبریز نیز چنین است و اکثر مناطق اثرات مخرب فعالیت این گسل را فقط محدود به شهر تبریز می‌دانند.
کارشناس ژئوفیزیک بر این باور است که طول آکتیو گسل تبریز در حدود صد کیلومتر است که با در نظر گرفتن پارامتر‌های دیگر تا دویست کیلومتر نیز می‌رسد.
طویل بودن این گسل به همراه زون بودنش بر پیچیدگی مکانیزم آن افزوده است، در بعضی مناطق مانند غرب آن شاخه شاخه شده و نامهایی، چون گسل تسوج و گسل جنوب خوی و و گسل وار و... می‌گیرد و مشاهده مراکز زلزله‌ای زلزله اخیر نشان می‌دهد مراکز وقوع زلزله به طرف شمال و شمال شرق در حرکت است و این دقیقا پهنه گسل شال تبریز را نشان می‌دهد.
گسل تبریز در وضعیت پرتنشی قرار دارد
متخصص زلزله شناسی اظهار کرد: بر اساس محاسبات زلزله شناسی که اینجانب هم انجام داده ام دوره زمانی بازگشت زلزله‌های بزرگ بالای ۷ ریشتر در تبریز حداکثر دویست سال می‌باشد.
بنابراین با توجه به اینکه از آخرین زلزله بزرگ و مخربی که در سال ۱۷۸۰ میلادی در تبریز رخ داده بیش از دویست سال گذشته و با علم به شواهد و قراینی، چون همین زلزله و زلزله‌های بزرگ قطور، میانه- سراب، اهر ورزقان و خرد زلزله‌های اطراف میشو و خوی که آکتیو بودن منطقه را نشان می‌دهد، انتظار داریم زلزله بزرگی در منطقه تبریز رخ دهد.
ملک زاده می‌گوید: به نظر می‌آید گسل تبریز در وضعیت پرتنشی قرار دارد و تحمل فشار تکتونیکی آن در حد بالایی است که متاسفانه این امر هم به وقوع زلزله‌ای پرقدرت کمک خواهد کرد.
وی تاکید کرد: اگر طول گسل تبریز را ۱۰۰ کیلومتر در نظر بگیریم که متاسفانه قسمت عمده آن در پهنه شمالی شهر تبریز قرار دارد، انتظار وقوع زلزله حداکثر ۷.۶ درجه را خواهیم داشت، اما مناطق سلماس، جنوب خوی و اورمیه در آرامش خواهد بود ولو زلزله‌های کوچکی رخ دهد.
رعایت اصول مهندسی و علمی؛ تنها راه خلاصی از زلزله
کارشناس ژئوفیزیک می‌گوید: در ماه‌های قبل مناطق شرق و غرب تبریز به کرات لرزیده اند. فعالیت در غرب تبریز محدوه گسل‌های شمال و جنوب میشو حتی تا قوطور و زلزله اخیر زنگ خطری برای این موضوع بوده است.
وی بر این باور است که تنها راه خلاصی از زلزله اهمیت دادن به اصول مهندسی و علمی می‌باشد و به طور مستقیم معاونت عمرانی استانداری، مسکن و شهرسازی، شهرداری‌های مناطق مختلف و نظام مهندسی متولی استحکام سازی نقاط شهری- روستایی هستند.
در زلزله خوی؛ واحد‌های مقاوم سازی شده آسیب ندیده اند
جعفر برزگر مدیرکل بنیاد مسکن آذربایجان غربی گفت: در زلزله سه روز پیش خوی بیش از ۵ هزار و ۱۰۰ وحد مسکونی شهری و روستایی آسب دیده اند که نیاز به تعمیر، بازسازی و نوسازی دارند که از این تعداد یک هزار و صد واحد بیش از ۵۰ درصد آسیب دیده اند.
وی تاکید کرد: در این زمین لرزه حتی به یک واحد مسکونی مقاوم سازی شده آسیب وارد نشده است هیچکدام از واحد‌های مسکونی مقاوم سازی شده، در این زمین لرزه آسیب جدی ندیده اند.
گزارش از الیاس گندمی