در میز اقتصاد امروز آقایان بهرام شکوری رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران، کریمی معاون شرکت تهیه و تولید ایمیدرو و مهدی حمیدی سرپرست دفتر بهره برداری معادن وزارت صمت به بررسی سرنوشت معادن غیرفعال در کشور پرداختند و به سوالات زیر پاسخ دادند.
آیا مهم ترین مشکل تولیدکنندگان مواد معدنی نقدینگی است؟
آقای کریمی: براساس ابلاغ پروژه های اقتصاد مقاومتی و پروژه تحول کسب و کار در صنعت معدن طرحی به نام احیای معادن کوچک و متوسط کلید خورد. استفاده از پتانسیل معادن کوچک افزایش تولید است و تامین نیاز صنایع بالادستی و پایین دستی مرتبط با حجم معدن با این هدف تشکیل شد.
بنابر عارضه یابی صورت گرفته سامانه ای بنام ستام تشکیل دادیم که طبق تحلیل صورت گرفته از معادن غیرفعال و ۲۷۰۰ پرسشنامه که تهیه شد، عوامل متعددی از جمله کمبود نقدینگی، تجهیزات مواد معدنی، نیروی انسانی، بازار فروش، زیرساخت و مباحث فنی از جمله مشکلات تولیدکنندگان است.امسال ۲۷ درصد معادن ناشی از کمبود نقدینگی، ۲۷ تا ۲۸ درصد تجهیزات معدنی و ۱۶ درصد مشکل بازار داشتند. در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۵۰ معدن با ایجاد پتانسیل ۳۵۰۰ نفر اشتغال احیا کردیم. حدود ۱۲ هزار معدن در داخل کشور داریم که بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ معدن فعال است و مابقی تا حدودی غیرفعال هستند که در اختیار وزارت صمت است و آنها را به عنوان معادن مزایده ای می شناسیم.
آیا وزارت صمت برنامه ای برای احیا واحدها وجود دارد؟
آقای مهدی حمیدی: بحث احیا و فعال سازی جز فرمایشات رئیس جمهور و برنامه های وزیر صمت است، حال اگر معادن غیرفعال به ۲ بخش تقسیم کردیم که یک بخش پروانه بهره برداری به اسم دارنده و یک سری به اسم وزارت صمت است. برای آنهایی که به اسم خود هستند، موارد غیر فعال احصا کردیم که عمدتا مشکل بازار بود. در خصوص فعال سازی معادن غیرفعال بعد از احصا موارد سعی کردیم کنارش باشیم که با ایمیدرو توانستیم تعدادی را احیا کنیم.
۵ هزار و ۳۴۹ فقره پروانه بهره داری معادن از ۱۶ مهر تا تاریخ ۲۶مهر از طریق سایت اداره صمت استان ها به مزایده عمومی گذاشته می شود.
این مدل واگذاری را چطور ارزیابی می کنید؟
آقای شکوری: واگذاری یکباره ۶ هزار معدن کارکرد نامناسب وزارت صمت را نشان می دهد. چرا که این معادن به یکباره تعطیل نشدند، به نظر می رسد وزاتخانه باید به سمت و سویی رود که هر معدنی بنابه هرعلتی تعطیل شود، سریع در مزایده بگذارند.
یکی از دلایل تعطیلی معادن ماشین آلات و تجهیزات معدنی است که بنابر جلسات متعدد که برگزار شد، تعطیلی پنهان داریم به طوریکه تمامی معادن با ظرفیت کامل کار نمی کنند. بنابر آمار دنیا ۳ تا ۵ درصد معادن استخراج می کنند که در کشور ما بدلیل مشکلات تجهیزات و ماشین آلات کمتر از نیم درصد است.
ما ۴۵۰میلیون مواد معدنی تولید می کنیم که نوسازی ماشین آلات به ۲ میلیارد پول نیاز دارد، ارز ماشین آلات به حدی نگران کننده است که برای فعالان معدنی صرفه اقتصادی ندارد. اگر امروز محدودیت واردات ماشین آلات برداشته شود، قیمت با ماشین آلات خارجی تفاوتی ندارد. از صندوق بیمه مواد معدنی تقاضا کردیم که مشکل را حل کند، آنها هم اعلام کردند به شرطی که آقای وزیر تا ۲ سال محدودیت و ممنوعیت برای ماشین آلات اعمال نکند، از تعطیلی بسیاری از معادن جلوگیری می کنیم.
آقلی حمیدی: تمامی استان ها مکلف هستند که هر تعداد معدنی که در اختیار وزارت صمت قرار گیرد، از طریق مزایده عمومی عرضه کنند.
واردات ماشین آلات را به ۲ بخش تقسیم کردیم، بحث واردات برای آنهایی که توانایی تولید داخل نداشتند، با شرایط بسیار ساده آزاد کردیم. بیش از ۸۰۰ مجوز برای امسال صادر شده و تفاهم نامه ای بین ایمیدرو و صندوق سرمایه بیمه انجام شد که بحث خرید تضمینی تولید واحدهای تولیدی انجام دهد که بتواند از طریق بانک های تولیدی داخل، ماشین آلات تولیدی تضمین خرید انجام دهند و به شکل اقساطی به واحدهای کوچک عرضه کنند.
آقای شکوری: در دنیا ماشین آلات ۵ ساله مستهلک می شود، بعد از ۵ سال به حدی مالیات سنگین است که افراد ترجیح می دهند آن را مستهلک کنند. با ایجاد محدودیت، امضای طلایی ایجاد می شود، درحالیکه با رفع محدودیت، واردات صورت می گیرد.
آیا در بخشنامه جدید محدودیت ایجاد شده است؟
آقای حمیدی: در بخشنامه هیچ محدودیتی نداریم، واردات ماشین آلات حدود ۴۰ روز گذشته صادر شده است که براین اساس دیگر امضای طلایی وجود ندارد.
بستر سرمایه گذاری چگونه است؟
آقای کریمی: از مجموع معادن غیرفعال بیش از ۴۵ درصد مصالح ساختمانی و ۱۵ تا ۲۰ درصد سنگ های ساختمانی است، بعد از عارضه یابی یکی از نکات این بود جذب سرمایه گذار بر این موضوع اتفاق بیفتد، فراخوان سرمایه گذاری شامل مواد اولیه، قراردادهای بلندمدت و قراردادهای استخراج فروش داشتیم؛ طی فراخوان صورت گرفته ۱۷۰ سرمایه گذار شناسایی و ارزیابی کردیم. این موضوع هیچ منفعت ریالی برای سیستم دولتی نداشته است.
آقای شکوری: گرچه دوستان تلاش می کنند تا یک تعداد معادن وارد چرخه شوند، اما این موضوع به سیاست گذاری نادرست باز می گردد که در نتیجه با فعال شدن ۲ تا معادن، ۵ معدن تعطیل می شود.