پیمان پاک رئیس سازمان توسعه تجارت در برنامه صف اول به سوالات زیر در حوزه تجارت خارجی کشور پاسخ داد.
اهداف ما از همایش اقتصادی کشورهای حاشیه دریای خزر چیست؟
پیمان پاک: در اجلاس کشورهای حاشیه دریای خزر به عنوان یکی از همکاری های منطقه ای، بحث هایی همچون توسعه تجارت، استفاده از پیمان های منطقه ای ، سرمایه گذاری در بخش انرژی ، حمل و نقل و گردشگری مطرح می شود.
نشست های متعددی در مسکو طی فردا و پس فردا داریم و جمع بندی این مباحث در نشست نخست وزیران و معاون اول رئیس جمهور بررسی می شود.
مذاکراتی با مقامات حاشیه دریای خزر برای توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری خواهیم داشت.
با توجه به جایگاه ژئوپلیتیک ایران، پتانسیل های خوبی برای توسعه همکاری ها با کشورهای حاشیه دریای خزر داریم که خیلی منوط به تحریم ها نیست. در ۵ ماهه اول امسال رشد ۴۵ درصدی صادرات به این کشورها داشتیم.
آقای مخبر هم توجه ویژه به مسائل بین المللی خصوصا در حوزه اوراسیا و آسیای میانه دارند و با آمادگی کاملی این نشست برگزار می شود.
وضعیت ترانزیت ما در حوزه دریای خزر به چه صورت است؟
پیمان پاک: بحث زیرساخت ها از مسائلی است که در میان مدت حل می شود. اقدامات خوبی صورت گرفته افزایش ظرفیت تجارت نیاز به زیر ساخت دارد.
راه آهن رشت-آستارا در حال تکمیل است. در ناوگان دریای خزر هم ظرفیت خوبی داریم و بنادر خوبی هم داریم .اما کمبود ناوگان کشتیرانی و بحث های کانتیری مطرح است و این ناوگان باید تجهیز شود.
در نشست رئیس جمهور با کشورهای این حوزه در اجلاس شانگهای مقرر شد صندوق های تامین مالی برای تجهیز ناوگان دریای خزر تشکیل شود.
ساخت کشتی زمان بر است و این کشتی ها خاص هستند. چند کشتی را تجهیز کردیم اما محدودیت جغرافیایی وجود دارد. این کشور ها بحث توسعه حمل و نقل دریایی را پیگیری می کنند.
راه آهن رشت- کاسپین هم که تاکید ویژه رئیس جمهور بوده در حال ساخت است تا این تکه کریدور شمال-جنوب تکمیل شود.
در حمل و نقل جاده ای هم اقداماتی در آستارا و آذربایجان شده است. تا ۶ ماه دیگر تعریض پل آستارا انجام می شود.
در آسیای میانه، قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان تلاش هایی شده، مسیر حمل و نقل زمینی از ازبکستان به آسیای میانه باز شده است.
طی چند روز گذشته شاهد حذف عوارض حمل و نقل جاده ای کامیون های ایرانی از ترکمنستان بودیم.
قطارهای متعدد به طور مستمر از مسیر شرق روسیه حرکت می کنند که در حضور بیشتر در بازار های روسیه، قزاقستان و ترکمنستان تاثیر گذار است.
فعال کردن لجستیک به عنوان زیرساخت توسعه تجارت را در دستور کار داریم.
در تجارت با روسیه طی ۸ ماهی که از جنگ با اوکراین می گذرد چقدر ظرفیت ایجاد شده است؟
پیمان پاک: ظرفیت تجاری خوبی با روسیه ایجاد شده است. از فروردین تحریم ها در روسیه اعمال و فرصت هایی برای ما ایجاد شد اما شناخت از تجار بازارهای دو کشور کم بود که در این بخش اقداماتی انجام دادیم.
تا پیش از این ۸۰ درصد صادرات ما به روسیه به صورت سنتی و در حوزه کشاورزی بود اما طی ۶ ماه گذشته بیش از ۶۰ درصد صادرات ما به روسیه صنعتی شده است.
ما طی این مدت کاتالیز، توربین، دارو ،مصالح ساختمانی و قطعات خودرو به روسیه صادر کرده ایم. در حوزه دانش بنیان صادرات به این کشور داشتیم.
در بحث مشارکت های صنعتی، طی چند روز اخیر با معاونین صنعت روسیه در حوزه تولید مشترک بالگرد و هواپیماهای تجاری توافقاتی داشتیم.
توافق ۱.۵ میلیارد دلاری بین مسئولان حمل و نقل دو کشور داشته ایم. در حوزه کشتی سازی در حوزه خودرو و تولید قطعات توافقاتی انجام شده است.
برند لوازم خانگی ما در روسیه ورود پیدا کرده و توافقاتی برای تولید مشترک قطعات لوازم خانگی انجام شده است.
بحث حضور و سرمایه گذاری روس ها در مناطق آزاد و چابهار مطرح شده است.
برنامه جامعی برای فراهم کردن زیرساخت ها در بخش های مختلف گمرک، بیمه، بانک داشته ایم.
در حوزه پیمان اوراسیا طی یک سال دولت سیزدهم ۹ نشست داشتیم و در نشست هفته گذشته موضوع گروه های کالایی بسته شده و تا ماه آینده برای دولت ها و مجالس می رود. مقرر شده ۹۰ درصد کدهای تعرفه ای کالاهای ما صفر شود و یک بازار ۶۰۰ میلیارد دلاری پیش روی صنعت و تولید ما ایجاد می شود.
در مجموع تجار دو کشور از هم شناخت دارند؟
پیمان پاک: الان این شناخت در حال ایجاد شدن است . تجار دو کشور بازار و ظرفیت های صنعتی هم را نمی شناختند.
بحث عدم شناخت قوانین کشور روسیه هم بود بنابراین توافقات نقص هایی داشت و تجار فکر می کردند بازار روسیه سخت است. این مشکل در حال اصلاح است. اولین گام ارتباط موثر صندوق ضمانت صادرات ما با صندوق بیمه روسیه است تا این دو صندوق تجار را شناسایی و تایید کنند.
تا پایان سال هدفگذاری تجارت با روسیه چقدر است؟
پیمان پاک: برنامه ما برای امسال یک میلیارد دلار صادرات به روسیه است اما با پیگیری پیمان اوراسیا، تجهیز ناوگان دریایی، تکمیل راه آهن و فراهم شدن زیرساخت ها تا سال ۱۴۰۴ به صادرات ۱۰ میلیارد دلاری می رسیم.
مذاکرات جدی با کشورهای حاشیه دریای خزر در بحث تولید مشترک داریم.
نتایج آخرین دور مذاکرات اوراسیا چه بود؟
پیمان پاک: پنجمین و آخرین مرحله مذاکرت اوراسیا انجام شد. قرار بود ۸۰ درصد کالاها و کدهای تعرفه ای ایران و اوراسیا در زمره گروه های سبز قرار گیرد و صفر شود که با توجه به عزم این کشورها و ایران این رقم به ۹۳ درصد افزایش می یابد.
مجموعه های پژوهشی ابتدا مطالعه می کنند که برآیند ملی این اقدامات چیست . تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا کاملا به نفع اقتصاد کشور است. در حوزه فولاد و فلزات صادرات ایران به روسیه افزایش می یابد.
به نفع ایران است که از این تجارت آزاد منطقه ای استفاده کنیم و یک گام رو به جلو برای حضور در بازارهای جهانی داشته باشیم.
امروز ما خط تولید ونتیلاتور صادر می کنیم. با تعرفه صفر فرصت خوب صادراتی برای ما ایجاد خواهد شد.
بین این ۵ کشور عضو اتحادیه اوراسیا، مرز گمرکی وجود ندارد. ایران عضو این اتحادیه نیست اما از مزیت اقتصادی اتحادیه استفاده می کند.
نشست های متعددی با بخش خصوصی داریم و کالا به کالا بررسی کردیم. یکی از حوزه های رقابتی پوشاک است، روسیه ۸ میلیارد دلار واردات پوشاک دارد و این فرصتی برای ما است.
کلیه گروه های کالایی مطالعه شده و در حوزه هایی که مزیت رقابتی داریم تجارت آزاد انجام می شود. در حوزه دانش بنیان و رقابتی کردن صنعت کار کردیم و الان وقت این است که صنعت را به حوزه بین الملل ببریم.
بعضی مذاکرات را بازنگری کردیم تا ما را به واردکننده تبدیل نکند. مناطقی انتخاب شده که مزیت رقابتی داریم تا کشور توسعه صادرات و ارزآوری داشته باشد.
بحث کارشناسی در اتحادیه اوراسیا آذر کامل می شود و تا حدود ۷ ماه آینده اجرایی می شود و ما تا سال ۱۴۰۲ عضو این تجارت آزاد خواهیم بود.
چطور ۱۳ درصد به لحاظ ارزش افزایش تجارت خارجی داشتیم؟
پیمان پاک: رفع موانع از سر راه تجار در کوتاه مدت خود را نشان می دهد. دولت دیپلماسی فعال اقتصادی را دولت دنبال کرده است.
توسعه زیرساخت ها در بحث لجستیک، پولی و مالی، گمرکی، استاندارد و قرنطینه باعث جهش جدی تجارت می شود.
رشد صادرات با چند آسیب مواجه بود .حذف ارز ترجیحی باعث افزایش قیمت تمام شده شد و بازار عراق و افغانستان را تحت تاثیر قرار داد. در کنار آن تحولات افغانستان آسیب های جدی به این بازار زد.
نکته مهم کاهش وزن صادرات در محصولات خام بود. افزایش ارزش در حوزه صادرات محصولات پتروشیمی داشتیم.
کاهش وزن صادرات محصولات کشاورزی داشتیم که به خاطر مسائل ارزی دولت قبل بوده این مشکل در حال رفع است.
در حوزه صنعت تا ۲۰ درصد رشد وزنی و ۳۰ درصد رشد ارزش صادرات داشتیم این یعنی به سمت صادرات کالاهای صنعتی می رویم.
وزن کالاهای صادراتی کم و ارزش آن بیشتر شده یعنی به سمت صادرات کالای با ارزش افزوده بیشتر رفته ایم.
در دولت قبل، کاهش صادرات خدمات فنی و مهندسی داشتیم، در سال ۱۴۰۰ صادرات این محصولات به ۲.۳ میلیارد دلار رسید و برنامه داریم تا ۱۴۰۴ به ۸ میلیارد دلار برسانیم.
۱۲۰۰ میلیارد دلار گردش مالی صنایع خلاق در جهان است و ما در این حوزه ها مزیت داریم که باید استفاده کنیم. این حوزه ها تحریم ناپذیر هستند. تمرکز داریم تا سال ۱۴۰۴ صادرات خام فروشی را شاهد نباشیم و صادرات کالا با ارزش افزوده بیشتر داشته باشیم.
پرداخت ریالی جایگزین رفع تعهدات ارزی صادرات سال ۹۷ شد در این خصوص توضیح می دهید.
پیمان پاک: به‌دلیل تغییرات مکرر تعهد ارزی و پیمان سپاری در سال ۹۷ برخی از صادرکنندگان موفق به بازگشت ارز صادراتی خود در قالب‌های تعیین‌شده بانک مرکزی نشدند و بسیاری از واحدهای تولید دچار مشکل شدند. در دولت سیزدهم مهلت و روشهای مختلفی برای برگشت ارز صادراتی پیش‌بینی شد.
در راستای تسهیل ایفای تعهدات صادرکنندگان و رفع مشکل مانده تعهدات ایفانشده، پیشنهاد رفع مشکل ارزی چند سال معطل صادرکنندگان فاقد ارز سال ۹۷ در قالب مصالحه ریالی از سوی کمیته اقدام ارزی ارائه و توسط کمیته موضوع ماده (۲) شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی به تصویب رسید.
صادرکنندگان فاقد ارز سال ۹۷ طبق این مصوبه می‌توانند با پرداخت مابه‌ازای ریالی حسب میزان مانده تعهدات ارزی حاصل از صادرات خود، تعهدات ارزی خود را ایفا کنند.
مهلت واریز مبالغ تا سه ماه پس از تاریخ ابلاغ مصوبه است که هفته آینده ابلاغ می شود در صورتی که در این مهلت اقدام نکنند بنابر قانون از طریق مراجع قضایی پیگیری صورت خواهد گرفت.