در میز اقتصاد امروز آقایان عبدالله توکلی مدیرکل خودرویی وزارت صمت، محمد حسین گودرزی عضو هیئت مدیره انجمن اسقاط خودرو، بهمن ضیا مقدم دبیر انجمن تولیدکنندگان موتور سیکلت و کیوان پناهی مدیر عملیات فروش ایران خودرو به بررسی گواهی اسقاط خودروهای فرسوده پرداختند و به سوالات زیر پاسخ دادند.
آیا قانون قبلی طرح اسقاط خودرو مشکلی داشت که قانون جدید مطرح شد؟
آقای توکلی مدیرکل خودرویی وزارت صمت: اگر به دنیا نگاه کنیم ۲ اهرم تشویق و تنبیه باعث شده تا چرخه اسقاط سریع‌تر اتفاق بیفتد، چرا که قشر آسیب پذیر با خودروهای فرسوده سروکار دارند.
با اجرای اهرم تنبیهی جلوی تردد و بیمه گذاری ماشین را می‌گیرند، اما اهرم بعدی تشویق است، بدین منظور باید صندوق‌هایی داشته باشیم که تسهیلات در اختیار مالکان خودروهای فرسوده قرار دهد تا برای آن‌ها جایگزینی صرفه داشته باشد. براین اساس از محل صرفه جویی سوخت این تسهیلات باید اتفاق بیفتد که متاسفانه این اهرم در سال‌های گذشته مغفول ماند، در نهایت بحث اسقاط خودرو با کندی روبرو شد.
در قانون ساماندهی خودرو تا قبل از قانون هوای پاک خودروهای دیزلی مشمول بودند، اگر به آمار سال‌های گذشته نگاه کنیم، ایجاد برگه‌های اسقاط به این میزان نبوده است.
در شرایط فعلی سالانه ۴۰۰ هزار برگه اسقاط خودرو برای تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه به جز واردات و تولید موتور نیاز داریم.
اگر گواهی اسقاط نداشته باشیم راهکار دیگری برای اسقاط خودرو وجود دارد؟
آقای گودرزی عضو هیئت مدیره انجمن اسقاط خودرو: از سال ۸۵ که تبصره ۱۳ شروع به کار کرد، ۱ تا ۱.۵ سال بعد مصوبه‌ای داشتیم که خودروساز ۳۰ درصد تولید را باید جایگزین خودروهای فرسوده کند. ابتدای امر خودروسازان تعداد کمی انجام دادند، بعد دولت زورش به خودروساز نرسید تا قانون هوای پاک ابلاغ شد.
هم اکنون ۶ میلیون خودروی فرسوده در کشور وجود دارد، سالانه ۴۰۰ هزار برگه اسقاط نیاز داریم. هم اکنون ۴۰ تا ۵۰ هزار گواهی در صفحات موجود است.
در شرایط فعلی توانایی تولید ۴۰۰ هزار گواهی را دارید؟
آقای گودرزی: ما با ۱۲۰ مرکز اسقاط ۳۳۰ هزار گواهی در سال‌های ۹۱ و ۹۲ تولید کردیم، هم اکنون شکی نیست که با ۲۲۰ مرکز نتوانیم ۴۰۰ هزار گواهی تولید کنیم.
چرا خودروسازان با موضوع تامین گواهی اسقاط همکاری نکردند؟
آقای پناهی مدیر عملیات فروش ایران خودرو: دوستان می‌گویند خودروساز مشارکت نداشته است، درحالیکه بیش از ۵۴۰ هزار خودروی فرسوده با کمک ایران خودرو از رده خارج و خودروی جدید جایگزین شد. همچنین ۲۰۲ هزار دستگاه تاکسی در ۱۰ سال گذشته جایگزین کردیم که نقش آن بیش از خودروی شخصی است.
تکلیف ایران خودرو برای جایگزینی خودروهای فرسوده چقدر بوده است؟
آقای توکلی: اسقاط وقتی اتفاق می‌افتد که مالکان خودروهای فرسوده بنا به رغبت یا اجبار خودرو جایگزین کنند، هیچ خودروسازی در هیچ جای دنیا از اسقاط بدش نمی‌آید. بحث این است که مالکان خودرو نسبت به این موضوع رغبت دارند یا خیر؟
برای تولید گواهی اسقاط خودرو مشکل داشتید؟
آقای ضیا مقدم دبیر انجمن تولیدکنندگان موتور سیکلت: برای صنعت موتور سیکلت چالش بزرگی بود، طبق ماده ۱۰ و ۱۱ قانون هوای پاک، تولیدکنندگان مکلفند به ازای هر شماره گذاری یک موتور سیکلت از رده خارج شود. این موضوع برای تولیدکننده چالش بزرگی بود چرا که استفاده کنندگان موتور سیکلت قشر ضعیفی هستند.
بعد از گذشت ۶ ماه مکاتبه و جلسات متعدد با سازمان محیط زیست قرار شد از گواهی معادل خودرو استفاده کنیم. هدف از قانون کاهش آلودگی هواست که باید اتفاق بیفتد. اما عملا در اجرا موفقیتی حاصل نشد. در سال ۹۸ توانستیم از معادل برگه های انباشت مراکز اسقاط استفاده کنیم و هدف قانون هوای پاک این بود که موتور سیکلت‌های فرسوده از رده خارج شوند، بازار تقاضای خوبی برای تولیدکنندگان بود تا موتورسیکلت‌های فرسوده از رده خارج شوند که متاسفانه به رغم گذشت ۲ سال از اجرای قانون، یک دستگاه موتور سیکلت از رده خارج نشده است.
در ابتدا هر برگه گواهی اسقاط را ۲ میلیون تومان خریداری می کردیم و قیمت آن تا چند هفته گذشته ۲۰ میلیون تومان بود، بنابر صحبت های انجام شده مجدد قیمت به ۱۶ میلیون تومان رسید.
هم اکنون به ازای هر برگه اسقاط ۷ دستگاه موتورسیکلت شماره گذاری می شود. اما بحث اینجاست که با تصویب قانون ساماندهی جدید خودرو با کمبود گواهی اسقاط خودرو مواجه می شویم.
آیا با یک درصد دریافت قیمت خودرو بجای جایگزین گواهی اسقاط موافق هستید یا خیر؟
آقای گودرزی: در خصوص فرمایش آقای پناهی که گفتند ۵۰۰ هزار گواهی اسقاط تولید کردند، با وجود آنکه این طرح ۱۵ سال پیش آغاز شد، بنابراین اگر سالانه ایران خودرو یک میلیون دستگاه خودرو تولید کرده باشد، ۳۰ درصد آن برای اسقاط باشد. این موضوع کم لطفی ایران خودرو را نشان می دهد چرا که یک دهم وظیفه خود را اعمال کردند.
اگر یک درصد قیمت پراید یا پژو را در نظر بگیریم. به عنوان مثال قیمت ۱۶۵ میلیون تومانی پژو کارخانه یک درصد آن یک میلیون و ۶۵۰ هزار تومان می شود، بنابراین خودروساز به سراغ گواهی اسقاط نمی رود، درنهایت این امر‌منجر به از بین رفتن قانون هوای پاک می شود. مهم تر از آن هم سوختی است که دولت برای خودروی فرسوده می دهد.
با توجه به موضوع یک درصد خودروساز هر لحظه به دنبال بهانه است که گواهی اسقاط نیست. درحالیکه همین الان ۵۰ هزار گواهی اسقاط داریم.
راه حل این موضوع آن بود که گواهی اسقاط را قیمت گذاری می‌کردند و معادل آن پول به صندوق محیط زیست می ریختند تا هر وقت گواهی اسقاط تولید می شد، پول را به حساب سازمان‌محیط زیست وارد می کردیم.
آقای توکلی: در سالی که می خواهیم افزایش تولید داشته باشیم و اشتغال آفرین باشیم، نباید کاری کنیم که خودرو و موتورهای تولید شده در پارکینگ بمانند. در تیرماه عملا موتورسیکلت سازی ها و خودروهای دیزلی با انباشت مواجه شدیم.
با توجه به افزایش قیمت گواهی اسقاط طبیعی است که سیاست گذار باید فکری کند که اگر مسئله حل نشود، راهکار جایگزین برای آن وجود دارد، چرا که اگر گواهی اسقاط وجود نداشت، بجای آنکه محصول در پارکینگ خودروساز یا موتورسیکلت ساز انباشت شود،این موضوع تبدیل به فرصت می شد.