علی رغم اهمیت تجهیز و نوسازی ماشین‌آلات کشاورزی و نقش موثر آن در ارتقای کمی و کیفی محصولات و تامین امنیت غذایی کشور، اما همچنان شاهد استفاده از تراکتور و ادوات کشاورزی قدیمی در مزارع و باغات هستیم که این موضوع ۳۰ تا ۴۰ درصد ضایعات را افزایش داده است.
بنابر آمار اعلامی تا پایان تیر در مجموع ۲۵۱ میلیارد تومان تسهیلات برای خرید بیش از ۱۳۷۳ فقره ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی پرداخت شده است، در حالیکه فعالان بخش خصوصی اذعان می‌کنند که پرداخت تسهیلات به حوزه مکانیزاسیون متوقف است. هر چند توافقاتی برای پرداخت تسهیلات امضا شده است.
حسین اصغری سرپرست مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی گفت: میزان تولید تراکتور در کشور توسط شرکت تراکتورسازی حدود ۳۰ هزار دستگاه است، درحالیکه نیاز واقعی کشور از نظر ما حدود ۲۱ هزار دستگاه تراکتور است.
اصغری می‌گوید: با راه اندازی خط اعتباری مکانیزاسیون از سال ۹۲، تسهیلاتی از این محل برای خرید تراکتور و ادوات مختلف کشاورزی در اختیار کشاورزان قرار گرفته است به طوریکه در سال ۹۴، ۱۰ هزار و ۹۰۰، سال ۹۵، ۱۳ هزار و ۳۰۰ تراکتور از محل این خط اعتباری به کشاورزان تحویل داده شد.
بنابر گفته اصغری، برای تامین منابع اعتبار کشاورزانی که توانایی نقدی ندارند، باید فکری شود که بنابر دستور وزیر جهاد کشاورزی و پیگیری بانک کشاورزی در نیمه دوم سال با تامین مالی از طرف بانک کشاورزی، تراکتور به کشاورزان در صف اختصاص خواهد یافت.
آقای حمید رضا نامی رئیس انجمن تولیدکنندگان ماشین آلات کشاورزی گفت: از ابتدای سال تسهیلات و اعتبارات حوزه مکانیزاسیون متوقف شد و به ماشین آلات خاص همچون پهپاد‌ها اختصاص یافت.
به گفته او، قیمت تراکتور و کمباین‌های کشاورزی همانند دیگر مولفه‌ها تابع هزینه‌های تولید است، اما قیمت آن‌ها توسط سازمان حمایت رصد و در سامانه ۱۲۴ ثبت می‌شود.
نامی می‌گوید: بنابر آمار قیمت کمباین وارداتی ۶ برابر و تراکتور وارداتی ۱۰ برابر تولید داخل است، لذا انتظار می‌رود که اعتبارات محدود به حوزه خرید تراکتور و کمباین داخلی صورت گیرد.
رئیس انجمن تولیدکنندگان ماشین‌های کشاورزی گفت: گرچه قیمت تراکتور و ادوات کشاورزی نسبت به سال‌های گذشته افزایش داشته است، اما قابل قیاس با قیمت دیگر ماشین‌ها نیست. به عنوان مثال قیمت پراید با ۸۵۰ کیلوگرم وزن ۲۰۰ میلیون تومان و قیمت تراکتور ۴ تنی ۴۷۰ میلیون تومان است، این امر سرکوب قیمت را نشان می‌دهد.
فعالان بخش خصوصی بار‌ها اعلام کرده اند که دخالت دولت در امر تولید، توزیع و تصمیم گیری مشکلاتی ایجاد می‌کند، کمااینکه طی سه سال اخیر ورود دولت در این بخش تعادل چرخه را بر هم زده است.
آقای محمد حسین کاویانی مدیرعامل صندوق پنبه گفت: سالانه صنعت نساجی حداقل به ۱۸۰ هزارتن پنبه نیاز دارد که در زراعت این محصول به ویژه برداشت، استفاده از ماشین آلات امری ضروری است.
به گفته او، با توجه به عملکرد پایین و سودآور نبودن پنبه در مقایسه با دیگر محصولات، امکان توسعه زراعت بدون ماشین آلات وجود ندارد.
کاویانی می‌گوید: با وجود آنکه زراعت شالی رقیب پنبه در استان‌های شمالی است، بنابراین انتظار می‌رود که دولت در ارتباط با ماشین آلات برداشت پنبه یارانه دهد تا کشاورزان بتوانند اقدام به خرید کنند.
مدیرعامل صندوق پنبه گفت: علی رغم آنکه طی ۲ سال گذشته وزارت جهاد بخشی از قیمت پنبه را به عنوان یارانه پذیرفت، بخش دیگر وام کم بهره در اختیارشان گذاشت. اما متاسفانه شرایط تحریم موجب شد که کشور طرف قرارداد از دادن ماشین آلات اجتناب کند.
با توجه به تامین بخش عمده پنبه مورد نیاز صنعت نساجی از طریق واردات، قیمت تابع بازار‌های جهانی است، لذا نوسانات نرخ ارز و اتفاقات بازار‌های دنیا بر قیمت اثر می‌گذارد. کمااینکه سال گذشته بحران جنگ روسیه و اوکراین قیمت پنبه را همانند دیگر محصولات افزایش داد.
آقای محمد جواد خاکزاد مشاور نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی گفت: علی رغم تاکید وزارت جهاد بر توسعه مکانیزاسیون، نبود تناسب میان افزایش چشمگیر قیمت ادوات و ماشین آلات کشاورزی با درآمد کشاورزان منجر به استفاده کمباین و تراکتورهای قدیمی ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته در مزارع و باغات شده است.
به گفته او، قدیمی بودن نشاکار‌های برداشت و ماشین آلات منجر به هدر رفت ۳۰ تا ۴۰ درصدی محصول شده است، لذا علت اصلی این امر را باید در قیمت جست و جو کرد. به عنوان مثال قیمت نشاکار برنج طی ۲ سال اخیر ۶ برابر رشد داشته است که این امر بر قیمت تمام شده بی تاثیر نیست.
خاکزاد می‌گوید: با گذشت ۱۰ سال از واردات ماشین آلات برداشت برنج، ضایعات گاهی اوقات به ۳۰ تا ۴۰ درصد می‌رسد، بنابراین به روز نبودن ماشین آلات موجب شده تا افزایش تولید هدر رود.
آقای عطااله هاشمی رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران گفت: با توجه به افزایش چشمگیر قیمت ماشین آلات و ادوات کشاورزی، درآمد کشاورزان جوابگو نیست چرا که متوسط قیمت خرید تراکتور ۵۰۰ میلیون تومان است، این رقم از عهده اکثر کشاورزان خارج است.
به گفته او، بنابر آمار و مستندات در کارخانه‌های تراکتورسازی قیمت تمام شده بالاست، همین امر موجب شده تا کشاورزان و تولیدکنندگان تراکتور تحت فشار باشند؛ بنابراین امکان خرید تراکتور و ماشین آلات توسط کشاورزان خرده مالک وجود ندارد.
هاشمی می‌گوید: کشاورزان خرده مالک دارای ۱۰ هکتار زمین به سبب بالا بودن قیمت ماشین آلات بهتر است از خدمات تعاونی‌های کشاورزی استفاده کنند، کمااینکه در بسیاری از کشور‌های پیشرفته این شرکت‌ها تشکیل و اقدام به خدمات می‌کنند.
رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران گفت: با توجه به مستهلک شدن تراکتورهای موجود و مصرف سوخت بالا، کارایی لازم خود را در مزارع از دست داده اند، لذا راهی جز استفاده از خدمات مکانیزاسیون تعاونی‌ها وجود ندارد.
با وجود سنتی بودن بخش عمده کشاورزی کشور و گران بودن قیمت تراکتور ، امکان خرید تراکتور برای اکثر کشاورزان وجود ندارد، بنابراین راهی جز استفاده از خدمات تعاونی های کشاورزی همانند دیگر کشورها وجود ندارد.