یکی از مشکلات امروز کلانشهرها، آلودگی هواست در این میان براساس آمارها، سهم اصفهان از آلودگی‌ها بیشتر از سایر کلانشهر‌های کشور است؛ زیرا دور تا دور آن را صنایع آلاینده‌ای احاطه کرده که فاصله قانونی و مجاز تا حریم شهر را رعایت نکرده اند و هنوز اقدام جدی برای رفع این معضل نشده است.
در کلانشهر اصفهان آلودگی که به واسطه تردد خودرو‌ها ایجاد می‌شود تقریبا در تمام فصول وجود دارد؛ عمده آلودگی در ۶ ماهه اول سال ناشی از ریزگرد‌ها و ذرات گرد و غبار و در نیمه دوم به علت وارونگی هواست.
در روند صنعتی شدن اصفهان، حدود ۱۰ شهرک صنعتی بزرگ در ۸ درصد مساحت این استان گنجانده شده است؛ حدود ۱۴۰ هزار واحد صنفی فعال در اصفهان وجود دارد و هم اینک وضع اصفهان از نظر آلودگی هوا به حدی رسیده که ظرفیت بارگذاری صنعتی و جمعیتی بیشتر را ندارد و اگر مصرف سوخت و صنایع آلاینده را کاهش ندهیم، در آینده نه چندان دور شاهد افزایش شمار قربانیان ناشی از آلودگی هوا خواهیم بود.
استقرار۸۰ درصد صنایع آلاینده در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان
ایرج حشمتی مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان اصفهان که به تازگی به عنوان سرپرست معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست منصوب شده گفت: طبق پایش ها، ۵۰۰ واحد صنعتی آلاینده در استان اصفهان شناسایی شده که ۸۰ درصد آنها در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان فعالیت دارند.
او افزود: در گذشته استقرار صنایع براساس آمایش سرزمین نبوده و به همین علت بیش از ۶ هزار هکتار از وسعت ۱۲ هزار هکتاری شهرک‌های صنعتی استان اصفهان در این شعاع واقع است.
سرپرست معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: به این مشکلات زیست محیطی، فعالیت ۳۳۰ واحد آجر در حومه کلانشهر اصفهان و مجاورت شهر‌های اقماری را هم باید اضافه کرد.
حشمتی با اشاره به نزدیکی فصل سرما ادامه داد: استان اصفهان به لحاظ اقلیمی و محیط طبیعی تحت تاثیر کم بارشی، پایداری و وارونگی هوا قرار دارد و اجرای قانون هوای پاک، توجه به معاینه فنی و استفاده از سوخت پاک و فیلتراسیون مناسب می‌تواند به گذر بهتر از این شرایط بحران کمک کند.
صنایع سبز در اصفهان انگشت شمارند
او اظهار کرد: از مجموع ۵۵۰ صنعت آلاینده در استان، فقط چهار صنعت سبز هستند و هشت صنعت عنوان «تلاش سبز» را دارند.
سرپرست معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اقدامات شاخص و خلاقانه که همراه با نوآوری باشد و بتوان از آن به عنوان الگوی مناسبی برای کاهش آلودگی‌های صنعتی استفاده کرد، از عمده‌ترین مواردی است که در انتخاب صنعت سبز بررسی می‌شود.
به گفته حشمتی از مجموع ۱۹ صنعت ثبت‌نام شده در استان اصفهان برای کسب صنعت سبز، فقط چهار مورد آنها در ممیزی ملی انتخاب شدند.
او ادامه داد: با توجه به فعالیت صنایع پرتعداد در استان اصفهان نباید فقط ۱۲ مورد از آنها متقاضی دریافت عنوان صنعت سبز باشند و باید بیش از ۱۰۰ تا ۲۰۰ واحد دریافت این عنوان را تقاضا کنند.
مدیرکل سابق محیط زیستاستان اصفهان یادآور شد: این واحد‌ها با اهمیت دادن به محیط زیست که متعلق به آحاد جامعه است و با تقبل هزینه‌ها به عنوان صنعت سبز انتخاب شدند؛ چون برای محیط زیست، دیگران و خود احترام قائل هستند.
فهرست صنایع آلاینده استان فهرست ثابتی نیست
بابک صادقیان رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: سیاهه انتشار آلاینده‌ها از منابع و مناطق مختلف طی سنوات قبل تهیه و مطالعات مربوط به سهم منابع مختلف با نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان و همکاری هواشناسی استان توسط دانشگاه‌های استان در حال اجرا است، اما فهرست صنایع آلاینده استان فهرست ثابتی نیست و حسب شرایط واحد‌های صنعتی و بر اساس پایش‌های مستمر در طول سال تغییر می‌کند.
به گفته او، ساماندهی واحد‌های تولید آجر به ویژه واحد‌های مستقر در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان از موضوعات مهمی است که سال‌ها پیگیری شده و بر اساس آخرین اطلاعات سند بهسازی و ساماندهی، واحد‌های فوق با محوریت سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان و همکاری دستگاه‌های اجرایی استان تهیه و مصوب شده است.
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان افزود: فهرست واحد‌های آلاینده با توجه به توان کارشناسی و تجهیزاتی به صورت فصلی تهیه می‌شود و تعداد آن در هر دوره با توجه به پایش‌های میدانی و مستندات کارشناسی و آزمایشگاهی متفاوت است.
صادقیان گفت: راهکار‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان برای مقابله با آلایندگی‌ها و کاهش آنها در واحد‌های صنعتی و سایر منابع، مبتنی بر قوانین بالادستی از جمله قانون هوای پاک و آیین نامه اجرایی و ابسته به آن است.
اصفهان رکورددار آلوده‌ترین شهر کشور از منابع انسان‌ساز است
او اضافه کرد: در کلانشهر اصفهان و شهرستان‌های اطراف به لحاظ آلودگی هوا وضع مناسبی نداریم و شاهد این مدعا اینکه در سال‌های ۹۸ و ۹۹ اصفهان رکورددار آلوده‌ترین شهر کشور از منابع انسان‌ساز بود.
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با بیان اینکه بحث آلودگی هوای کلانشهر اصفهان از اواخر دهه نود جدی شد گفت: نخستین برنامه جامع کاهش آلودگی هوا به سال ۷۹ برمی‌گردد که بعد از آن برنامه عملیاتی تدوین و اجرا شد.
افزایش آلایندگی صنعتی هوا در فصل زمستان
مهران زینلیان معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان گفت: متأسفانه در سال‌های گذشته وضع جوی ناپایدار و آلایندگی‌های بسیاری در کلانشهر اصفهان اتفاق افتاده، ساخت و ساز‌ها روی کریدور سمت شرق اصفهان را مسدود کرده و برخی از صنایع آلاینده‌ای که همچنان فعال است، شهر اصفهان را رها نکرده است.
او با اشاره به اقدامات اجرایی برای ساماندهی صنایع و کاهش آلودگی هوای اصفهان اظهار کرد: همه این موارد سبب شده که شرایط آلودگی اصفهان در وضع خاصی قرار بگیرد و می‌بینیم که حتی پس از یک بارندگی با ظرفیت یک یا دو میلی متر به واسطه همین منابع آلاینده به خصوص در زمستان که اینورژن (وارونگی دمایی) را داریم میزان آلاینده‌ها بسیار بالا می‌رود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان تاکید کرد: لازم است توجه بیشتری به موضوع کاهش آلودگی هوای شهر اصفهان داشته باشیم و اقدامات کاهش آلاینده‌ها را تشدید کنیم.
زینلیان در مورد اقدامات قضایی و برخورد با متخلفان هم تصریح کرد: به عنوان دستگاه حاکمیتی از همه دستگاه‌های استان درخواست کردیم وظیفه خود را ایفا کنند، همچنین همکاران در اداره بازرسی هم به این امر ورود کردند و موظف به پیگیری ترک فعل‌ها با همکاری بخش‌های قضایی شدند.
نقش مازوت و آلاینده‌های صنعتی در بروز سرطان ریه
اسدیان عضو هیئت علمی گروه ریه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: اگر روزی عواملی مثل استعمال سیگار و دخانیات سرطان‌هایی مانند سرطان ریه را ایجاد می‌کردند، امروز سوخت مازوت و آلاینده‌های صنعتی هم به جمع عوامل ایجاد سرطان اضافه شده است.
به گفته او اگر در جامعه هزینه‌هایی را که صرف درمان بیماری می‌شود، برای ایجاد و طراحی محیط زیست ایمن اختصاص دهیم، قطعاً جامعه سالمتری خواهیم داشت.
این عضو هیئت علمی گروه ریه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان توصیه کرد: شهروندان برای کاهش خطر مسمومیت با مازوت، سعی کنند در موقع اوج آلودگی‌ها اگر کار ضروری ندارند بیشتر در خانه بمانند و از تردد به مرکز شهر به طور جدی خودداری کنند؛ همچنین از ماسک صورت برای جلوگیری از ابتلاء به سرفه‌های شدید تنفسی ناشی از آلاینده‌های هوا استفاده کنند.
رفع آلایندگی صنایع با مشارکت شرکت‌های دانش بنیان
محمدرضا برکتین عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان گفت: به منظور رفع مشکل آلودگی در صنایع آلاینده باید از توان شرکت‌های دانش بنیان استفاده شود.
او اظهار کرد: محیط زیست در حالی اخطار آلودگی به صنایع آلاینده می‌دهد که عمده این صنایع برای رفع آلودگی نمی‌دانند باید از چه ابزار و روش‌هایی استفاده کنند.
عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان ادامه داد: این در حالی است که در چند سال گذشته شرکت‌های دانش‌بنیان در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان به راهکار‌هایی برای رفع آلودگی صنایع دست یافتند به همین منظور تعامل با این شرکت‌ها ضروریست.
برکتین تصریح کرد: اگر چه نظارت محیط زیست بر صنایع آلاینده در چند سال اخیر افزایش یافته و صنایع به سمت فیلتر گذاری رفته‌اند، اما این واحد‌ها همچنان برای رفع آلودگی نیازمند راهنمایی هستند و اگر بستر و راهکار کاهش آلودگی را به صنایع نشان دهند، قطعا مورد استقبال آنها هم قرار می‌گیرد.
او با بیان اینکه آلایندگی صنایع همواره یکی از چالش‌ها در دنیا بوده افزود: سهم صنایع در آلودگی هوا، خاک و آب متفاوت است و بر اساس تحقیقات میزان آلودگی صنایع از میزان آلودگی ناشی از خودرو‌ها کمتر می باشد که این موضوع اثبات شده است.
عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان گفت: سهم ۶ تا ۷ درصدی برای صنایع از سهم آلاینده‌های استان در نظر گرفته شده و این در حالی است که اگر یک دستگاه سنجش آلایندگی کنار پل خواجو و یک دستگاه در سه راه مبارکه نصب شود قطعا میزان آلودگی خودرو‌ها بیشتر از صنایع خواهد بود.
مردم ماسک بزنند، سالمندان، کودکان و بیماران قلبی بیرون نروند و خانم‌های باردار در خانه بمانند... این‌ها جمله‌هایی آشناست که همواره با شدت گرفتن آلودگی هوا به عنوان اصلی‌ترین راهکار از مسئولان می‌شنویم.
سالهاست دولت به جای اینکه شهر‌ها را در برابر پدیده آلودگی هوا تجهیز کند، با اوج گرفتن آلایندگی‌ها، شهر‌ها را تعطیل می‌کند و منتظر وزیدن باد می‌شود، در این بین نه خبری از برخورد با خودرو‌های تولیدی بی کیفیت هست و نه راه حلی جدی برای کاهش آلاینده‌های صنعتی و این بیماری است که نفس آدم و گیاه و حیوان را می‌گیرد.
گزارش از سولماز محمدی