آلودگی صوتی، صدای بلند ناخواسته و بیش از حد است که اثرات مضری بر سلامت انسان و محیط زیست دارد. انواع مختلفی از آلودگی صوتی معمولا در داخل تأسیسات صنعتی و محل کار مختلف تولید می‌شود. همچنین از بزرگراه ها، هواپیماها، ترافیک راه آهن و فعالیت‌های ساختمانی و ساخت و ساز در فضای باز تولید می‌شود.
آلودگی صوتی خودرو یکی از انواع اصلی آلودگی صوتی است. سبب مشکلات مختلف سلامتی برای حیات وحش و انسان چه در دریا و چه در خشکی ایجاد می‌شود. از کنسرت‌های آوازخوان‌ها گرفته تا سر و صدای ترافیک، این‌ها صدا‌های بلند یا غیرقابل پیشگیری است که سبب استرس، کاهش شنوایی و فشار خون بالا می‌شود. برای حیوانات دریایی مثل دلفین‌ها و نهنگ‌ها سر و صدای کشتی‌ها و فعالیت‌های انسانی در دریا‌ها و اقیانوس‌ها بسیار مضر است که برای بقا به پژواک وابسته می‌شوند.
علل و منابع متعددی برای آلودگی صوتی وجود دارد. برخی از شایع‌ترین علل عبارتند از:
صنعتی شدن
بسیاری از صنایع، از ماشین آلات عظیمی استفاده می‌کنند که قادر به تولید مقدار قابل توجهی صدا هستند. به غیر از این ماشین ها، تجهیزات مختلفی مانند ژنراتور، آسیاب و فن‌های اگزوز نیز صدای زیادی ایجاد می‌کنند. احتمالا می‌دانید که کارگران و کارکنان این گونه صنایع و کارخانه‌ها از مناطق مسکونی خیلی دور هستند تا به کاهش صدا کمک کنند. با این حال، قرار گرفتن در معرض آلودگی صوتی برای مدت طولانی در نهایت به شنوایی آن‌ها حتی پس از انجام چنین اقدامات احتیاطی آسیب می‌رساند.
برنامه ریزی شهری ضیف در اکثر کشور‌های در حال توسعه دلیل اصلی آلودگی صوتی است. زندگی خانواده‌های پرجمعیت در فضا‌های کوچک، خانه‌های شلوغ، دعوا بر سر امکانات اولیه، مانند پارکینگ و ترافیک، منجر به آلودگی صوتی و اختلال در محیط اجتماعی می‌شود. در محیط‌های شهری، آلودگی صوتی زمانی ایجاد می‌شود که ساختمان‌های صنعتی و املاک مسکونی در نزدیکی هم باشند. در چنین شرایطی، سر و صدای ناشی از املاک صنعتی رفاه ساکنان مجاور را به خطر می‌اندازد. این سر و صدا‌ها نه تنها بر خواب و ساعات استراحت تأثیر می‌گذارد، بلکه تأثیرات مضری بر رشد و سلامت کودکان دارد.
رویداد‌های اجتماعی
آلودگی صوتی ناشی از رویداد‌های اجتماعی در اول فهرست قرار دارد. چنین آلودگی‌هایی می‌تواند ناشی از سروصدای یک جشن ازدواج، یک مهمانی، یک مکان عبادت و ... باشد. به این دلیل که مردم هیچ توجهی به قوانین ندارند و در نهایت مزاحمت ایجاد می‌کنند. در ابتدا، ممکن است خیلی آزاردهنده به نظر نرسد. اما با گذشت زمان، سر و صدای تولید شده اثرات نامطلوب بر روی توانایی شنوایی افراد می‌گذارد.
حمل و نقل
تعداد زیادی خودرو در جاده ها، قطار‌های زیرزمینی و هواپیما‌هایی که بر فراز مناطق مسکونی پرواز می‌کنند، سر و صدای زیادی تولید می‌کنند. این صدا‌های بلند منجر به وضعیتی می‌شود که در آن فرد ممکن است به درستی نشنود.
فعالیت‌های ساختمانی
همچنین فعالیت‌های ساختمانی مانند ساخت پل‌ها، ساختمان‌ها، سدها، ایستگاه‌های پل هوایی، ایستگاه‌های جاده‌ای و جاده‌ها تقریبا در هر نقطه از جهان انجام می‌شود. این فعالیت‌ها هر روز انجام می‌شوند، زیرا ما به پل ها، ساختمان‌ها و امکانات بیشتری نیاز داریم تا افراد بیشتری را در خود جای دهند. با این حال، در حالی که این امر تا حدی به ما کمک می‌کند، در دراز مدت، سر و صدای ناشی از چنین فعالیت‌های ساختمانی، توانایی شنوایی افرادی را که دائما در معرض این نوع صدا قرار می‌گیرند، به خطر می‌اندازد.
کار‌های خانه
همه ما توسط ابزار‌هایی احاطه شده‌ایم که در زندگی روزمره خود به شدت به آن‌ها وابسته ایم. دستگاه‌هایی مانند تلویزیون، موبایل، زودپز، آسیاب میکسر، جاروبرقی، خشک کن، ماشین لباس شویی، کولر و تهویه مطبوع به میزان قابل توجهی در میزان صدای تولید شده نقش دارند. شاید عادی به نظر برسد، اما این سرو صدا‌ها در نتیجه کیفیت زندگی محیطی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
ترافیک هوایی
اگرچه باور این موضوع برای ما دشوار است، ولی ترافیک هوایی نیز در سطوح وسیعی از آلودگی صوتی نقش دارد. یک هواپیما می‌تواند صداهایی تا ۱۳۰ دسی بل تولید کند؛ بنابراین شما فقط می‌توانید مقدار سر و صدای تولید شده توسط هواپیما‌های مختلف در حال حرکت در حریم هوایی خود را تصور کنید.
چند دسی بل به عنوان آلودگی صوتی در نظر گرفته می‌شود؟
بلندی صدا بر حسب دسی بل (dB) اندازه گیری می‌شود. مکالمه معمولی حدود ۶۰ دسی بل، صدای ماشین چمن زنی حدود ۹۰ دسی بل، و صدای یک کنسرت موسیقی با صدای بلند حدود ۱۲۰ دسی بل است. به طور کلی، صدا‌های بالاتر از ۸۵ دسی بل برای گوش خطرناک و مضر در نظر گرفته می‌شوند. بسته به این که چقدر و چند بار در معرض آن صدا‌ها قرار می‌گیرید و این که آیا از محافظ شنوایی مانند گوش بند یا گوش گیر استفاده می‌کنید.
مشکلات شنوایی
گوش ما فقط می‌تواند مقدار مشخصی صدا را بدون آسیب دریافت کند. سر و صدای بالاتر از سطح ایمن می‌تواند سبب اختلالات شنوایی شود.
مسائل روانی
آلودگی صوتی شدید در مناطق کاری مانند کارگاه‌های ساختمانی، دفاتر و خانه‌ها می‌تواند به سلامت روان آسیب برساند.
مشکلات جسمی
آلودگی صوتی می‌تواند منجر به فشار خون بالا، سردرد، مشکلات تنفسی، افزایش یا کاهش ضربان قلب، نبض نامنظم و ... شود. از طرفی قرار گرفتن در معرض صدا‌های بلند همچنین می‌تواند منجر به گاستریت، کولیت و حملات قلبی شود.
مسائل شناختی و تغییرات رفتاری
سر و صدا بر پاسخ‌های مغز و توانایی فرد برای تمرکز، تأثیر می‌گذارد. از طرفی در درازمدت منجر به عملکرد پایین مغز می‌شود.
اختلالات خواب
سطوح بالای سر و صدا نیز بر الگوی خواب فرد تأثیر می‌گذارد و سبب موقعیت‌های ناراحت کننده و تحریک می‌شود.
مسائل قلبی عروقی
آلودگی صوتی بر فشار خون افراد تاثیر منفی می‌گذارد و منجر به بیماری‌های قلبی عروقی و مشکلات قلبی مرتبط با استرس می‌شود.
تاثیر بر حیات وحش
آلودگی صوتی بر حیات وحش بسیار بیشتر از انسان تاثیر می‌گذارد؛ زیرا حیات وحش در درجه اول به صدا وابسته است. حس شنوایی بهتر در حیوانات ایجاد می‌شود، زیرا بقای آن‌ها به صدا‌ها بستگی دارد.
آلودگی صوتی بر سللامت روان؛ اثرات بر روی گونه‌ها بسته به تماس جفت گیری
به دلیل سطح سر و صدای بیش از حد، گونه‌های مختلف برای اهداف تولید مثل به تماس‌های جفت گیری وابسته هستند و نمی‌توانند این صدا‌ها را بشنوند.
به این نکات برای کنترل آلودگی صوتی دقت کنید:
لوازم خانگی و اداری را خاموش کنید. هنگام استفاده از ماشین‌های پر سر و صدا درب را ببندید. از گوش گیر استفاده کنید. صدا را کم کنید. از مناطق پر سر و صدا دوری کنید. محدودیت‌های سطح صدا را رعایت کنید. با کاشت درختان از آلودگی صوتی جلوگیری کنید، زیرا درختان جذب کننده صدا هستند. بنابراین، همه ما باید بیشتر روی کاشت درخت تمرکز کنیم. برای از بین بردن صدا‌های ناخواسته یک صدای سالم ایجاد کنید. جاذب‌های صدا را در ماشین آلات پر سر و صدا نصب کنید. در مورد عدم رعایت قوانین صدا به مقامات هشدار دهید.
اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از آلودگی صوتی
این مراحل ساده می‌تواند به کاهش قرار گرفتن در معرض صدا‌های مضر و آزاردهنده کمک کند:
عایق صدا را در خانه خود تقویت کنید. در و پنجره‌های نامناسب را با در‌ها و پنجره‌های کم صدا جایگزین کنید. اثاثیه‌های نرم مانند پارچه‌ها و فرش‌ها نیز می‌توانند به خفه کردن صدا کمک کنند. محصولات “بدون سر و صدا” و “بی صدا” را انتخاب کنید. محصولات مختلفی این روز‌ها بی صدا طراحی شده اند.
با استفاده از یک برنامه صدا، آن را ردیابی کنید. اپلیکیشن‌های مختلف گوشی‌های هوشمند، برای تشخیص دسی بل صدا‌های مختلف وجود دارد تا به شما در تشخیص صدا و اندازه آن کمک کند. حتما قبل از استفاده از برنامه برای اندازه گیری، دقت آن را تنظیم کنید.