در میز اقتصاد امروز آقایان مهدی مسکنی معاون وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، محمد شیخ حسنی سرپرست بانک توسعه تعاون و ابوالفضل کدخدازاده رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونی توسعه سازه فولاد ایران به جایگاه تعاون در اقتصاد کشور پرداختند و به سوالات زیر پاسخ دادند.
طی برنامه پنج ساله پنجم توسعه قرار بود سهم تعاون در اقتصاد ۲۵ درصد باشد، درحالیکه هم اکنون ۷ درصد است علت عقب ماندگی چیست؟
آقای مهدی مسکنی معاون وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی: بنابر برنامه پنج ساله پنجم توسعه قرار بود تولید ناخالص ملی در بخش تعاون به ۲۵ درصد برسد، اما هم اکنون بین۶ و ۷ درصد است که دلایل مختلفی همچون نهادینه نشدن الگوها و روش های کسب و کار تعاونی در جامعه دارد.
در کشورهایی همچون فرانسه با ۶۷۰ تعاونی بزرگ، ۱۸.۳ درصد تولید ناخالص داخلی دست تعاون است و به عنوان یک‌نهضت اقتصادی شکل می گیرد.
آیا مشکلات و موانع دیگری هم سد راه توسعه سهم تعاون بوده که به برنامه نرسیدیم؟
آقای مسکنی: چالش رابطه دولت با بخش تعاون است، بخش تعاون مردمی است و ادبیات خاص خود را دارد و نباید مداخله کنیم و تسهیل گری و تنظیم‌گری باید انجام شود و به نظر می آید در برهه ای بخش دولتی علاقه مند به شکل گیری بخش مردمی نبوده است.
۹ دستگاه متولی تعاون از لحاظ تسهیل گری و حمایت است و به رغم‌آنکه ۲۵ درصد سهم اقتصاد کشور را باید داشته باشد، نمی دانیم در کدام صنعت باید جای بگیریم، درحالیکه جاهای مختلفی انتظار داریم که تعاون نقش بازی کند.
تعاون در جاهایی که مسئولیت گرفته موفق عمل کرده است به عنوان مثال تعاونی مسکن در حوزه مهر از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار مسکن ساخته شده، یک‌میلیون و ۱۱۰ مسکن خرده مالکی و یک‌میلیون و ۹۰ هزار مسکن برون سازی و انبوه سازی بوده که ۸۴۰ هزار تعاونی ساخته که ۹۵ درصد موفق بودند.
براساس قانون، اقتصاد ما سه بخش دولتی، خصوصی و تعاون تقسیم‌می شود که این امر بدان معناست که ما یک قانون خوب داشتیم، اما بدرستی اجرا نشده یا نقض قانون داریم.
با احیای تعاون چقدر ظرفیت ایجاد اشتغال وجود دارد؟
آقای مسکنی: تعاون چشمه جوشان اشتغال است، تفاوت مدل تعاون با مدل های دیگر حاکمیت و مدیریت است. در سال گذشته ۳۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کردیم‌و امسال هدف گذاری کرده ایم که به ۴۵ هزار شغل برسانیم که به طور متوسط ایجاد هر شغل ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان هزینه دارد. هر چند یک‌کارگر ماهر که می خواهد آینه کاری کند، در صورتی که آموزش دیده باشد با سرمایه کمتر می‌تواند در آمد بهتری داشته باشد.
تعاونی ها در چند بخش تقسیم‌می شوند؟
آقای مسکنی: تعاونی ها به سه بخش تولیدی، توزیعی و خدمات تقسیم‌می شوند و ۱۱۷ گرایش فعال در بخش تعاون داریم که ۱۷ گرایش اصلی در بخش تعاون است.
۹۷ هزار تعاونی فعال داریم که با فعالیت در یکسال گذشته به حدود ۱۰۰ هزار تعاونی رسیده است. ۲.۵ درصد در ثبت تعاونی و ۳.۵ درصد شاغلان عضو تعاونی رشد داشتیم که این ۲ عدد نشان‌می دهد تنها ثبت تعاونی نبوده و به اشتغال منتج شده است.
از ۹۷ هزار تعاونی کشور ۵۳ هزار تعاونی تولیدی و مابقی خدماتی و توزیعی است، همچنین ۱۰ هزار تعاونی مسکن، ۳۵۲ تعاونی سهام عدالت و ۳ هزار تعاونی گردشگری داریم، هرچند رویکرد ویژه امسال توجه به تعاونی زنان و دانش بنیان هاست. بدین‌منظور هدف گذاری کرده ایم که ۱۰۱ تعاونی دانش بنیان را تاپایان سال به ۲۵۰ تعاونی ارتقا دهیم.
برای اولین بار توانستیم تسهیلات بلاعوض با همکاری معاونت زنان ریاست جمهوری به تعاونی زنان بدهیم. رقمی حدود ۳۰ میلیارد تومان تسهیلات در تعاونی ها دادیم که کل این‌میزان بلاعوض نبوده است.
طی یکسال اخیر در حوزه تسهیلات چقدر افزایش یا کاهش داشتیم؟
آقای محمد شیخ حسنی سرپرست بانک‌توسعه تعاون: بانک توسعه تعاون به عنوان بانک‌شخصی و توسعه بخش تعاون براساس سیاست اصل ۴۴ قانون اساسی تشکیل شده و یک نهاد مالی است که مهم ترین فلسفه تشکیل آن، حمایت از تعاونی هاست.
ما در بخش های مختلف زیرمجموعه های تعاونی های تولید، تعاون به عنوان یک فرابخشی زیربخش های مختلف دامداری، صنعتی، خدماتی، مسکن، آموزش فعالیت می‌کنند و بانک توسعه تعاون در تمامی بخش ها و زیریخش ها به عنوان بانک‌تامین کننده تسهیلات خرد پرداخت می‌کند.
در سال گذشته حدود ۴۰ هزار میلیارد تولید تسهیلات پرداخت کردیم که حدود ۶۷ درصد در بخش تعاونی هاست، همچنین در ۵ ماهه امسال هم پرداخت تسهیلات نسبت به سال قبل ۸۱ درصد رشد داشته است و هدف گذاری شده که امسال میزان‌تسهیلات در بخش تعاون به ۴۰ هزار میلیارد تومان برسد.
تعاونی تولیدکنندگان سازه های فولاد در تعاون‌چه نقشی دارد؟
آقای کدخدازاده رئیس هئیت مدیره شرکت تعاونی توسعه سازه فولاد ایران: تعاونی تولیدکنندگان سازه های فولادی در ۲ بخش صنعتی و ساختمانی می توان تعریف کرد.
با ۳ نفر تعاونی آغاز به کار کرد و هم اکنون به ۵۰ نفر رسیده است، همچنین سرمایه اولیه از ۵۰۰ میلیون تومان به ۲۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
شروع کارمان احساس نیازی بود که از سوی انجمن تولیدکنندگان سازه های فولادی بود که در سال ۹۱ بهترین نوع مشارکت تعاونی سهامی عام را پیشنهاد کردیم.
نقش تعاونی سهام عدالت چیست؟ و قرار است در دولت چه اتفاقی بیفتد؟
آقای مسکنی: تعاونی شهرستانی سهام عدالت به تعداد ۳۵۲ تعاونی است و یکی از اقدامات دولت سیزدهم با همکاری وزارت کشور به روز کردن مجامع تعاونی هاست. ۵۰ تا ۶۰ درصد مجامع را به روز کردیم، این تعاونی ها در ۱۰ سال گذشته به رغم مشکلات زیاد مقاومت کردند تا از بین نروند که در اقدام خوب وزارت اقتصاد ۷۵ درصد مطالبات سال ۹۷ و ۹۸ این تعاونی ها پرداخت شد.
در حوزه افرادی که سهام عدالت دارند، اتفاقی که رقم‌خورد سود سهام در کارگروه ذیل شورای عالی بورس انجام شد.
در تعاون قانون کم نداریم، آنچه نیاز است باور به اجرای قانون است که این روزها توسط دولت در کمیسیون اقتصادی مجلس با اتاق تعاون باید جمع بندی کنیم که وارد کمیسیون و سپس صحن علنی شود چرا که از نظرما قانون طولانی است و نیاز به اصلاح و قانون زدایی دارد.
دست و پای گروه های مردمی و تعاونی ها را باید بازکنیم، هرچند نظارت حق دولت است و طی جلساتی که با اتاق تعاون خواهیم داشت طی یک‌تا ۲ ماه آینده نظر خود را به کمیسیون پیشنهاد می دهیم و موضوع وارد کمیسیون می شود.
خبر خوبی که برای تعاون داشتید چیست؟
آقای مسکنی: امروز در تعاون حال و هوای خوبی داریم و اتاق تعاون ایران به عنوان متولی بخش تعاون بعد از ۱۳۰ سال که اتحادیه تعاون تشکیل شده عضو هیئت مدیره جهانی تعاون قرار گرفت، امروز بیش از ۷۴۷ میلیون دلار تعاونی ها در صادرات کشور سهم دارند.
۲ رویداد پیش رو داریم که یکی خط اعتباری ۳ هزار میلیارد تومانی‌تجهیز تعاونی ها و دوم رونمایی از ناوگان ۳ هزار دستگاهی بین شهری است.