با حضور موسی حقانی رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر، وحید رحمتی مدیر مجموعه سعدآباد و جمعی از پژوهشگران تاریخ معاصر، عصر روز شنبه ۲۹ مرداد در کاخ‌موزه ملت واقع در مجموعه سعدآباد برگزار شد.
وحید رحمتی، مدیر مجموعه سعدآباد گفت: امروز به این نتیجه رسیده‌ایم که وظیفه داریم برای آگاهی مخاطبان از طریق روایتگریِ مبتنی بر سند و پژوهش، تلاش کنیم و اکنون اولویت نخست مجموعه سعدآباد است.
به گفته رحمتی با نقطه مطلوب بسیار فاصله داریم، انشاءالله به نقطه‌ای برسیم که فرآیند «روایتگری» به «مناظره» تبدیل شود تا یکطرفه نباشد ، همچنین ریل‌گذاری ما برای آینده این است که موزه‌هایمان را با روایتگری برای مخاطب جذاب کنیم.
جنگ نرم علیه نهضت ملی شدن صنعت نفت
موسی حقانی، رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر هم در این مراسم گفت: ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ یادآور یک خاطره تلخ در ذهن مردم ایران است، چون نهضت ملی شدن صنعت نفت در یک نیمروز توسط نیرو‌های نظامی، اراذل و اوباش و در اصل سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه نظیر «اینتلیجنت سرویس» و «سی آی ای»، به همراه شبکه صهیونیستی و ناشناخته در کشورمان یعنی «بدامن»، شکست خورد.
به گفته حقانی انگلیسی‌ها هنوز هیچ سندی درباره کودتای ۲۸ مرداد منتشر نکرده‌اند و حتی تا دو سه سال قبل هم درباره مشارکت خودشان چیزی نمی‌گفتند. آمریکایی‌ها البته اسنادی را ـ نه به صورت کامل ـ منتشر کرده‌اند.
این استاد تاریخ معاصر گفت: مثلی است که می‌گوید: تنها جایی که در آن کودتا نمی‌شود، آمریکاست، چون در کشور خودش سفارتخانه ندارد! وگرنه هر جا سفارتخانه دارند، کودتا کرده‌اند، یعنی چیزی بیش از ۷۰ کودتا.
حقانی گفت: آمریکایی‌ها با وقاحت می‌گویند «ما در ۲۸ مرداد با استفاده از ۵ نفر کودتا کردیم و بعد حتی قول خودشان را اصلاح کردند و گفتند ۴ نفر و نیم، چون یکی از آن‌ها ناشنوا بود!» در صورتی که یک جنگ نرم مفصل علیه نهضت ملی شدن صنعت نفت راه انداخته بودند و اینطور نبود که طی یک نیمروز کودتا انجام گیرد.
آیت الله کاشانی، قهرمان واقعه سی تیر
حقانی درباره اینکه آیا دکتر مصدق خودش در کودتا همکاری کرد یا نه، گفت: به نظر بنده دکتر مصدق خودش به بن‌بست رسیده بود و وقتی به بن‌بست رسیده است، نمی‌تواند بن‌بست‌شکنی کند. عکس‌های روزنامه‌های آن زمان را مرور می‌کردم و دیدم در راستای جنگ نرمی که برای تفرقه‌افکنی میان ملت شکل گرفته بود، عکس‌های آیت‌الله کاشانی را به شکل زشتی چاپ کرده بودند؛ و البته هنوز هم گرفتار جنگ نرم انگلیسی‌ها هستیم و فیلم‌ها و سخنرانی‌های تقطیع شده درباره ۲۸ مرداد را همچنان منتشر می‌کنند.
رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر گفت: سخنرانی سال ۵۷ آیت‌الله طالقانی در کنار مزار دکتر مصدق را گوش می‌کردم و ایشان «اختلاف افکنی بین سران نهضت» و «رفتار احزاب سیاسی» را دو عامل شکست خوردن نهضت ملی‌شدن نفت می‌دانند.
او می گوید: مردمی‌شدن صنعت نفت به علت تلاش‌های آیت‌الله کاشانی، آیت‌الله خوانساری و فدائیان اسلام است. در حالی که فدائیان اسلام در دوره دکتر مصدق به زندان افتادند و شکنجه شدند. دکتر مصدق یک دولتمرد ملی در مقایسه با قوام‌السلطنه و وثوق‌الدوله است، اما ظرفیت لازم برای یک مبارزه ضدسلطه را ندارد و وقتی شکست می‌خورد، سپر می‌اندازد.
به گفته حقانی صفوف یکپارچه ملت ایران در سی تیر موجب بازگشت مجدد دکتر مصدق به قدرت شد و آیت‌الله کاشانی، قهرمان سی تیر است، چون مردم را به همراهی و پشتیبانی از دکتر مصدق فرا خواند.
حقانی گفت: وقتی وارد مبارزه با آمریکا یا انگلیس می‌شوی، باید تبعاتش را پیش‌بینی کنی و بپذیری. کاری که دکتر مصدق هم کرد، اما از یک‌جایی کم آورد؛ و وقتی کم بیاوری، وضعیت بدتری را باید تحمل کنی! همچون محمدرضا پهلوی که پس از کودتای ۲۸ مرداد و بازگشتش، خوی رضاخانی پررنگ‌تری پیدا کرد و سرکوب گسترده را با تأسیس ساواک رقم زد.
اختلاف افکنی برای منحرف کردن انقلاب
رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر گفت: انقلاب مردم ایران جزء سه انقلاب بزرگ قرن بیستم است، برای به انحراف کشاندن انقلاب توسط سرویس‌های بیگانه، چند روش وجود دارد که نخستین آن‌ها اختلاف‌افکنی به کمک مطبوعات است، مثلاً با چاپ کاریکاتور‌های زشت و زننده از دکتر مصدق و آیت‌الله کاشانی، تلاش می‌کردند هر دو نفر را از اعتبار بیندازند؛ این دو هم گاهی خودشان و اکثر اوقات توسط اطرافیان، نابردباری به خرج می‌دادند و وجهه‌شان مخدوش می‌شد.
وی با تشریح اتفاقات آن سال‌ها گفت: برای یک مبارزه ضد استعماری و ضد استکباری، خودمان را به مسائلی محدود کردیم که دیگر کارایی نداشت، مانند استفاده از ظرفیت مجامع بین‌المللی. البته دکتر مصدق کار خوبی کرد که به لاهه رفت و پیروز شد، اما طرف مقابل به این محاکم قائل نبود.
وی گفت: «بی اعتبار کردن سران نهضت»، «ایجاد آشوب در جامعه و ترساندن روحانیت» و همچنین «القای ناامیدی برای آینده» مراحل به انحراف کشاندن انقلاب است. به نظرم ما ایرانی‌ها باید راجع به کودتای ۲۸ مرداد و اختلاف‌افکنیها، خیلی مطالعه کنیم. انشاءالله به جای کوبیدن همدیگر و استفاده از تاریخ برای تسویه‌حساب‌های روز، از دستاورد‌های ملت و کشور حراست کنیم.